VNHN - Điện Biên là một tỉnh miền núi biên giới phía Tây Bắc Việt Nam, tỉnh duy nhất có chung đường biên giới với 2 quốc gia là Lào và Trung Quốc; nơi có vị trí địa lý kinh tế, quốc phòng đặc biệt quan trọng trong khu vực Tây Bắc Việt Nam. Diện tích tự nhiên toàn tỉnh là 9.563,278 km², dân số trên 57 vạn người. Toàn tỉnh có 10 đơn vị hành chính với trung tâm hành chính là thành phố Điện Biên Phủ - nơi ghi dấu những chiến tích hào hùng làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” cách đây 65 năm về trước.
Điện Biên được thiên nhiên ưu đãi có khí hậu nhiệt đới gió mùa, địa hình đa dạng, nhiều sông, hồ và những cảnh quan đẹp; có tài nguyên du lịch tự nhiên khá phong phú và hấp dẫn, như: hồ Pá Khoang, Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé, Rừng di tích lịch sử và cảnh quan môi trường Mường Phăng, động Pa Thơm, hang Thẩm Púa, các điểm suối khoáng nóng Hua Pe, U Va (huyện Điện Biên), bản Sáng (huyện Tuần Giáo), hồ thủy điện Sơn La... Bên cạnh đó, Điện Biên còn có nhiều di tích lịch sử gắn với công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc ta; tiêu biểu là các di tích như: Tháp Mường Luân, thành Tam Vạn, thành Bản Phủ, đền thờ Hoàng Công Chất và đặc biệt là Quần thể di tích lịch sử chiến trường Điện Biên Phủ.
Cầu Hang Tôm - Điểm đến hấp dẫn Điện Biên
Tại tỉnh Điện Biên, trên khu vực biên giới Việt - Lào đã mở cửa khẩu quốc tế Tây Trang - Pang Hốc, cửa khẩu quốc gia Huổi Puốc - Na Son; trên tuyến biên giới Việt - Trung đã hình thành Lối mở A Pa Chải - Long Phú, lại có hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông đang được đầu tư, nâng cấp đồng bộ và đa dạng, cùng với sân bay Điện Biên Phủ là cầu nối đường hàng không duy nhất của khu vực Tây Bắc với Thủ đô Hà Nội, được quy hoạch là sân bay Quốc tế tiểu vùng với đường bay tới các tỉnh Bắc Lào. Cùng với đó là hệ thống đường bộ đi Sơn La - Hòa Bình - Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, đi Lai Châu - Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ và các tỉnh Đông Bắc, tạo thành cung kết nối giữa các tỉnh, vùng miền trong và ngoài nước; là cầu nối thuận lợi giữa khu vực Bắc Bộ với các tỉnh Bắc Lào; khu vực Tây Nam Trung Quốc và Đông Bắc Thái Lan… Đây là những điều kiện thuận lợi để Điện Biên khai thác tiềm năng du lịch, dịch vụ và thương mại, kinh tế cửa khẩu với các nước trong tiểu vùng.
Với 19 dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn, mỗi dân tộc lại có những nét văn hóa đặc trưng riêng, cả về văn hoá vật thể và văn hoá phi vật thể, bao gồm những thiết chế văn hóa xã hội truyền thống của từng dân tộc, như: thiết chế Bản Mường, những phong tục tập quán trong sản xuất, sinh hoạt và trong tín ngưỡng, lễ hội của mỗi dân tộc, cùng với những món ăn đặc sản mang đậm nét của vùng Tây Bắc. Các hoạt động Lễ hội: kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5 hàng năm), Lễ hội Hoa Ban (được tổ chức thường niên từ 13-15/3 hàng năm), Lễ hội Thành Bản Phủ (24-25/02 âm lịch hàng năm), Lễ hội Đua thuyền Đuôi Én tại thị xã Mường Lay (Tết Dương lịch hàng năm) được coi là những tài nguyên du lịch nhân văn hấp dẫn đối với du khách, nhất là du khách quốc tế. Bên cạnh đó, lòng mến khách và sự nhiệt thành vốn có của con người và mảnh đất Điện Biên là nền tảng vững chắc để du lịch phát triển theo hướng bền vững.
