VNHN - Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) ở Nghệ An qua gần 10 năm triển khai thực hiện (2010-2019), đã tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ, làm thay đổi rõ rệt diện mạo khu vực nông thôn; đồng thời là góp phần rất quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh và được xác định là chương trình trọng tâm giai đoạn 2010 - 2020.
Kết quả đạt được của chương trình, trước hết là do UBND tỉnh đã chỉ đạo Ban Chỉ đạo các cấp thực hiện một cách quyết liệt, mạnh mẽ từ cấp tỉnh đến cơ sở, thường xuyên bám sát để kiểm tra, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo những tiền đề thúc đẩy mạnh mẽ quá trình thực hiện.
Toàn cảnh Hội nghị Tổng kết 10 năm xây dựng NTM
Những biểu hiện rất đáng được ghi nhận qua kết quả của quá trình xây dựng NTM ở Nghệ An là tính chủ động, sáng tạo trong phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo và làm giàu ở một số địa phương đã được nâng lên. Trong sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản đã có nhiều bước tiến mới về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng hàng hóa và áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nhiều mô hình mới đã và đang được nhân rộng phát huy hiệu quả, giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích không ngừng tăng lên. Kinh tế nông thôn dần chuyển dịch theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Các làng nghề chế biến nông sản được hình thành và mở rộng, tạo thêm việc làm tại chỗ cho người dân, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh giảm nghèo bền vững ở nông thôn.
Bên cạnh đó, xây dựng Nông thôn mới đã và đang từng bước góp phần thay đổi bộ mặt nông thôn, chất lượng các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hoá tiếp tục được nâng cao; thu nhập và điều kiện sống của nhân dân tiếp tục được chuyển biến tích cực. Qua đó, vai trò của các tổ chức Đảng, chính quyền được phát huy, dân chủ ở nông thôn được nâng lên về chất… Đó là những giá trị to lớn do Chương trình xây dựng NTM đem lại.
Bắt đầu từ nhận thức đúng và sự chỉ đạo quyết liệt
Nhận thức được tầm quan trọng của chương trình nên công tác chỉ đạo, lãnh đạo, điều hành của các cấp, các ngành được thực hiện quyết liệt, thường xuyên, liên tục, có hiệu quả. Ngay từ khi chương trình được triển khai thực hiện, tỉnh đã chỉ đạo thành lập bộ máy quản lý, điều hành chương trình đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở; ban hành đầy đủ hệ thống văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện chương trình (các nghị quyết, quyết định, kế hoạch về xây dựng Nông thôn mới,…); phân công phụ trách các chỉ tiêu, tiêu chí NTM và các địa bàn trong triển khai thực hiện chương trình; đồng thời phát động phong trào thi đua “Nghệ An chung sức xây dựng Nông thôn mới”. Trong suốt quá trình triển khai thực hiện Chương trình, cấp ủy, chính quyền các cấp đóng vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành tổ chức thực hiện; thường xuyên thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, tổng kết, đánh giá, thi đua khen thưởng hàng năm.
Tuyến đường mẫu NTM tại xóm Sen 2, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn
Đặc biệt trong giai đoạn (2016-2019), tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo rà soát kiện toàn Ban chỉ đạo và bộ máy giúp việc các cấp; Đồng thời ban hành rất nhiều quyết định, chỉ thị nhằm chỉ đạo thực hiện công tác quan trọng này. Cùng với đó, Tỉnh chỉ đạo các Sở, ban, ngành, các địa phương trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao và nội dung các tiêu chí NTM có liên quan, tích cực bổ sung các văn bản phù hợp với quy định của Trung ương hướng dẫn thực hiện, đánh giá mức độ hoàn thành các tiêu chí và thành phần hồ sơ phục vụ công tác thẩm tra, thẩm định xã đạt chuẩn Nông thôn mới trong năm. Có sự phân công phụ trách các chỉ tiêu, tiêu chí NTM và phân công theo dõi, chỉ đạo các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM đến năm 2020; tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, tổng kết, đánh giá, thi đua khen thưởng trong thực hiện chương trình.
Công tác tuyên truyền vận động được coi trọng đã góp phần rất quan trọng giúp cán bộ và nhân dân có nhận thức đúng về Chương trình, thay đổi nếp nghĩ, khắc phục một bước tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước, khơi dậy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong nhân dân, tạo động lực to lớn biến chương trình thành một phong trào ngày càng lan rộng, thể hiện bằng việc tự giác chấp hành, tự nguyện đóng góp ngày công lao động, tiền của, hiến đất, tài sản trên đất, hiến kế để cùng chung tay xây dựng Nông thôn mới… Nhìn chung, công tác chỉ đạo, điều hành trong thực hiện chương trình đã được thực hiện thường xuyên, liên tục, có hiệu quả, góp phần quan trọng trong thực hiện thành công các mục tiêu của chương trình.
