Nhìn vào ngân sách 2023–2024 của Chính phủ Australia và đánh giá giữa kỳ về tiến độ theo Khuôn khổ Sendai về Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai đã được quốc tế thống nhất, cần phải đặt ra câu hỏi về việc Australia từ bỏ việc bảo vệ nước này khỏi tác động của biến đổi khí hậu. Chính phủ Australia có hài lòng rằng tất cả những gì có thể hy vọng là phục hồi sau thảm họa hiệu quả hơn không?
Ngay cả khi lượng khí thải nhà kính ngừng phát thải vào ngày mai, tác động của biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục gia tăng do lượng khí thải trong quá khứ. Theo kịch bản phát thải thấp tương đối lạc quan, chi phí do thiên tai ở Australia ước tính sẽ tăng lên 73 tỷ AUD (48,33 tỷ USD) mỗi năm vào năm 2060.
Với mỗi trận cháy rừng và lũ lụt mới, Australia lại chi tiêu nhiều hơn cho việc khắc phục thảm họa. Giờ đây, Australia cần học cách chuẩn bị đối phó - chứ không chỉ phục hồi sau - các thảm họa thiên nhiên. Australia rất cần các giải pháp chuyển đổi để ngăn chặn các thảm họa đang diễn ra. Những giải pháp như vậy sẽ ngăn chặn thương vong và sự tàn phá, bảo vệ đa dạng sinh học và cải thiện chất lượng không khí và cũng sẽ giảm đáng kể chi phí quản lý thảm họa.
Tháng 4/2023, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã tổ chức cuộc họp cấp cao về đánh giá giữa kỳ Khung Sendai. Khuôn khổ này đang thúc đẩy sự thay đổi từ quản lý thảm họa sau khi chúng xảy ra sang chủ động hiểu và quản lý rủi ro thảm họa. Đây là kế hoạch chi tiết toàn cầu để xây dựng khả năng phục hồi của thế giới trước thảm họa, nhằm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do thảm họa toàn cầu vào năm 2030. Và đó là khuôn khổ hướng dẫn cách tiếp cận của Australia đối với việc giảm thiểu rủi ro thảm họa.
Đánh giá cho thấy tiến bộ đáng kể đã được thực hiện ở quy mô toàn cầu. Chính phủ và các bên liên quan hiện đã hiểu rõ hơn về những rủi ro mà họ phải đối mặt, đặt họ vào vị trí tốt hơn để giảm thiểu hoặc quản lý những rủi ro đó.
Tuy nhiên, quy mô và cường độ của thiên tai tiếp tục gia tăng, với số người bị ảnh hưởng bởi thiên tai trong 9 năm qua nhiều hơn so với 9 năm trước đó. Đánh giá cho thấy rằng, mặc dù các tác động kinh tế trực tiếp và gián tiếp của thiên tai gia tăng, các khoản đầu tư vào việc giảm thiểu rủi ro thiên tai vẫn chưa thỏa đáng.
Mở đầu đánh giá, người đứng đầu Văn phòng Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai của Liên hợp quốc Mami Mizutori cảnh báo: "Chúng ta không thể chọn con đường rụt rè, duy trì các hoạt động như bình thường. Làm như vậy mang đến những mối đe dọa không chỉ gây nguy hiểm cho sự phát triển bền vững mà còn cả sự tồn tại của chúng ta". Bà Mami Mizutori nhấn mạnh rằng: "Hành động trước khi thảm họa tàn phá sẽ ít tốn kém hơn là đợi cho đến khi sự tàn phá hoàn tất và ứng phó sau khi nó đã xảy ra".
Tuy nhiên, ở Australia, 98% trong số 24,5 tỷ AUD tài trợ liên bang dành cho các thảm họa từ năm 2005-2022 được dành cho phục hồi và cứu trợ thay vì xây dựng khả năng phục hồi. Cơ quan quản lý dịch vụ tài chính của Australia, Cơ quan quản lý thận trọng Australia đánh giá cần phải chi 3,5 tỷ AUD/năm để hạn chế thiệt hại do các mối nguy hiểm tự nhiên liên quan đến khí hậu. Ứng phó với các vụ cháy rừng, bão và lốc xoáy sau khi thực tế có thể tốn kém gấp 11 lần.