Cột mốc A Pa Chải
Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, được sự quan tâm giúp đỡ có hiệu quả của các Bộ, Ngành Trung ương, các địa phương trong cả nước, sự hợp tác có hiệu quả của các nhà đầu tư, sự quyết tâm của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc trong tỉnh, nhiều Chương trình, Đề án, Quy hoạch phát triển du lịch đã được chính quyền và các thành phần kinh tế quan tâm xây dựng và triển khai thực hiện. Việc đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, sản phẩm du lịch đang từng bước đáp ứng nhu cầu tham quan, thưởng ngoạn danh lam, thắng cảnh của du khách trong và ngoài nước. Nhiều công trình du lịch, thiết chế văn hóa được đưa vào sử dụng, tạo điểm nhấn quan trọng để tỉnh tổ chức các sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội gắn với các hoạt động quảng bá và phát triển du lịch của tỉnh; hầu hết di tích lịch sử văn hóa được trùng tu, tôn tạo; nhiều giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được khôi phục và phát triển; các khu, điểm du lịch, cơ sở lưu trú từng bước được xây dựng. Các hoạt động du lịch, dịch vụ đã thu hút được nhiều nguồn lực đầu tư từ các thành phần kinh tế, góp phần nâng cao tỷ trọng lĩnh vực dịch vụ, du lịch trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn lao động trên địa bàn, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Nhìn chung, hoạt động du lịch của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Lượng khách đến Điện Biên tăng dần qua các năm. Trách nhiệm và nhận thức của người dân trong việc bảo vệ, phát huy di sản văn hóa truyền thống, môi trường sinh thái được nâng cao. Hoạt động du lịch cũng góp phần đẩy mạnh và mở rộng quan hệ hợp tác với các tỉnh Tây Bắc, các tỉnh Bắc Lào và Đông Bắc Thái Lan.
Điện Biên - Mùa hoa ban
Trong những năm qua hoạt động du lịch, dịch vụ của tỉnh Điện Biên có bước phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng. Đến nay toàn tỉnh đã có 145 cơ sở lưu trú du lịch với 2.197 buồng/3.869 giường, trong đó có 01 khách sạn đang làm hồ sơ đề nghị công nhận đạt tiêu chuẩn khách sạn 4 sao, 01 khách sạn đạt tiêu chuẩn 3 sao, 01 khách sạn đang làm hồ sơ đề nghị công nhận đạt tiêu chuẩn khách sạn 3 sao, 06 khách sạn đạt tiêu chuẩn 2 sao, 10 khách sạn đạt tiêu chuẩn 1 sao; còn lại là các nhà khách, nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch. Năm 2018, tổng lượng khách đến Điện Biên khoảng 705.000 lượt, đạt 103,67% so với kế hoạch năm; trong đó khách quốc tế là 151.000 lượt, đạt 100,6% so với kế hoạch năm. Tổng thu từ hoạt động du lịch đạt trên 1.155 tỷ đồng, đạt 100,43% so với kế hoạch năm.
Ngày 24/8/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1465/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang của tỉnh Điện Biên đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đây là Khu du lịch thứ 4 trong 47 Khu du lịch quốc gia được Thủ tướng phê duyệt quy hoạch. Quan điểm chung là phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang trở thành một điểm đến hấp dẫn và có khả năng cạnh tranh cao, trên cơ sở khai thác những giá trị lịch sử hào hùng của Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ nhằm tạo nên sự khác biệt, đặc trưng về sản phẩm du lịch, góp phần tạo dựng thương hiệu của khu du lịch; đi đôi với chú trọng khai thác các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số và các giá trị sinh thái núi rừng Tây Bắc nhằm đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang bền vững đồng thời gắn liền với việc bảo tồn và phát huy các giá trị Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ và bản sắc văn hóa các dân tộc Tây Bắc. Đến năm 2020, phát triển Khu du lịch Điện Biên Phủ - Pá Khoang cơ bản đáp ứng các tiêu chí của Khu du lịch quốc gia. Phấn đấu đến năm 2030 thực sự trở thành Khu du lịch quốc gia với hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, hiện đại; sản phẩm du lịch đạt chất lượng cao, có thương hiệu, có sức cạnh tranh, mang đậm đặc trưng văn hóa vùng Tây Bắc gắn liền với các giá trị của Di tích quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ, Hồ Pá Khoang và Rừng văn hóa - lịch sử Mường Phăng để đưa Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang trở thành điểm nhấn, mốc son trên tuyến du lịch qua miền Tây Bắc, tạo động lực thúc đẩy phát triển du lịch và kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên, vùng Trung du và Miền núi Bắc Bộ và cả nước theo hướng bền vững.
