Sự phát triển vượt bậc của công nghệ số đang mở ra những cơ hội to lớn, làm thay đổi sâu sắc cách thức vận hành của các lĩnh vực cốt lõi trong xã hội, trong đó y tế nổi lên như một lĩnh vực hưởng lợi rõ rệt và thiết yếu nhất. Chuyển đổi số trong y tế không chỉ là xu hướng mà còn là đòn bẩy quan trọng để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, đồng thời giải quyết những thách thức cấp bách mà Việt Nam đang đối mặt. Với dân số hơn 100 triệu người (2024) và tốc độ già hóa thuộc nhóm nhanh nhất khu vực, hệ thống y tế Việt Nam hiện phải chịu áp lực lớn trong việc đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng gia tăng. Tình trạng quá tải tại các bệnh viện tuyến trên, đặc biệt ở các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, là minh chứng rõ nét. Mỗi ngày, các bệnh viện đầu ngành tiếp nhận hàng nghìn lượt bệnh nhân, khiến nhiều cơ sở rơi vào trạng thái hoạt động vượt công suất, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dịch vụ và trải nghiệm của người bệnh.
Bên cạnh đó, khoảng cách giữa khu vực thành thị và nông thôn về chất lượng dịch vụ y tế vẫn còn rất lớn. Nhiều người dân ở vùng sâu, vùng xa phải di chuyển hàng trăm km để được tiếp cận các dịch vụ y tế chuyên sâu. Theo thống kê, có tới 70% dân số sống ở nông thôn, nhưng số cơ sở y tế tuyến huyện và xã lại chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu chăm sóc sức khỏe cơ bản. Điều này khiến việc tiếp cận dịch vụ y tế công bằng trở thành một thách thức lớn.
Trong bối cảnh đó, công nghệ đóng vai trò như một chìa khóa để cải thiện hiệu quả quản lý và chăm sóc sức khỏe. Các giải pháp số hóa như hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR), khám chữa bệnh từ xa (Telemedicine), hay ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán đã giúp giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên, đồng thời mang lại dịch vụ y tế chất lượng cao hơn cho người dân vùng sâu, vùng xa. Theo ước tính từ Ngân hàng Thế giới, việc ứng dụng công nghệ vào quản lý y tế có thể giảm chi phí vận hành lên tới 30%, đồng thời giúp các cơ sở y tế tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Nhờ chuyển đổi số, ngành y tế Việt Nam không chỉ có cơ hội vượt qua các thách thức hiện tại mà còn mở ra triển vọng xây dựng một hệ thống y tế thông minh, nơi mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Telemedicine, hay còn gọi là y tế từ xa, đã trở thành một trong những giải pháp công nghệ y tế nổi bật tại Việt Nam, đặc biệt giúp giải quyết bài toán chăm sóc sức khỏe ở vùng sâu, vùng xa. Thông qua các nền tảng như eDoctor và Jio Health, người dân có thể kết nối với bác sĩ để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị trực tuyến mà không cần di chuyển đến bệnh viện. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí và thời gian đi lại mà còn giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên. Theo số liệu từ Jio Health, nền tảng này đã thực hiện hơn 200.000 lượt khám bệnh trực tuyến vào năm 2023, với mức độ hài lòng của bệnh nhân đạt trên 90%.
Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang tạo ra những bước đột phá trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam, đặc biệt trong chẩn đoán và điều trị bệnh. Công nghệ AI được ứng dụng rộng rãi trong phân tích hình ảnh y khoa như MRI, X-quang và siêu âm, giúp tăng độ chính xác và tốc độ chẩn đoán. Các bệnh viện lớn như Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã triển khai công nghệ AI để phát hiện sớm ung thư phổi và các bệnh tim mạch, giúp tăng tỷ lệ thành công trong điều trị. Một nghiên cứu của Bộ Y tế vào năm 2023 cho thấy, ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh đã giúp giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân xuống 30% và tăng độ chính xác trong chẩn đoán lên 25%.
Hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR) cũng là bước tiến quan trọng trong việc số hóa ngành y tế, giúp quản lý thông tin bệnh nhân một cách toàn diện và thuận tiện. Với hệ thống EHR, toàn bộ dữ liệu y khoa của bệnh nhân, từ tiền sử bệnh, kết quả xét nghiệm đến phác đồ điều trị, đều được lưu trữ và truy cập nhanh chóng. Hiện nay, nhiều bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Chợ Rẫy đã triển khai EHR, giúp tiết kiệm thời gian chẩn đoán và giảm thiểu sai sót trong điều trị. Việc áp dụng EHR đã giúp các bệnh viện tại Việt Nam cắt giảm tới 20% chi phí vận hành và cải thiện đáng kể hiệu quả chăm sóc bệnh nhân.
