Danh lam thắng cảnh quốc gia núi Kim Sơn là hệ thống núi đá vôi và đầm lầy, cảnh quan thiên nhiên đẹp, có các di tích lịch sử - văn hóa và nhiều hang động lớn có giá trị. Hiện nay, tại đây còn lưu giữ được nhiều bài thơ được chép, đề trên vách đá tại các hang động.
Với giá trị đắc địa và nổi trội, khu vực núi Kim Sơn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định công nhận là Danh lam thắng cảnh quốc gia năm 2009. Nơi đây đã được chọn là một trong những điểm đến tham quan du lịch quan trọng trong Tuyến du lịch sông Mã, các tuyến du lịch cộng đồng huyện Vĩnh Lộc và Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ. Nhằm phát huy tiềm năng của danh thắng Kim Sơn đối với việc phát triển du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của huyện Vĩnh Lộc, UBND tỉnh đã đồng ý chủ trương, giao UBND huyện lập nhiệm vụ quy hoạch và được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch tại Quyết định số 1362/QĐ-UBND ngày 17/4/2019.
Sau gần 5 năm tổ chức lập quy hoạch, với sự quyết tâm, nỗ lực của lãnh đạo, các cấp chính quyền huyện Vĩnh Lộc; sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của các sở, ngành cấp tỉnh; sự quan tâm, ủng hộ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị danh lam thắng cảnh quốc gia núi Kim Sơn, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa gắn với phát triển dịch vụ du lịch đã được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2259/QĐ-UBND, ngày 3/6/2024 với tổng diện tích khoảng 173,54ha, nằm trên địa phận xã Vĩnh An và một phần xã Minh Tân (Vĩnh Lộc), bao gồm: Diện tích các khu vực bảo vệ di tích 109,91ha (trong đó, khu vực bảo vệ I: 97,16ha; Khu vực bảo vệ II: 12,74ha); diện tích khu vực mở rộng bảo vệ cảnh quan, phát huy giá trị di tích và phát triển du lịch là 63,63ha. Mục tiêu chính là bảo vệ các yếu tốc gốc của di tích; bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Danh lam thắng cảnh núi Kim Sơn. Đồng thời đưa di tích trở thành điểm tham quan du lịch có giá trị, góp phần phát triển kinh tế - xã hội khu vực.
Quy hoạch đã tuân thủ các quy định của pháp luật về di sản văn hoá, tuân thủ các quy hoạch cấp trên được duyệt, đồng thời cập nhật các chủ trương, định hướng của tỉnh về phát triển du lịch.
Phát biểu tại lễ công bố, đồng chí Đầu Thanh Tùng, Tỉnh uỷ viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, nhấn mạnh: Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị danh lam thắng cảnh quốc gia núi Kim Sơn, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa gắn với phát triển dịch vụ du lịch được phê duyệt, có ý nghĩa hết sức quan trọng, là cơ sở xây dựng khu du lịch sinh thái, văn hóa tâm linh, đáp ứng yêu cầu tham quan nghỉ ngơi, vui chơi giải trí của Nhân dân địa phương và du khách trong, ngoài nước; nhằm đưa nơi đây trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của Thanh Hóa nói riêng và Việt Nam nói chung; là cơ sở để huyện Vĩnh Lộc xây dựng danh mục các dự án đầu tư, bảo tồn di tích phù hợp với khả năng huy động nguồn vốn và kêu gọi đầu tư.
Để Quy hoạch đi vào cuộc sống, trở thành hiện thực còn rất nhiều việc phải làm với quyết tâm cao hơn nữa. Đồng chí đề nghị UBND huyện Vĩnh Lộc tiếp tục công bố, triển khai bằng nhiều hình thức phù hợp đến với các ngành, các cấp và Nhân dân trong và ngoài địa phương về nội dung Quy hoạch, tạo sự đồng thuận, nâng cao nhận thức, quyết tâm thực hiện tốt quy hoạch; sớm thực hiện việc cắm mốc giới các khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích theo Quy hoạch được duyệt. Cập nhật ranh giới diện tích Quy hoạch di tích vào hồ sơ khoa học xếp hạng di tích và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của tỉnh, của huyện Vĩnh Lộc phù hợp với từng thời kỳ; khẩn trương xây dựng lộ trình thu hồi đất để bàn giao triển khai kế hoạch bảo vệ di tích và thực hiện các dự án đầu tư thành phần theo quy hoạch được duyệt. Đồng thời, tham mưu, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc phê duyệt các nhóm dự án thành phần theo quy định của pháp luật; thực hiện quản lý hoạt động bảo tồn, đầu tư, xây dựng theo Quy hoạch và quy định quản lý quy hoạch được duyệt. Thực hiện đầu tư xây dựng trong phạm vi bảo vệ của di tích trên nguyên tắc tuân thủ quy định của Quy hoạch được phê duyệt và các quy hoạch có liên quan được lập theo quy định của pháp luật về quy hoạch, xây dựng.
Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị các sở, ban, ngành cấp tỉnh, tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ UBND huyện Vĩnh Lộc trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư, lập các dự án đầu tư xây dựng và quản lý xây dựng tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích./.
