Từ cơ chế, chính sách…
Nhằm phát triển toàn diện ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị, nhất là phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ (NNHC) bền vững, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành Kế hoạch số 118/KH-UBND về phát triển NNHC giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Theo đó, Nam Định xác định vùng sản xuất NNHC trên các loại cây trồng, vật nuôi, thủy sản chủ lực của tỉnh gồm: Lúa chất lượng cao, rau các loại, khoai tây, ngô, lạc, cây ăn quả các loại, cây dược liệu, nuôi dưỡng, trồng trọt và sản xuất muối. Lựa chọn xây dựng từ 15-20 mô hình sản xuất nông nghiệp đạt chứng nhận hữu cơ làm cơ sở xây dựng quy trình sản xuất NNHC có giá trị sản phẩm trên 1ha canh tác tăng 1,3-1,5 lần so với sản xuất phi hữu cơ. Định hướng đến năm 2030, duy trì, phát triển nhân rộng các mô hình sản xuất NNHC đã xây dựng trong giai đoạn 2021-2025.
Sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ ngày càng được người nông dân Nam Định quan tâm mở rộng.
Tổ chức được vùng sản xuất NNHC và có 30-40 mô hình sản xuất nông nghiệp đạt chứng nhận. Bố trí diện tích đất trồng trọt hữu cơ đạt trên 2% tổng diện tích đất trồng trọt của các loại cây trồng chủ lực; tỷ lệ sản phẩm chăn nuôi hữu cơ đạt 2-3% trên tổng sản phẩm chăn nuôi; diện tích nuôi thủy sản hữu cơ đạt 3-5% tổng diện tích nuôi thủy sản; diện tích sản xuất muối hữu cơ đạt trên 50% tổng diện tích muối hiện có. Giá trị sản phẩm trên 1ha đất và nuôi trồng, sản xuất hữu cơ cao gấp 1,5-1,8 lần so với sản xuất phi hữu cơ.
Sản xuất rau theo hướng nông nghiệp hữu cơ của Công ty TNHH Toản Xuân (Nam Định).
Để thực hiện mục tiêu này, tỉnh đã vận dụng linh hoạt nguồn kinh phí hợp pháp hỗ trợ các cơ sở trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất, áp dụng các quy phạm thực hành nông nghiệp tốt VietGAP, hữu cơ, xây dựng nhãn hiệu, mẫu mã sản phẩm, quảng bá kết nối tiêu thụ sản phẩm. Tổ chức quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp nói chung, NNHC nói riêng và huy động nguồn lực đầu tư hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất. Ngành Nông nghiệp, các địa phương thường xuyên phối hợp đào tạo, tập huấn kỹ thuật, phương thức tổ chức sản xuất cho cán bộ quản lý và người lao động trực tiếp; tổ chức cho hộ dân tham quan học tập kinh nghiệm từ mô hình sản xuất NNHC đạt hiệu quả cao trong và ngoài tỉnh. Cùng với sản xuất NNHC, cơ quan chuyên môn, địa phương, đơn vị đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của người tiêu dùng đối với sản phẩm NNHC; hỗ trợ xây dựng thương hiệu, quảng bá kết nối tiêu thụ sản phẩm hữu cơ.
Nam Định xác định cây khoai tây là một trong những cây trồng chủ lực, thế mạnh được đầu tư mở rộng và phát triển theo hướng nông nghiệp hữu cơ.
… Đến những mô hình tiên phong!
Từ chủ trương, chính sách của tỉnh đã xuất hiện những mô hình mới phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ mang lại giá trị cao, bền vững. Nắm bắt được nhu cầu sử dụng các sản phẩm nông sản sạch, an toàn ngày càng tăng, Công ty TNHH Toản Xuân, xã Yên Lương, huyện Ý Yên đã tích cực tổ chức sản xuất rau màu theo hướng NNHC. Dẫn chúng tôi đi thăm cánh đồng rộng hơn 2ha trồng su hào, bắp cải, cà chua, khoai tây của Công ty được quy hoạch thuận lợi cho việc sản xuất, Giám đốc Công ty Trần Quốc Toản cho biết: Để gieo trồng các loại rau màu theo hướng hữu cơ, chúng tôi đã phải thay đổi toàn bộ quy trình, cách thức sản xuất.
Việc đầu tiên là phải quy hoạch vùng sản xuất và tiến hành cải tạo đất nhằm loại bỏ chất hóa học, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật từ quá trình bón phân, sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ dại còn tồn dư trong đất. Sau mỗi vụ thu hoạch đều phải cày lật đất lên phơi ải thật kỹ để diệt mầm bệnh, giúp đất tơi xốp, đủ oxy, loại bỏ khí độc giúp cây trồng dễ hấp thu chất dinh dưỡng trong môi trường tự nhiên; tuyệt đối không sử dụng phân hóa học, thuốc trừ cỏ, trừ sâu.