Động Xá Nhè
Trong giai đoạn tới, Điện Biên mở thêm nhiều cơ hội trong phát triển du lịch và thu hút các nhà đầu tư; đẩy mạnh việc khai thác nguồn khách du lịch quốc tế từ nước thứ ba qua cửa khẩu quốc tế Tây Trang. Định hướng phát triển du lịch tỉnh Điện Biên trong thời gian tới là: Triển khai thực hiện Quyết định số 1465/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang, tỉnh Điện Biên đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Tiếp tục phát triển sản phẩm du lịch lịch sử gắn với quần thể di tích lịch sử chiến trường Điện Biên Phủ và các điểm văn hóa tâm linh; Phát triển sản phẩm du lịch tham quan tìm hiểu bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số; Phát triển các làng nghề thủ công truyền thống trở thành địa điểm tham quan, trải nghiệm cho du khách, đồng thời làm cơ sở sản xuất đồ lưu niệm, quà tặng, ẩm thực, như: nghề dệt thổ cẩm dân tộc Lào, nghề đan lát dân tộc Mông, nghề nấu rượu Mông Pê, chè cây cao của đồng bảo dân tộc Mông.
Dự báo đến năm 2020, Điện Biên sẽ đón 870 ngàn lượt khách du lịch, đây vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với ngành du lịch của địa phương. Tỉnh Điện Biên sẽ nỗ lực tập trung thu hút đầu tư đồng bộ từ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất chuyên ngành, hệ thống các nhà hàng dịch vụ du lịch và nâng cao năng lực phục vụ của ngành du lịch.
Khu du lịch suối nước nóng Uva
Để đáp ứng được những yêu cầu đó, Điện Biên sẽ phải tập trung:
- Hoàn thiện cơ chế, chính sách để thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch; nâng cao năng lực quản lý nhà nước về du lịch.
- Xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch, gồm: Du lịch lịch sử, du lịch tâm linh, du lịch văn hóa, du lịch nghề thủ công truyền thống.
- Ban hành chính sách ưu tiên đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, chính sách khuyến khích đầu tư phát triển các khu vui chơi giải trí hiện đại, thực hiện tốt chính sách xã hội hóa đầu tư phát triển các khu vui chơi giải trí hiện đại, thực hiện tốt chính sách xã hội hóa đầu tư phát triển du lịch.
- Vận động các doanh nghiệp để thành lập Hiệp hội Du lịch tỉnh Điện Biên để các đơn vị kinh doanh du lịch và dịch vụ trên địa bàn liên kết, hợp tác, hỗ trợ về chuyên môn, kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh.
- Hỗ trợ từ ngân sách cho hoạt động nghiên cứu thị trường; tăng cường hỗ trợ từ ngân sách và xã hội hóa hoạt động xúc tiến quảng bá; thông qua chính sách và cơ chế phù hợp để khai thác tốt thị trường khách du lịch nội địa tại các trung tâm phân phối khách.
- Tiếp tục cải tiến các thủ tục xuất nhập cảnh để tạo điều kiện thuận lợi cho khách du lịch đến Điện Biên và các tỉnh vùng Tây Bắc.
- Tăng cường công tác đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong đó chú trọng đến các nghiệp vụ marketing, lữ hành, bếp, lễ tân, thuyết minh viên, hướng dẫn viên, lái xe phục vụ khách du lịch.
- Tăng cường huy động các nguồn tài chính đầu tư phát triển đối với hoạt động du lịch.
Trên cơ sở đó, Du lịch Điện Biên sẽ phát triển mạnh mẽ trong những năm tới, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh.
