Theo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Lào Cai năm 2025, xã mới Xuân Hòa được hình thành trên cơ sở hợp nhất toàn bộ diện tích và dân số của xã Tân Dương và xã Xuân Hòa (cũ). Sáp nhập không chỉ là “hợp nhất tên gọi” mà còn nhằm tạo ra một đơn vị hành chính đủ mạnh có quy mô dân số, diện tích, nguồn lực lớn hơn để thực hiện tốt các chính sách phát triển, hỗ trợ dân sinh, kinh tế, và dân tộc… Trong quá trình phát triển, xã ưu tiên xây dựng các mô hình liên kết, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, giúp khai thác tốt lợi thế vùng cao: cây ăn quả, rừng sản xuất, kết hợp chế biến, bảo quản, tiêu thụ với thị trường rộng hơn.
Lễ công bố hợp nhất thành lập xã Xuân Hòa mới
Trong Mục tiêu tổng quát do Đại hội Đảng bộ xã Xuân Hoà nhiệm kỳ 2025-2030 đề ra, có 02 khâu đột phá phải thực hiện trong nhiệm kỳ là:
1. Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, bảo đảm tính kết nối liên thông, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; ưu tiên đầu tư các công trình giao thông trọng điểm, hạ tầng thông tin, viễn thông, hạ tầng số, tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số, phát triển kinh tế số và xã hội số.
2. Phát triển nền nông nghiệp, lâm nghiệp theo hướng hàng hóa, gắn với thị trường và ứng dụng khoa học công nghệ; tập trung xây dựng các cơ sở chế biến sâu, chế biến tinh các sản phẩm nông, lâm nghiệp; ưu tiên phát triển chuỗi giá trị các sản phẩm chủ lực của địa phương, nhất là Quế và Chuối.
Trong quá trình thực hiện các mục tiêu đó, xã ưu tiên xây dựng các mô hình liên kết, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, giúp khai thác tốt lợi thế vùng cao: cây ăn quả, rừng sản xuất, kết hợp chế biến, bảo quản, tiêu thụ với thị trường rộng hơn.
Theo đó, Xuân Hoà chủ trương chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sang mô hình hợp tác xã (HTX), như hợp tác xã nông-lâm nghiệp, trồng rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm + sơ chế, chế biến + tiêu thụ online giúp người dân ổn định đầu ra, nâng cao thu nhập. Cùng với đó, xã hướng tới xây dựng mô hình chuỗi liên kết, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, giúp khai thác tốt lợi thế vùng cao: cây ăn quả, rừng sản xuất, kết hợp chế biến, bảo quản, tiêu thụ với thị trường rộng hơn. Việc áp dụng khoa học kỹ thuật, giống mới, quy trình nuôi/trồng/vụ giúp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, qua đó cải thiện thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Quế đã và đang là mũi nhọn phát triển kinh tế tại Xã Xuân Hòa
Theo Báo cáo “Tình hình phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025; xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030”, xã Xuân Hòa được xem là một trong những xã phát triển trồng rừng mạnh trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là cây Quế với tổng diện tích Quế đạt 4.543ha. Địa phương chỉ đạo đẩy mạnh cả trồng rừng sản xuất, khoanh nuôi tái sinh, trồng mới rừng, bảo vệ rừng phòng hộ, từng bước giải quyết dứt điểm việc chồng chéo đất lâm nghiệp của các tổ chức và các hộ gia đình. Giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn xã trồng mới 850,03 ha rừng, vượt chỉ tiêu kế hoạch hàng năm. Nâng tỷ lệ che phủ rừng được duy trì hàng năm. Ước thực hiện năm 2025 tỷ lệ che phủ rừng đạt 68,76% tăng 10,36% so với năm 2020.
Hỗ trợ cho việc phát triển các mô hình liên kết còn có các dự án, chương trình chung trên địa bàn xã. Báo cáo Kết quả phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021-2025; mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu đến năm 2030 của BCH Đảng bộ xã cho biết, hiện nay trên địa bàn Xuân Hòa có tổng số 06 đồ án Quy hoạch được phê duyệt, trong đó 02 đồ án quy hoạch chung xây dựng và 04 đồ án quy hoạch chi tiết được phê duyệt gồm: (1) Quy chung xây dựng Nông thôn mới xã Tân Dương (cũ); (2) Quy hoạch chung xây dựng NTM xã Xuân Hòa (cũ); (3) Quy hoạch chi tiết xây dựng dự án Thủy điện Xuân Hòa; (4) Quy hoạch chi tiết xây dựng trung tâm xã Xuân Hòa (cũ) với tổng diện tích lập là 60,0 ha; (5) Quy hoạch chi tiết xây dựng trung tâm xã Tân Dương (cũ); (6) Quy hoạch chi tiết xây dựng khu tái định cư thôn Mười, xã Tân Dương (cũ).
