Những năm gần đây, xã Xuân Hòa (Lào Cai) đã chuyển mình mạnh mẽ nhờ những bước đi đúng hướng trong công cuộc giảm nghèo bền vững. Từ một địa phương còn nhiều khó khăn, Xuân Hòa hôm nay đã khoác lên diện mạo mới với những mô hình kinh tế hiệu quả, đời sống người dân ngày càng được nâng cao. Những “quả ngọt” ấy không chỉ đến từ sự nỗ lực vươn lên của từng hộ dân, mà còn là kết quả của sự đồng hành, hỗ trợ thiết thực từ chính quyền địa phương và các chương trình mục tiêu quốc gia. Hành trình giảm nghèo ở Xuân Hòa vẫn tiếp tục, nhưng những đổi thay rõ rệt hiện nay đã trở thành nguồn động lực lớn để địa phương vững bước hướng tới tương lai phát triển bền vững.
Xuân Hòa trên bản đồ vệ tinh. Ảnh chụp màn hình
Xã Xuân Hòa hiện nay được hình thành sau khi sáp nhập 2 xã Xuân Hòa và Tân Dương, với hệ thống giao thông đường bộ thuận lợi (có các Quốc lộ 279, tỉnh lộ 160 qua địa bàn xã). Xã có tổng diện tích tự nhiên là 107.785 km² (10.778 ha); có 2.732 hộ (12.969 khẩu), với 07 dân tộc sinh sống đan xen tại 30 thôn, bản. Đảng bộ xã Xuân Hòa hiện có 43 chi, đảng bộ trực thuộc với 580 đảng viên; Ban Chấp hành Đảng bộ xã có 27 đồng chí, Ban Thường vụ có 09 đồng chí.
Ban chấp hành Đảng bộ Xã Xuân Hòa nhiệm kỳ 2025-2030 ra mắt Đại hội. Ảnh: Báo Lào Cai
Toàn xã có 384 hộ nghèo, chiếm 14,0%, 255 hộ cận nghèo, chiếm 8,2%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2024 đạt 44,23 triệu đồng/người/năm... Thực tế đó phần nào cho thấy thách thức không nhỏ đối với cả hệ thống chính trị và người dân trong xã. Để từng bước phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, thực hiện chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng nâng cao chất lượng sản phẩm được xem là giải pháp thiết thực góp phần tăng thu nhập cho nông dân và xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Ngoài ra, xã còn khuyến khích, kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đến đầu tư, nhân rộng những mô hình có tiềm năng phát triển sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, thực hiện chuỗi liên kết sản xuất… Qua đó, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, đảm bảo đầu ra ổn định cho nông sản, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân…
Lãnh đạo xã Xuân Hòa thăm hộ trồng quế tại địa phương
Được biết Xuân Hoà từng là địa phương có diện tích trồng quế lớn nhất huyện Bảo Yên (cũ) với gần 2.400 ha, tổng doanh thu từ quế mỗi năm đạt trên 1 tỷ đồng. Xã có định hướng thành lập hợp tác xã chế biến vỏ quế và quy hoạch lại vùng trồng quế đảm bảo phù hợp với đầu ra của thị trường. Bên cạnh đó, địa phương cũng tập trung mở rộng diện tích chè chất lượng cao với hơn 330 ha, bước đầu cho thu nhập, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động và giảm hộ nghèo tại địa phương. Đẩy mạnh sản xuất chè theo hướng tập trung, hiệu quả, bền vững là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng ủy, UBND xã Xuân Hòa đề ra. Chủ trương của xã là duy trì ổn định diện tích chè hiện có, đồng thời khuyến khích các hộ tham gia thay thế dần những diện tích chè kém chất lượng bằng giống chè mới có năng suất, chất lượng cao hơn, như chè tứ quý hiện đã được trồng tại bản Mo 3. Ngoài ra, Xuân Hòa còn triển khai các dự án sản xuất nông - lâm nghiệp khác như trồng chuối mô, sa chi…
Trên cơ sở thực tế giai đoạn phát triển mới, Đại hội Đảng bộ xã Xuân Hòa nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hàng hóa, bền vững, gắn khai thác hiệu quả tiềm năng và lợi thế của từng vùng trong xã. Tập trung phát triển mạnh các sản phẩm nông nghiệp chủ lực mà xã có thế mạnh truyền thống, đặc biệt là cây quế, chuối, chè, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và tạo việc làm tại chỗ cho lao động địa phương.