Năm ngoái, gần 70% người Australia bị ảnh hưởng bởi bão, lũ lụt, lốc xoáy và cháy rừng. Chính phủ Australia đang chú ý-đầu tư vào việc giảm thiểu rủi ro và điều phối công tác chuẩn bị, ứng phó và phục hồi trước mọi nguy cơ.
Ngân sách 2023–2024 của Australia cung cấp các khoản đầu tư vào quản lý tình trạng khẩn cấp, dựa trên việc thành lập Cơ quan Quản lý Tình trạng Khẩn cấp Quốc gia vào năm 2022 và Quỹ Sẵn sàng ứng phó với Thảm họa trị giá 1 tỷ AUD. Khoản tài trợ này sẽ hướng tới khả năng sẵn sàng ứng phó khẩn cấp, thông tin liên lạc và nguồn cung cấp tốt hơn, cũng như một khuôn khổ chăm sóc sức khỏe tinh thần và cải thiện phúc lợi sau thảm họa.
Những khoản đầu tư này rất quan trọng. Australia sẽ gặp nhiều thảm họa ngày càng tồi tệ hơn và cần đảm bảo rằng chúng ta có thể đảm bảo an toàn cho mọi người. Tuy nhiên, đây là những cách tiếp cận gia tăng và sẽ không theo kịp với sự gia tăng nhanh chóng của các thảm họa do biến đổi khí hậu gây ra. Cảnh báo mọi người về một thảm họa để họ có thể tránh giúp cứu mạng nhưng không ngăn được thiệt hại và mất mát lớn. Biện pháp này không bền vững và chính phủ không thể mong đợi tiếp tục thực hiện.
Hơn một năm sau trận lũ Lismore, nhiều người vẫn chưa thể trở về. Nhiều người trở về không có điện hoặc nước và vẫn còn nhiều việc phải sửa chữa. Hai năm rưỡi sau trận cháy rừng năm 2019 ở Mallacoota, chỉ 15 trong số 120 ngôi nhà bị phá hủy được xây dựng lại, khiến nhiều cư dân của thị trấn không có nơi ở và sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn.
Thảm họa có tác động môi trường cũng như con người lâu dài. Các vụ cháy rừng trong "mùa Hè đen tối" năm 2019-2020 đã thiêu rụi 17 triệu ha đất - một khu vực có diện tích gần bằng nước Bỉ - và giết chết hoặc khiến ít nhất 3 tỷ động vật phải di dời, tăng gấp đôi lượng khí thải nhà kính hàng năm của đất nước và làm phá huỷ nghiêm trọng tầng ozone. Cảnh báo mọi người về hỏa hoạn có thể cứu mạng người dân, nhưng không có tác dụng gì để giải quyết các tác động môi trường tàn khốc.
Australia cần lùi lại một bước và xem xét ưu tiên nghiên cứu, chi tiêu và phản ứng của quốc gia. Các chính sách nên nhằm mục đích ngăn ngừa thảm họa nếu có thể và giảm cường độ của thảm hoạ khi không thể tránh khỏi. Các chương trình nghiên cứu như Sáng kiến Can thiệp Lốc xoáy của Đại học Quốc gia Australia và Trung tâm Nghiên cứu về Cháy rừng của ANU–Optus cho thấy các giải pháp biến đổi đối với thảm họa có thể được phát triển ngay trong nước.
Các chính phủ đã hỗ trợ phát triển vaccine COVID-19 trong thời gian kỷ lục. Điều này được tạo điều kiện thông qua ý thức cấp bách thúc đẩy quan hệ đối tác công-tư mạnh mẽ. Ngân sách tiếp theo của Australia sẽ mang lại sự cấp bách tương tự để giải quyết các thảm họa do khí hậu gây ra và hỗ trợ cho các nhiệm vụ nghiên cứu hợp tác lớn để phát triển các công nghệ này một cách nhanh chóng. Điều đó sẽ đưa Australia đi xa hơn trên con đường góp phần đạt được các mục tiêu của Khung Sendai và thực sự xây dựng khả năng phục hồi của thế giới trước thảm họa./.
Theo TTXVN tại Sydney