Những kết quả cụ thể trong xây dựng NTM
Về các tiêu chí NTM, đến nay toàn tỉnh đã có 225 xã được UBND tỉnh quyết định công nhận xã đạt chuẩn Nông thôn mới, chiếm 52,20%. Có 03 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành và đạt chuẩn Nông thôn mới. Có 01 huyện đang hoàn thành hồ sơ để tiến hành thẩm tra, thẩm định công nhận (huyện Yên Thành). Bình quân tiêu chí cả tỉnh là 15,96 tiêu chí/xã (tăng 12,32 tiêu chí/xã so với năm 2011, tăng 4,26 tiêu chí/xã so với cuối năm 2015); trong đó có 259 xã đạt 19 tiêu chí, chiếm 60,1%; 41 xã đạt từ 15 đến 18 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 9,5%; Có 71 xã đạt từ 10 đến 14 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 16,5%; Có 60 xã đạt từ 5 đến 9 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 13,9%; Không còn xã dưới 5 tiêu chí. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu cơ bản: Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đến nay ước đạt trên 28,5 triệu đồng/người/năm (năm 2010 là 12 triệu đồng, năm 2015 là 19,6 triệu đồng), tăng 16,5 triệu đồng/người/năm so với năm 2010; tỷ lệ hộ nghèo đầu năm 2011 là 18,79%, đến cuối năm 2015 giảm chỉ còn 12,01% và đến nay giảm còn khoảng 4%, ước cuối năm 2020 giảm còn 3%; Tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt gần 89,79%, tăng 8,4% so với cuối năm 2015; Tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn tại Quyết định số 2570/QĐ-BNN của Bộ Nông nghiệp và PTNT đến nay đạt 84,5%; Nước sạch theo QCVN 02/2009/BYT đạt 45% (năm 2015 đạt đạt 31%).
Mô hình thâm canh giống lúa QJ1 bằng công nghệ cao ở xã Long Thành, huyện Yên Thành
Về công tác quy hoạch, đến nay toàn bộ các xã thuộc 20 huyện, thành phố, thị xã, đặc biệt là ở 03 xã xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu, đã hoàn thành công tác rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch.
Về phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội, trong gần 10 năm qua, toàn tỉnh Nghệ An đã xây dựng, nâng cấp được 10.160,4 km đường giao thông nông thôn các loại, với tổng kinh phí 13.071,19 tỷ đồng. Tỉnh đã chi ngân sách thực hiện chính sách hỗ trợ xi măng đến nay là 893.761 tỷ đồng, trong đó đã thanh toán 791,376 tỷ đồng; dư nợ 102,385 tỷ đồng. Đến nay cả tỉnh đã có 285/431 xã đạt tiêu chí số 2 giao thông, đạt 66,13%. Đã nâng cấp được 3.272 km kênh mương các loại, cải tạo nâng cấp hàng trăm công trình thuỷ lợi như bờ bao, cống, trạm bơm phục vụ tưới tiêu, với tổng số tiền là 3.544,197 tỷ đồng. Đến nay có 383/431 xã đạt tiêu chí số 3 Thuỷ lợi chiếm 88,7%. Đã xây dựng, nâng cấp được 5.155,7 km đường điện các loại với tổng kinh phí là 2.859,68 tỷ đồng và có 385/431 xã đạt tiêu chí số 4 Điện (đạt 89,3%). Bằng vốn dân góp và lồng ghép các Chương trình, toàn tỉnh đã xây dựng mới thêm 289 trường, đến nay toàn tỉnh có 1104/1.519 trường học các cấp đạt chuẩn quốc gia với tổng kinh phí là 3.382,368 triệu đồng; có 347/431 xã đạt tiêu chí số 5 Trường học (đạt 80,5%). Toàn tỉnh đã xây dựng được 681 nhà văn hóa đạt chuẩn, với tổng kinh phí là 2.179,34 tỷ đồng (gồm 120 nhà văn hoá xã, 561 nhà văn hoá thôn), đến nay đã có 300/431xã đạt tiêu chí số 6 Cơ sở vật chất văn hoá (đạt 69,6%). Đã xây dựng, nâng cấp được 78 chợ nông thôn, với tổng kinh phí là 5.012,124 tỷ đồng và đến nay có 372/431 xã đạt tiêu chí số 7 Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn (đạt 86,3%)…
Nhằm tạo điểm nhấn và tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng NTM tại các xã đã đạt chuẩn Nông thôn, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số100/QĐ-UBND ngày 12/01/2015 về việc ban hành Quy định tạm thời Bộ tiêu chí xã Nông thôn mới kiểu mẫu tỉnh Nghệ An giai đoạn 2015-2020. Tỉnh cũng đã lựa chọn ra 03 xã để thực hiện thí điểm đó là xã Kim Liên, huyện Nam Đàn; xã Sơn Thành, huyện Yên Thành; xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu…
Từ những thành quả to lớn đã đạt được trong gần 10 năm thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM, với quyết tâm cao hơn, giải pháp phù hợp hơn, Nghệ An nhất định sẽ hoàn thành thắng lợi các mục tiêu đề ra, để nông thôn Nghệ An ngày càng phát triển và ngày càng có nhiều nơi “đáng sống” hơn.