Tại thời điểm này, xã Xuân Hòa có 4.586 ha quế, hơn 125 ha chè và hơn 70 ha chuối. Bình quân mỗi năm, tổng giá trị kinh tế 3 loại cây này mang lại cho Xuân Hòa gần 30 tỷ đồng, góp phần nâng giá trị sản xuất trên 1 ha đất canh tác năm 2025 ước đạt 100,33 triệu đồng và nâng tỷ lệ che phủ của rừng (đặc biệt là cây quế) trên địa bàn xã lên 61,75%. Không chỉ vậy, việc phát triển cây quế còn giúp Xuân Hòa hình thành mô hình homestay phục vụ du khách trải nghiệm các công đoạn trồng, chăm sóc, thu hoạch quế và chế biến sản phẩm từ cây quế.
Ớt đang bắt đầu là cây trồng mang lại giá trị kinh tế tại Xuân Hòa
Trong quá trình thực hiện chủ trương phát triển kinh tế, giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân, Xuân Hoà triển khai đầy đủ, kịp thời các chính sách an sinh xã hội, trợ giúp đối tượng yếu thế và thực hiện hiệu quả chương trình giảm nghèo bền vững. Số liệu báo cáo cho thấy, đến hết năm 2024, trên địa bàn xã còn 384 hộ nghèo (Xuân Hòa: 348 hộ; Tân Dương 36 hộ), chiếm 14,07%, 225 hộ cận nghèo (Xuân Hòa 143 hộ; Tân Dương: 82 hộ), chiếm 8,24%. Năm 2025, UBND xã đã xây dựng kế hoạch giảm nghèo, giao chỉ tiêu cụ thể cho từng thôn bản. Số hộ nghèo còn lại là 152 hộ, tỷ lệ hộ nghèo còn 5,56% (giảm 196 hộ); số hộ cận nghèo 147 hộ cận nghèo, tỷ lệ còn lại 5,3% (giảm 78 hộ), giảm 26,2% so với đầu nhiệm kỳ (tương ứng với giảm 714 hộ nghèo, cận nghèo). 100% hộ nghèo, hộ cận nghèo, người có công, đối tượng bảo trợ xã hội và trẻ em dưới 6 tuổi được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí… Địa phương thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chính sách dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng của Đảng và Nhà nước. Chính quyền địa phương luôn tôn trọng và tạo điều kiện để các tôn giáo hoạt động đúng quy định pháp luật; bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng của công dân.
Từ thưc tế phấn đấu giảm nghèo ở địa phương, chính quyền xã sớm nhận ra rằng giảm nghèo chỉ bền vững khi người dân thực sự làm chủ kế sinh nhai của chính mình. Vì vậy, thay vì phụ thuộc vào hỗ trợ đơn lẻ, xã chủ động chuyển hướng sang mô hình “trao cần câu” – tập trung vào đào tạo kỹ thuật, thay đổi tư duy sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Những lớp tập huấn chăn nuôi, trồng trọt được đưa về tận thôn; người dân được khuyến khích tham gia tổ hợp tác, mô hình kinh tế hộ. Không ít gia đình từng trông chờ vào trợ cấp nay đã có nguồn thu ổn định từ chăn nuôi gia súc, trồng quế, hay phát triển cây dược liệu trên đất đồi. Xã cũng khuyến khích thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã, hướng tới mục tiêu sản xuất theo chuỗi giá trị, phấn đấu từ nay đến năm 2030 có thêm từ 2 đến 3 sản phẩm OCOP – Hiện xã Xuân Hoà có 3 sản phẩm đạt chuẩn OCOP là Lạc đỏ Tân cương; Chuối tiêu Xuân Hoà; Trứng gà Xuân Hoà.