Công ty đã tận dụng mày trấu, mày gạo kết hợp men vi sinh ủ lên men thành phân hữu cơ để bón cho rau màu nên cho chất lượng khác biệt.
Nhờ đó, các loại rau, củ, quả có vị đậm, ngọt, thơm và sạch; đồng thời tăng khả năng kháng sâu bệnh do quá trình sinh trưởng của cây trồng thuận theo quy trình phát triển tự nhiên, làm giàu chất hữu cơ cho đất và hạn chế can thiệp bằng thuốc hóa học. Cũng nhờ tận dụng phụ phẩm từ quá trình chế biến gạo mà chi phí đầu vào trồng rau thấp nên rau sạch nhưng giá bán vẫn hợp lý và được thị trường chấp nhận. Hiện mỗi tháng Công ty cung ứng cho các cửa hàng, siêu thị hàng chục tấn rau sạch, an toàn các loại, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho 10 lao động với thu nhập từ 5-6 triệu đồng/người/tháng.
Ông Nguyễn Văn Thục ở xã Trực Thái, huyện Trực Ninh được Hội Nông dân Việt Nam trao tặng danh hiệu “Nông dân Việt Nam xuất sắc” năm 2021. Đó là sự ghi nhận cho những nỗ lực xây dựng trang trại nuôi lợn theo hướng chăn nuôi hữu cơ mang lại hiệu quả cao. Năm 1996, ông Thục “khởi nghiệp” từ nuôi 30 con lợn bằng cám gạo, bột ngô, cá khô và các loại rau tự thu. Ông vừa nuôi, vừa tích lũy kinh nghiệm và từng bước tăng số lượng đàn lợn lên tới 500 con. Dành thời gian tham quan, học hỏi kỹ thuật chăn nuôi từ nhiều trang trại trong và ngoài tỉnh, năm 2015 ông quyết định phối trộn một số loại thảo dược như thảo quả, quế chi, tía tô xay nhuyễn với cám gạo, bột ngô, cá khô và men vi sinh cho lợn ăn từ lúc còn nhỏ tới khi xuất chuồng.
Sản phẩm nông nghiệp theo hướng hữu cơ của Nam Định được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn.
Việc sử dụng các loại thức ăn này giúp lợn ăn tốt hơn, sức đề kháng được nâng lên. Đàn lợn nuôi luôn khỏe, ít bị bệnh nên không phải sử dụng thuốc kháng sinh trong suốt quá trình nuôi. Thịt lợn có màu đỏ tươi, tỷ lệ thịt nạc và mỡ cân đối, thịt thơm ngon. Ngoài ra, để chất lượng thịt đảm bảo, ông Thục nuôi mỗi lứa lợn dài 7-8 tháng, gấp đôi thời gian nuôi lợn theo phương pháp thông thường; mỗi con phải đạt trọng lượng từ 130-140kg mới xuất chuồng.
Cùng với sử dụng thảo dược trộn vào thức ăn, ông Thục còn áp dụng xây chuồng trại theo công nghệ chuồng kín; giải pháp xử lý nước thải phân tán và sử dụng đệm lót sinh học. Đây là những phương pháp xử lý chất thải chăn nuôi hiệu quả, tiết kiệm, thân thiện với môi trường, giúp trang trại không gây mùi hôi thối. Nhờ đó, trang trại của gia đình ông Thục được Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh cấp Giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn dịch bệnh động vật.
Lời kết
Từ những mô hình sản xuất nông nghiệp đơn lẻ, nông dân Nam Định đang từng bước chuyển sang sản xuất hàng hóa theo hướng NNHC với quy mô, trình độ, hiệu quả cao hơn. Năng suất, chất lượng và giá trị hàng hóa sản phẩm nông nghiệp ngày càng tăng. Cùng với việc sắp xếp và tổ chức lại sản xuất, ngành nông nghiệp Nam Định đang tiếp tục nỗ lực chuyển dịch cơ cấu cây trồng, cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống; ứng dụng cơ giới hóa, đưa các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ mới vào sản xuất; chuyển đổi diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang các mô hình canh tác hiệu quả hơn. Nhờ đó, trình độ thâm canh sản xuất của nông dân không ngừng được nâng lên, xuất hiện ngày càng nhiều mô hình nông dân thuê gom, tập trung tích tụ ruộng đất, mở rộng quy mô sản xuất, phát triển kinh tế trang trại, gia trại, sản xuất nông, thuỷ sản theo hướng NNHC. Đến nay, toàn tỉnh đã hình thành và duy trì hoạt động ổn định 39 chuỗi liên kết giá trị trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản giữa doanh nghiệp, HTX nông nghiệp và nông dân, góp phần làm tăng giá trị sản phẩm trên 1ha đất canh tác từ 64,54 triệu đồng/ha năm 2008 lên 125 triệu đồng/ha năm 2022.
Bài và ảnh: Quốc Khải