Chuối góp phần quan trọng trong giảm nghèo bền vững tại Xuân Hòa
Không chỉ là cách làm, xã còn khuyến khích người dân thay đổi tư duy trong phát triển kinh tế, nhất là kinh tế rừng. Xã tổ chức nhiều cuộc họp vận động người dân trồng rừng và tập trung phát triển cây quế. Cùng với đó, xã đã phối hợp với các phòng ban chuyên môn mở các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật trồng rừng và chăm sóc cây lâm nghiệp cho người dân. Các HTX đang hoạt động trên địa bàn hằng năm tạo việc làm cho hàng nghìn thành viên, công nhân, lao động thời vụ, với mức thu nhập dao động từ 4 - 6 triệu đồng/tháng. Đây là một đóng góp không nhỏ vào công tác giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS.
Những mô hình liên kết + sắp xếp hành chính, sẽ đem lợi ích đến với đồng bào dân tộc thiểu số tại Xuân Hòa, như: Khi tham gia HTX hoặc hợp tác, người dân không còn làm ăn manh mún, “tự phát” đơn lẻ, hàng hóa cũng có đầu ra rõ ràng, giá ổn định hơn. Mặt khác, với năng suất cao hơn, quy mô lớn hơn, và thị trường ổn định, hộ dân có thể đạt thu nhập cao hơn, ít phụ thuộc vào thời vụ. Khi nhiều hộ dân cùng tham gia một mô hình, cùng chia sẻ lợi ích, việc tổ chức, quản lý, hỗ trợ trở nên dễ dàng hơn; vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn văn hóa, bản sắc.
Trên địa bàn xã Xuân Hoà, mô hình liên kết sản xuất chuối theo tiêu chuẩn VietGAP tại bản Mo là một mô hình có tính tiêu biểu; đã giúp đồng bào dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập thông qua việc sản xuất theo quy trình chuẩn, đảm bảo chất lượng sản phẩm và tạo đầu ra ổn định. Mô hình này tạo ra chuỗi giá trị bền vững, từ đó tăng hiệu quả kinh tế và thu nhập cho các hộ dân tham gia. Mô hình này tập trung vào sản xuất chuối theo tiêu chuẩn VietGAP, với diện tích 29 ha trên tổng số gần 60 ha chuối của xã.
Việc tích cực tổ chức các mô hình liên kết kinh tế đã góp phần vào những thành quả phát triển chung của xã trong 9 tháng năm 2025 (theo Báo cáo Tình hình Kinh tế- Quốc phòng – An ninh 9 tháng đầu năm 2025 của UBND xã Xuân Hoà):
Cây chè đang là cây trồng chủ lực tại Xuân Hòa
Về các loại cây trồng chủ lực: Cây chè: Diện tích 125,2 ha, trong đó 123,9 ha đang ở giai đoạn kinh doanh và 1,3 ha ở giai đoạn kiến thiết cơ bản; mô hình mắc ca xen chè trên 20 ha và dự án thâm canh chè hữu cơ 30 ha. Sản lượng thu hoạch đạt 809 tấn, giá thu mua 10.000 đồng/kg. Cây chuối: Tổng diện tích trồng 81,9/121 ha, trong đó diện tích tham gia Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chuối theo tiêu chuẩn VietGAP thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2023-2025 là 58,4 ha; diện tích chuối trồng tập trung 5 ha; diện tích trồng phân tán 18,5 ha. Cây Quế: Tổng diện tích 4.453 ha, nhân dân tiếp tục thực hiện chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh hại. Hiện nay, người dân đang tiến hành chặt tỉa, với giá bán cành lá quế khoảng 1.200 – 1.500 đồng/kg; vỏ tươi trung bình 19.000 – 21.000 đồng/kg; quế C khô 45.000 – 46.000 đồng/kg. Mô hình trồng quế theo hướng hữu cơ được triển khai trên 5 ha của 12 hộ, nhân dân tiếp tục chăm sóc, phát dọn thực bì và bón phân định kỳ. Cây ăn quả: Thanh long có diện tích 1,2 ha, Cam V2 có diện tích 3,3 ha, hiện nay đều đang trong giai đoạn phát triển quả.
