Giữa nhịp sống sôi động của kỷ nguyên hội nhập, Thành phố Hồ Chí Minh đang mang trong mình một sứ mệnh lớn lao – trở thành đô thị thông minh, trung tâm tài chính và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Nhưng để đạt được tầm vóc ấy, thành phố cần tạo ra những đột phá chiến lược mang tính nền tảng, mở ra con đường phát triển bền vững cho hiện tại và tương lai.
Với hơn 14 triệu dân và mật độ đô thị thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á, thành phố không chỉ là nơi tập trung năng lượng kinh tế, mà còn là biểu tượng của khát vọng Việt Nam thời hội nhập. Từ những khu công nghiệp sôi động ở Thủ Đức, Bình Tân, đến các trung tâm thương mại, tài chính ở quận 1, quận 7; từ những con phố cổ trăm năm ở Chợ Lớn, Tân Định, đến các đô thị mới phía Đông; tất cả đang tạo nên một bức tranh đô thị đa sắc, nơi truyền thống và hiện đại cùng hòa quyện trong nhịp sống của kỷ nguyên mới. Nhưng càng phát triển nhanh, thành phố càng phải đối mặt với nhiều thách thức: ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, quá tải hạ tầng, chênh lệch phát triển giữa các khu vực, áp lực dân số và đặc biệt là yêu cầu đổi mới thể chế, đổi mới quản trị để tạo đà bứt phá bền vững.
Thành phố Hồ Chí Minh, với vai trò đầu tàu, không chỉ gánh trách nhiệm kinh tế, mà còn là nơi thể hiện bản lĩnh của một dân tộc đang khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Sau gần nửa thế kỷ thống nhất đất nước, thành phố đã và đang mang trong mình những thành tựu đáng tự hào: đóng góp hơn 20% GDP quốc gia, 30% tổng thu ngân sách; năng suất lao động gấp đôi bình quân cả nước; là điểm đến hấp dẫn của hơn 40% doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Nhưng những con số ấy, dù ấn tượng, chưa đủ phản ánh khát vọng thật sự của người dân nơi đây – khát vọng được sống trong một thành phố văn minh, xanh, đáng sống; khát vọng được làm việc, sáng tạo trong một môi trường năng động, công bằng và hiện đại.
Để đạt được tầm vóc ấy, Thành phố Hồ Chí Minh cần những cú hích chiến lược – những bước đi táo bạo mang tầm nhìn dài hạn, vừa hiện thực, vừa thấm đẫm tinh thần dám nghĩ, dám làm vốn đã tạo nên thương hiệu “Sài Gòn năng động”. Bởi lẽ, trong mọi giai đoạn của lịch sử, thành phố này luôn là nơi khởi phát của đổi mới: từ những năm 1980, khi cơ chế bao cấp còn nặng nề, chính Thành phố Hồ Chí Minh đã tiên phong thử nghiệm cơ chế “khoán sản phẩm”, mở đường cho công cuộc Đổi mới 1986. Và hôm nay, tinh thần ấy lại đang được khơi dậy trong hành trình xây dựng đô thị thông minh, trung tâm tài chính quốc tế, nơi đổi mới sáng tạo trở thành động lực chủ đạo.
Điều quan trọng nhất, trước hết, là đổi mới thể chế. Một siêu đô thị không thể vận hành bằng tư duy quản lý hành chính truyền thống. Thành phố Hồ Chí Minh cần được “cởi trói” bằng một cơ chế đặc thù thực chất – không chỉ là vài chính sách ưu tiên, mà là khung thể chế mạnh mẽ đủ để thành phố tự quyết định, tự chịu trách nhiệm và tự vươn lên. Khi quyền tự chủ được trao, khi cơ chế được mở, năng lượng sáng tạo của hàng triệu con người sẽ được giải phóng. Họ không chỉ là người lao động, mà là chủ thể sáng tạo – là nguồn lực quý giá nhất của một đô thị hiện đại.
Song song với thể chế, hạ tầng chính là “xương sống” cho mọi sự phát triển. Một đô thị 14 triệu dân không thể phát triển bền vững nếu thiếu một hệ thống giao thông công cộng hiện đại, mạng lưới vành đai liên vùng thông suốt, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Những dự án như metro số 1, đường vành đai 3, cảng Cát Lái, sân bay Long Thành, khu đô thị sáng tạo phía Đông… chính là những “đường gân” của cơ thể đô thị. Khi chúng được hoàn thiện, một diện mạo mới sẽ mở ra: luồng hàng hóa thông suốt, dòng người di chuyển thuận lợi, không gian phát triển được mở rộng, và đặc biệt – chất lượng sống của người dân sẽ được nâng lên rõ rệt.
Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang đứng trước cơ hội vàng để chuyển mình sang nền kinh tế tri thức – nền kinh tế của sáng tạo, công nghệ và con người. Trong thời đại mà tài nguyên hữu hạn dần cạn kiệt, tri thức trở thành nguồn lực vô tận. Thành phố cần đầu tư mạnh mẽ cho khoa học – công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, và nhất là xây dựng hệ sinh thái sáng tạo toàn diện. Khu đô thị sáng tạo phía Đông, Trung tâm tài chính quốc tế Thủ Thiêm, Khu công nghệ cao Quận 9… phải trở thành những “phòng thí nghiệm mở” của tương lai, nơi ý tưởng có thể hóa thành sản phẩm, nơi tài năng được nuôi dưỡng và lan tỏa.
Nhưng nếu chỉ nói về hạ tầng và kinh tế, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ chưa thật sự trọn vẹn. Bởi giá trị sâu xa nhất làm nên sức sống của thành phố này là con người và văn hóa. Trong cái nhịp sống hối hả kia, vẫn còn đó sự nghĩa tình, hào sảng, nhân ái của người Sài Gòn – nét đẹp được kết tinh qua nhiều thế hệ. Xây dựng “Không gian văn hóa Hồ Chí Minh” không chỉ là một đề án mang tính biểu tượng, mà là lời khẳng định: phát triển bền vững phải gắn với nền tảng văn hóa. Một đô thị chỉ thật sự lớn khi con người trong đó sống nhân văn, có lòng tự hào, có trách nhiệm với cộng đồng, với lịch sử và tương lai.
Phát triển con người cũng đồng nghĩa phát triển quản trị. Quản trị hiện đại không chỉ là công nghệ hay dữ liệu lớn, mà là minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm. Thành phố cần một bộ máy hành chính tinh gọn, liêm chính, có năng lực điều hành và phục vụ. Cần những cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Bởi chỉ khi người lãnh đạo có tầm nhìn, có trái tim, thì chính sách mới đi vào cuộc sống, niềm tin của người dân mới được củng cố – đó chính là nền tảng vững chắc nhất của mọi sự phát triển.
Nhìn xa hơn, Thành phố Hồ Chí Minh cần vẽ cho mình một tầm nhìn chiến lược đến giữa thế kỷ XXI: trở thành trung tâm tài chính, khoa học – công nghệ, giáo dục, văn hóa và sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á. Đó không chỉ là tham vọng, mà là lẽ tất yếu của một thành phố luôn biết tiên phong. Muốn vậy, thành phố phải gắn chặt sự phát triển của mình với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam – một cấu trúc liên kết mở giữa TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu và các tỉnh lân cận. Khi giao thông, logistics, công nghiệp, tài chính và nguồn nhân lực cùng được quy hoạch theo tầm nhìn vùng, một “siêu đô thị vùng” sẽ hình thành – không chỉ là trung tâm của Việt Nam, mà còn là điểm sáng trong bản đồ đô thị châu Á.
Trong dòng chảy phát triển hôm nay, Thành phố Hồ Chí Minh đang bước vào giai đoạn bản lề. Con đường phía trước còn nhiều khó khăn, nhưng niềm tin và khát vọng đang hiện hữu trong từng con người, từng góc phố. Đó là khát vọng được cống hiến, được sống trong một thành phố đáng tự hào – nơi mỗi người dân đều cảm thấy mình là một phần của sự đổi thay. Và khi niềm tin ấy gặp được tầm nhìn đúng đắn, gặp được cơ chế cởi mở, gặp được những con người tận tụy vì dân, chắc chắn Thành phố Hồ Chí Minh sẽ bứt phá mạnh mẽ, trở thành biểu tượng của một Việt Nam năng động, sáng tạo, nhân văn và thịnh vượng.
Bởi lẽ, như dòng sông Sài Gòn vẫn âm thầm chảy qua bao mùa nắng mưa, tinh thần Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ mãi chảy – không ngừng nghỉ, không lùi bước, mang trong mình khát vọng vươn ra biển lớn. Và khi ngọn lửa đổi mới được thắp sáng từ trái tim của đô thị này, nó sẽ lan tỏa sức mạnh, soi rọi con đường đi tới tương lai cho cả dân tộc.
Phương Anh
