Vận tải công cộng phải đáp ứng 30% nhu cầu
Theo Sở GTVT, Nghị quyết 04/2007 của HĐND TP Hà Nội đã thông qua Đề án “Tăng cường quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030”.
Đề án này đã xác định 37 giải pháp, trong đó có giải pháp xây dựng Đề án “Thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào”.
Cùng với đó, Quốc hội đã có Nghị quyết số 115/2020/QH14 về “Thí điểm một số cơ chế chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với TP Hà Nội”. Đồng thời, Chính phủ cũng có các văn bản liên quan đồng ý để Hà Nội nghiên cứu, xây dựng đề án thu phí phương tiện ô tô để hạn chế ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường.
Trên cơ sở văn bản của Chính phủ và HĐND thành phố Hà Nội, Sở GTVT cho rằng, đây là những cơ sở quan trọng để Sở giao nhiệm vụ cho Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội nghiên cứu và xây dựng đề án theo đúng tinh thần chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền. Thực hiện nhiệm vụ được giao, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội đã ký hợp đồng tư vấn với Trung tâm tư vấn phát triển giao thông vận tải thuộc Trường Đại học Giao thông vận tải để tiến hành nghiên cứu và xây dựng đề án.
Trong quá trình xây dựng đề án, Tramoc và đơn vị tư vấn đã tổ chức nhiều buổi hội thảo, tham vấn ý kiến của cộng đồng dân cư, các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực liên quan để và nhận được nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc.
Đặc biệt, Sở GTVT cho hay đề án cũng chỉ rõ 3 điều kiện kỹ thuật cần thiết để triển khai việc thu phí ô tô vào nội đô. Thứ nhất phải đảm bảo điều kiện về công nghệ thu phí. Cụ thể như số hóa, đồng bộ hệ thống cơ sở dữ liệu và chia sẻ dữ liệu về hạ tầng giao thông, phương tiện giao thông và trang thiết bị trên các phương tiện giao thông để có thể thực hiện được thu phí phí không dừng và xử lý vi phạm bằng hình ảnh (phạt nguội); đảm bảo không ùn tắc giao thông tại các khu vực thu phí.
Thứ hai phải đảm bảo điều kiện vận tải công cộng có năng lực đáp ứng tối thiểu 30% nhu cầu đi lại của người dân để người đi xe ô tô cá nhân có thể chuyển đổi phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.
Thứ ba là đảm bảo các điều kiện về kết cấu hạ tầng giao thông; hệ thống điểm giao thông tĩnh, bãi đỗ xe và trung chuyển (bãi Park&Ride - P&R) kết nối giữa các loại hình giao thông cá nhân với hệ thống VTHKCC nhằm phục vụ hành khách trung chuyển thuận lợi từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.
“Hiện nay đề án đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện, việc lắng nghe và tiếp thu các nội dung phản biện xã hội, các ý kiến đa chiều từ truyền thông là hết sức cần thiết”, Sở GTVT thông tin.
Mức thu phí linh hoạt theo khung giờ
Tại Dự thảo Đề án thu phí vào nội đô do Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội đệ trình Sở GTVT, các đối tượng thu phí, miễn phí đã được thông tin khá cụ thể.
Cụ thể, Đề án xác định chỉ thu phí ô tô di chuyển từ bên ngoài Vành đai 3 vào trong khu vực thu phí có nguy cơ ùn tắc giao thông. Nhóm xe được miễn phí, gồm: xe ưu tiên theo quy định hiện hành, xe công an, quân đội, xe cứu thương, xe cứu hỏa; xe công vụ; xe buýt công cộng...
Nhóm xe được giảm phí gồm ô tô của các doanh nghiệp công ích, ô tô kinh doanh vận tải hành khách (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi, xe tuyến cố định, xe vận tải trung chuyển hành khách); vận tải nội bộ từ 10 chỗ trở lên (bao gồm cả lái xe); ô tô kinh doanh vận tải hàng hóa (xe taxi tải, xe kinh doanh vận tải hàng hóa thông thường, xe kinh doanh vận tải hàng hóa không thu tiền trực tiếp); ô tô từ 9 chỗ trở xuống (bao gồm cả lái xe) của hộ gia đình trong khu vực thu phí, ô tô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí.
Về thời gian thực hiện, từ nay đến năm 2023, Sở GTVT Hà Nội và các đơn vị có liên quan sẽ khảo sát, xây dựng lắp đặt các trạm thu phí, thời gian dự kiến bắt đầu thu phí xe vào nội đô là trong năm 2024.
Theo kết quả điều tra xã hội học cho thấy, mức phí người dân chấp nhận được là 22,3 nghìn đồng (năm 2019) và 31,8 nghìn đồng (năm 2022). Nếu tiến hành thu phí ở mức này sẽ có 55% người sử dụng phương tiện sẽ chấp nhận trả phí để đi lại nhanh chóng bằng các phương tiện xe ô tô con, số còn lại sẽ chuyển sang phương tiện khác được miễn hoặc giảm phí.
Để xác định được khoảng phí tối thiểu - tối đa, các kết quả về giảm lưu lượng giao thông và tổng tiền phí thu được dự báo lần lượt theo các mức phí 25.000đ - 60.000đ/ lượt nhằm xác định hiệu quả giảm ùn tắc giao thông tương ứng từng mức phí.
Dựa trên các nguyên tắc và căn cứ xác định mức thu nói trên, mức phí đề xuất dự kiến: Giờ cao điểm ngày thường (các ngày làm việc trong tuần): đối với các ô tô là đối tượng thu phí, mức thu đề xuất 50.000đ/lượt.
Mức phí giờ cao điểm, ngày thường đối với các xe ô tô được giảm phí sẽ là 10.000đ/ lượt, tỷ lệ xe taxi dưới 9 chỗ trở xuống được giảm phí là 10%, xe ô tô cá nhân được miễn phí 15%.
Đáng chú ý, mức thu linh hoạt thay đổi theo các khung giờ (giờ cao điểm, giờ thường và giờ thấp điểm). Trong đó, giờ thấp điểm sẽ thu thấp hơn hoặc miễn phí hoàn toàn cho các phương tiện.
Giờ cao điểm sáng từ 6h00 - 9h00 và cao điểm chiều từ 16h00 - 19h30. Không thu các giờ đêm từ 21h00 - 5h00. Các giờ còn lại mức phí bằng 50% giờ cao điểm. Không thu ngày cuối tuần, ngày lễ.
Tổng tiền thu phí hàng năm được xác định trên cơ sở phi lợi nhuận trong giai đoạn khấu hao thiết bị hệ thống thu phí khoảng 5 năm (trên thế giới thời gian khấu hao thiết bị hệ thống thu phí khoảng 3 - 5 năm.
Dự kiến với mức phí này, giai đoạn 1 (thí điểm 15 cổng) thu được khoảng hơn 483 tỷ đồng/ năm. Giai đoạn 2 (thêm 59 cổng) khoảng hơn 714 tỷ đồng/năm. Giai đoạn 3 (thêm 13 cổng) đạt khoảng hơn 785 tỷ đồng/năm.
Số tiền thu được từ phí dùng để bù đắp chi phí vận hành và bảo trì (O&M) hàng năm. Sau khi bù hết chi phí O&M và chi phí đầu tư hệ thống thu phí, số tiền thu được còn lại sẽ nộp vào ngân sách thành phố và được sử dụng cho các mục đích nâng cao năng lực hệ thống giao thông đô thị, giảm ùn tắc giao thông của thành phố.