Mô hình nuôi giun chùn quế tại bản Cuông 2 xã Xuân Hoà
Về Lâm nghiệp: Công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn xã được quan tâm chỉ đạo thường xuyên; giá trị kinh tế từ trồng, khai thác và bảo vệ rừng ngày càng được nâng cao. Nhân dân tích cực phát triển kinh tế từ rừng, trọng tâm là phát triển cây quế, gắn với việc chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại và thực hiện tốt công tác phòng, chống cháy rừng. Trong 9 tháng đầu năm, xã đã thực hiện trồng mới 15/15 ha rừng đạt 100% kế hoạch được giao; trồng cây phân tán 35.000 cây; khai thác gỗ và cây phân tán đạt 2.382,4 m³; khai thác lâm sản phụ gồm 60 tấn tre nứa, 1.567,3 tấn vỏ quế và 1.747 tấn cành, lá quế.
Về Chăn nuôi: Tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm nhằm bảo đảm phát triển chăn nuôi ổn định. Công tác giám sát, phát hiện và xử lý kịp thời ổ dịch được tăng cường, trong đó đặc biệt quan tâm áp dụng các biện pháp phòng, chống bệnh Dịch tả lợn châu Phi và các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác, bảo đảm an toàn dịch bệnh và nâng cao hiệu quả sản xuất chăn nuôi trên địa bàn xã. Diện tích nuôi trồng thủy sản thực hiện 52/52 ha, đạt 100% kế hoạch giao.
Tuy nhiên, để có thể phát huy tối đa hiệu quả xây dựng các mô hình liên kết, điều mà Đảng bộ, Chính quyền xã Xuân Hoà lưu tâm chính là phải khắc phục được một số khó khăn, hạn chế, như: Khó khăn về nhận thức, tập quán sản xuất cổ truyền; về rủi ro thị trường, tiêu thụ sản phẩm; về tính chuyên nghiệp trong công tác quản lý, tổ chức mô hình; và quá trình đầu tư hoàn thiện hạ tầng giao thông – logistic, hỗ trợ kỹ thuật, vốn.
Mô hình ớt chỉ thiên tại bản Cuông 2 xã Xuân Hòa
Thông qua những giải pháp cụ thể, xã Xuân Hoà đã và luôn quan tâm giải quyết những khó khăn đó. Công tác Tuyên vận cũng là một trong những giải pháp hiệu quả, giúp đồng bào nâng cao nhận thức, trong đó có nhận thức về tham gia các mô hình liên kết phát triển kinh tế. Xã tích cực tuyên truyền về phát triển kinh tế - xã hội; trong đó “Tập trung phổ biến các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm 2025, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại – dịch vụ; khuyến khích Nhân dân phát triển kinh tế; quảng bá sản phẩm nông nghiệp đặc trưng qua sàn thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt. Tuyên truyền chính sách an sinh xã hội, bảo hiểm y tế, bảo vệ và chăm sóc trẻ em; công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân, phòng chống dịch bệnh, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; duy tu, bảo dưỡng đường giao thông nông thôn; vệ sinh đường làng ngõ xóm; phòng ngừa, ứng phó thiên tai; công tác quốc phòng – an ninh; phòng chống tội phạm và tệ nạn ma túy; thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính; triển khai chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Đồng thời, vận động Nhân dân chấp hành chủ trương giải phóng mặt bằng các công trình trên địa bàn, tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong quá trình GPMB tuyến Tỉnh lộ 160…” (theo Báo cáo Tổng kết công tác Tuyên vận năm 2025 phương hướng, nhiệm vụ năm 2026).
Có thể nói, việc sáp nhập tạo ra một xã Xuân Hòa mới, với bộ máy chính quyền ổn định, đủ quy mô để huy động nguồn lực, vận hành chính sách; kết hợp với mô hình liên kết (HTX, chuỗi giá trị, hợp tác cộng đồng) là hướng đi có tiềm năng lớn để giúp đồng bào dân tộc thiểu số trong xã có điều kiện cải thiện năng suất, tăng thu nhập, thoát nghèo bền vững. Với sự hỗ trợ đồng bộ (hạ tầng, kỹ thuật, thị trường), Xuân Hòa có thể trở thành mô hình tiêu biểu cho phát triển nông nghiệp vùng cao, giữ gìn bản sắc dân tộc nhưng vẫn hội nhập với thị trường./.
Minh Hiển