Chuối tiêu Xuân Hòa trong mùa thu hoạch
Một điều quan trọng nữa là các chính sách giảm nghèo được xây dựng toàn diện, đa dạng theo nhiều hướng tiếp cận nhằm giải quyết các nguyên nhân của đói nghèo, như: Các chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng; các chính sách hỗ trợ y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt, các chính sách đặc thù; công tác đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm được cả hệ thống chính trị chung tay vào cuộc, chỉ đạo xuyên suốt từ tỉnh đến cơ sở... với mục tiêu nâng cao chất lượng giảm nghèo bền vững, giảm cho không, thực hiện cho vay có điều kiện tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức và khơi dậy ý chí chủ động, tự lực vươn lên của người nghèo. Nhiều hộ dân đã mạnh dạn đầu tư vào các mô hình nông nghiệp công nghệ cao. Đặc biệt, xã cũng tích cực mở rộng các mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm; qua đó đã xuất hiện nhiều mô hình phát triển có tiềm năng trở thành điểm đến hấp dẫn, đóng góp vào tuyến du lịch nông nghiệp trên địa bàn. Ở Xuân Hoà, chính quyền xã là người “mở đường”, còn mỗi hộ dân chính là những người thực sự tạo nên kết quả của hành trình thoát nghèo. Với sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền và sự chung sức, đồng lòng của nhân dân, địa phương đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, góp phần củng cố, mở rộng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Sản phẩm Quế Xuân Hòa trước khi ra thị trường
Sự chung tay góp sức, nhân dân và chính quyền cùng chung một tiếng nói vì sự phát triển chính là nguồn sức mạnh to lớn trên vùng quê còn gian khó này. Bên cạnh nỗ lực của người dân, các dự án đầu tư công đã tạo cú hích mạnh mẽ. Nhiều tuyến đường liên thôn được cứng hoá, đường điện, nước sạch từng bước được mở rộng. Việc đi lại thuận lợi không chỉ giúp vận chuyển nông sản nhanh hơn mà còn kéo dịch vụ, thương mại và du lịch cộng đồng đến gần hơn với Xuân Hoà. Nhờ đó, nhiều hộ đã mạnh dạn cải tạo nhà cửa để phát triển homestay, mở cửa đón du khách đến trải nghiệm cảnh sắc núi rừng và văn hóa dân tộc. Không những vậy, xã Xuân Hoà đạt được thành quả giảm nghèo bền vững còn nhờ các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là trồng cây ăn quả, và phát triển du lịch trải nghiệm. Các chương trình hỗ trợ của tỉnh và sự chủ động đổi mới, áp dụng khoa học kỹ thuật của người dân là những yếu tố chính dẫn đến "quả ngọt" này.
Mùa thu hoạch Ớt tại Xuân Hòa
Mặc dù vậy, Đảng bộ và chính quyền xã Xuân Hoà vẫn xác định giảm nghèo là quá trình lâu dài đòi hỏi sự kiên trì. Trong quá trình đó, biến đổi khí hậu, dịch bệnh trên cây trồng - vật nuôi, hay thiếu vốn sản xuất vẫn là những thách thức hiện hữu. Chính quyền xã đang tiếp tục mở rộng liên kết với doanh nghiệp, tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm địa phương; đồng thời tăng cường chuyển đổi số trong nông nghiệp, giúp bà con tiếp cận thông tin thị trường nhanh hơn.
Sản xuất vụ Đông ở Xuân Hòa
Nằm ở vùng núi Lào Cai còn không ít những khó khăn, xã Xuân Hoà đang từng ngày thay đổi. Con đường dẫn vào trung tâm xã – trước kia lầy lội, mùa mưa gần như bị chia cắt – nay đã được bê tông hoá. Nhưng điều khiến người dân nơi đây tự hào hơn cả không chỉ là sự đổi thay của hạ tầng, mà là sự tự tin vươn lên thoát nghèo đang lan toả trong từng thôn bản. Hành trình giảm nghèo bền vững ở Xuân Hoà không chỉ là câu chuyện về con số hay chính sách. Đó là câu chuyện về sự thay đổi từ nhận thức đến hành động, về niềm tin mới đang nảy mầm trên những thửa ruộng, nếp nhà vùng cao. Mỗi “trái ngọt” của hôm nay chính là nền tảng để Xuân Hoà tiếp tục bước đi vững chắc hơn trên con đường phát triển./.
Xuân Phúc
