Theo đài Sputnik, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, thường xuyên phải chống chịu với nhiều loại thiên tai, nhất là bão, lũ, sạt lở đất, hạn hán và ngập mặn. Trong suốt 30 năm qua, mỗi năm, thiên tai làm trung bình gần 400 người chết và mất tích, thiệt hại về kinh tế khoảng 1-1,5% GDP.
Ảnh minh họa
Nhiệt độ càng tăng, bão càng nhiều?
Trong hơn 100 năm qua, phát thải khí nhà kính do các hoạt động của con người đã khiến nhiệt độ không khí tăng 1,2 độ C. Hiện tượng nóng lên toàn cầu đang khiến băng tan, kéo theo mực nước các đại dương dâng cao. Theo nghiên cứu mới nhất của Climate Central, một nhóm nghiên cứu phi lợi nhuận, chỉ ra trong kịch bản kém lạc quan, khi lượng khí thải tiếp tục tăng cao hơn năm 2050, Trái Đất sẽ đạt tới ngưỡng tăng 3 độ C vào năm 2060-2070. Mực nước các đại dương sẽ tiếp tục dâng lên trong nhiều thập kỷ sau đó.
Theo Ủy ban liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), mực nước biển trung bình đã tăng 15cm trong thế kỷ 20. Hiện nay, mực nước biển đang tăng nhanh gấp đôi với 3,6mm mỗi năm. Điều này cũng gây ra mối đe dọa rất lớn đối với các quốc gia ven biển, trong số đó có Việt Nam. PGS.TS Vũ Thanh Ca, Giảng viên cao cấp khoa môi trường thuộc Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, lưu ý:
“Cần phân biệt biến đổi khí hậu và biến động khí hậu. Biến đổi khí hậu là những thay đổi theo xu thế của khí hậu trong thời gian tương đối dài, còn biến động khí hậu là những thay đổi của khí hậu từ năm này qua năm khác. Biến động khí hậu có thể được thể hiện bằng những sự biến động của nhiệt độ mùa đông, mùa hè, cường độ mưa, số lượng và cường độ các cơn bão, thời gian bão”.
Ngay từ đầu tháng 10/2021, hai cơn bão số 7 và số 8 với cường độ mạnh đổ bộ vào Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam, gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân vốn đã chịu nhiều khó khăn do đại dịch COVID-19. PGS.TS Vũ Thanh Ca cho biết:
“Các kết quả nghiên cứu trên thế giới cho thấy biến đổi khí hậu có thể làm thay đổi cả về số lượng các cơn bão, cường độ các cơn bão cũng như thời gian xuất hiện bão. Cụ thể, tại khu vực Bắc Bán Cầu thuộc Thái Bình Dương, biến đổi khí hậu có xu thế làm số lượng chung của các cơn bão giảm đi, trong khi số lượng các cơn bão mạnh lại tăng lên và thời gian xuất hiện các cơn bão cũng thay đổi. Trước đây, rất ít cơn bão xuất hiện sau mùa bão, từ tháng 7 đến tháng 9. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, có xu hướng nhiều cơn bão xuất hiện vào dịp cuối năm, sau mùa bão”.
Bão liên tiếp tại Việt Nam do đâu?
Về nguyên nhân gây ra các cơn bão liên tục trong thời gian gần đây tại Việt Nam, PGS.TS Vũ Thanh Ca cho rằng:
“Các cơn bão xuất hiện liên tục vào tháng 10/2021 có thể có nguyên nhân cả của biến động khí hậu và biến đổi khí hậu. Những bất thường về thời tiết gây ra do biến đổi khí hậu sẽ xảy ra thường xuyên hơn. Các nước, đặc biệt là các nước phát triển, đã xả thải khí nhà kính vào khí quyển hàng trăm năm nay. Cho dù phải hành động để giảm thiểu phát thải khí nhà kính ngay bây giờ, tác động của biến đổi khí hậu vẫn sẽ kéo dài hàng trăm năm nữa”.
Theo PGS.TS Vũ Thanh Ca, để giảm thiểu thiệt hại, cần phải chuẩn bị tốt, xây dựng và tổ chức thực hiện các giải pháp ứng phó với thiên tai và biến đổi khí hậu. Ông nhấn mạnh:
“Đặc biệt, chúng ta cần thực hiện các giải pháp thuộc dạng ‘không hối tiếc’, tức là những giải pháp có lợi và cần phải làm, ngay cả khi biến đổi khí hậu không xảy ra. Ví dụ của các giải pháp này là đánh giá rủi ro ngập lụt, sạt lở đất tại miền Trung và di dời dân ra khỏi các khu vực có nguy cơ cao về lũ lụt, sạt lở đất; xây dựng và tổ chức thực hiện các kịch bản sơ tán dân tránh lũ, các cơ sở tránh lũ cộng đồng; hỗ trợ xây nhà tránh lũ cho người dân”.
Việt Nam làm gì để phòng, chống thiên tai do biến đổi khí hậu?
Đánh giá về công tác phòng, chống bão lũ của Việt Nam trong thời gian gần đây, PGS.TS Vũ Thanh Ca cho biết:
“Hiện nay, Việt Nam đã xây dựng bản đồ nguy cơ lũ lụt và bản đồ nguy cơ sạt lở cho các khu vực ở miền Trung. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phòng tránh thiên tai, một số khu vực có thể yêu cầu xây dựng các bản đồ có tỷ lệ lớn hơn”.
Mới đây, phát biểu tại buổi lễ hưởng ứng Ngày quốc tế Giảm nhẹ rủi ro thiên tai và Ngày ASEAN quản lý thiên tai (13/10), Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh, Chính phủ Việt Nam khẳng định luôn coi việc phòng, chống thiên tai là nhiệm vụ hàng đầu, thường xuyên, liên tục của cả hệ thống chính trị nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe, đời sống và tài sản của nhân dân.
Hợp tác để cùng nhau vượt qua thách thức là cách Việt Nam lựa chọn để đối phó với biến đổi khí hậu. Việt Nam đã chủ động, tích cực tham gia vào các tổ chức, diễn đàn quốc tế liên quan đến phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, như: Tham gia Khung hành động SENDAI toàn cầu về quản lý rủi ro thiên tai; Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu toàn cầu; ký kết Nghị định thư Kyoto của Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu và tham gia các cam kết trong khuôn khổ Nhóm công tác ứng phó khẩn cấp của Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC). Trong khu vực, Việt Nam được đánh giá là thành viên tích cực, có vai trò chủ động, đóng góp hiệu quả vào những nỗ lực chung của ASEAN trong phòng, chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nước biển dâng đã và đang tác động nhanh và mạnh hơn so với dự báo. Đặc biệt, dịch bệnh COVID-19 đặt ra yêu cầu phải ứng phó hiệu quả với rủi ro khi thiên tai và dịch COVID-19 cùng xảy ra. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nêu rõ:
“Phải có tầm nhìn mới, định hướng chiến lược, triển khai các giải pháp toàn diện, căn cơ, đồng bộ, huy động các nguồn lực và sự tham gia của toàn xã hội, trong đó có các quốc gia, đối tác và bạn bè quốc tế để công tác phòng, chống thiên tai trong thời gian tới đạt hiệu quả cao nhất”./.