Robot và công nghệ tự động hóa đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong y tế Việt Nam, từ hỗ trợ phẫu thuật đến quản lý thiết bị và chăm sóc bệnh nhân. Các bệnh viện lớn như Bệnh viện Vinmec và Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã áp dụng robot phẫu thuật trong các ca mổ đòi hỏi độ chính xác cao như phẫu thuật nội soi và phẫu thuật thần kinh. Những robot này không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn giúp rút ngắn thời gian hồi phục cho bệnh nhân. Tỷ lệ thành công của các ca phẫu thuật sử dụng robot đạt trên 95%, trong khi thời gian trung bình để bệnh nhân hồi phục giảm 30% so với phương pháp truyền thống. Ngoài ra, tự động hóa còn được ứng dụng trong quản lý thuốc và xử lý dữ liệu bệnh nhân, giúp tối ưu hóa vận hành tại các cơ sở y tế.
Những ứng dụng HealthTech này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế mà còn tạo tiền đề cho việc xây dựng một hệ thống y tế thông minh tại Việt Nam. Nhờ đó, mọi người dân đều có thể tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tiên tiến, hiệu quả và toàn diện hơn trong thời đại chuyển đổi số.
Dù còn nhiều khó khăn và thách thức, nhưng ngành y tế Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể nhờ vào việc ứng dụng công nghệ trong chăm sóc sức khỏe. Để tiếp tục phát triển và mở rộng hiệu quả chuyển đổi số trong y tế, cần ưu tiên các yếu tố then chốt như đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin y tế. Hạ tầng công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các giải pháp y tế số. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào các hệ thống phần mềm, mạng lưới truyền thông và cơ sở hạ tầng dữ liệu để đảm bảo sự kết nối và truyền tải thông tin nhanh chóng, an toàn giữa các cơ sở y tế. Việt Nam cần khoảng 10.000 tỷ đồng để phát triển hạ tầng y tế số trong giai đoạn 2025-2030. Đảm bảo hạ tầng vững mạnh sẽ giúp tối ưu hóa hoạt động của bệnh viện, phòng khám và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa.
Một trong những cách hiệu quả để đẩy mạnh chuyển đổi số trong y tế là thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp tư nhân và các cơ quan nhà nước. Các mô hình hợp tác công-tư (PPP) trong lĩnh vực y tế có thể tạo ra nguồn lực tài chính, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, việc hợp tác quốc tế trong chuyển giao công nghệ và chia sẻ kinh nghiệm sẽ giúp Việt Nam tiếp cận nhanh chóng với những công nghệ y tế tiên tiến. Những thỏa thuận hợp tác như vậy có thể mang lại những kết quả đáng khích lệ, như việc chuyển giao công nghệ AI trong y tế từ các đối tác quốc tế.
Cùng với sự phát triển của công nghệ, bảo vệ quyền lợi của người dân, đặc biệt là dữ liệu bệnh nhân, là vấn đề không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi số. Chính phủ cần xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý để đảm bảo quyền riêng tư của bệnh nhân, quy định rõ ràng về bảo mật và an toàn thông tin. Một hành lang pháp lý vững chắc sẽ giúp tạo niềm tin cho người dân khi tham gia các dịch vụ y tế điện tử và hỗ trợ các nhà cung cấp dịch vụ triển khai công nghệ một cách an toàn và hiệu quả.
Chuyển đổi số trong y tế không chỉ là một xu hướng, mà là một nhu cầu cấp thiết để đáp ứng sự phát triển và yêu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân. Các ứng dụng công nghệ như AI, Telemedicine (y tế từ xa), và Hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR) đang dần thay đổi diện mạo của ngành y tế Việt Nam. Những công nghệ này không chỉ giúp giảm tải cho các bệnh viện, tối ưu hóa quy trình chăm sóc sức khỏe, mà còn mang lại cơ hội cho người dân tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao, ngay cả ở những vùng sâu, vùng xa. Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong y tế không chỉ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác hơn mà còn giúp bệnh nhân giảm chi phí và thời gian điều trị.
Tuy nhiên, để chuyển đổi số trong y tế thực sự thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Chính phủ cần tiếp tục hỗ trợ và thúc đẩy các dự án HealthTech, đặc biệt là đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ và xây dựng khung pháp lý bảo vệ dữ liệu bệnh nhân. Các doanh nghiệp công nghệ cần chủ động tham gia vào việc phát triển các giải pháp y tế thông minh, từ các ứng dụng khám chữa bệnh từ xa đến cải thiện hệ thống phần mềm hỗ trợ bác sĩ và bệnh nhân. Bên cạnh đó, người dân cần thay đổi nhận thức và sẵn sàng ứng dụng công nghệ trong chăm sóc sức khỏe. Chuyển đổi số trong y tế là chìa khóa mở ra một tương lai bền vững, nơi mọi người đều có thể tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng, không phân biệt địa lý hay hoàn cảnh.
