Ngày nay, vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu đã trở thành vấn đề có tính toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của con người, không một quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc, và rất cần phải chung sức mới có thể giải quyết được vấn đề quan trọng và phức tạp này. Chính vì vậy, trong Năm ASEAN 2020, với vai trò nước Chủ tịch ASEAN, Việt Nam rất coi trọng vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu, đưa hội dung này vào chương trình nghị sự của Năm ASEAN nhằm tạo thêm những cơ hội hợp tác sâu rộng hơn để giải quyết vấn đề.
Với chủ đề biến đổi khí hậu và môi trường, trong Năm ASEAN 2020 đã diễn ra nhiều hoạt động do nước Chủ tịch ASEAN 2020 là Việt Nam đề xuất và chủ trì, với sự đồng thuận và tham gia tích cực của các nước ASEAN và các đối tác quan trọng của ASEAN.
Đầu tiên phải kể đến Hội nghị Nhóm công tác ASEAN về môi trường biển và đới bờ lần thứ 21(AWGCME 21) và Hội nghị các quan chức cao cấp ASEAN về môi trường lần thứ 31 (ASOEN 31), cùng một số Hội nghị khác có liên quan. Cụ thể, Hội nghị AWGCME lần thứ 21 từ ngày 13 – 15/5/2020 tại TP. Đà Nẵng. Hội nghị quan chức cao cấp ASEAN về môi trường lần thứ 31 và các Hội nghị khác có liên quan từ ngày 16 – 22/8/2020 tại TP. Đà Nẵng. Sở dĩ hội nghị về môi trường được tổ chức tại TP Đầ Nẵng vì Ban tổ chức mong muốn đây sẽ là dịp để Việt Nam giới thiệu và quảng bá về văn hóa và hình ảnh đất nước, con người từ nhiều vùng, miền khác nhau của đất nước. Thành phố Đà Nẵng nhận được nhiều thiện cảm và ghi dấu ấn trong mắt bạn bè quốc tế thông qua việc được lựa chọn là địa điểm tổ chức thành công nhiều Hội nghị quốc tế lớn và quan trọng. Đà Nẵng cũng là thành phố thứ 2 ở Việt Nam nhận được giải thưởng Thành phố bền vững về môi trường ASEAN năm 2011 và là một trong ba thành phố ở Việt Nam tham gia vào mạng lưới các Thành phố thông minh của ASEAN năm 2018.
Tháng 8 năm 2020, Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì Hội nghị trực tuyến nhóm công tác ASEAN về biến đổi khí hậu lần thứ 11. Đây là một trong các hoạt động trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam. Tham dự hội nghị có đại diện các quốc gia ASEAN; Ban thư ký ASEAN; đại diện các Bộ: Ngoại giao, Lao động – Thương Binh và Xã hội; các đơn vị trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường; các đại sứ quán: Nhật Bản, Vương quốc Anh, I-ta-li-a; Liên minh Châu Âu EU, Ngân hàng Thế giới WB, Cơ quan phát triển Pháp AFD, Viện Chiến lược Môi trường Toàn cầu Nhật Bản (IGES), Chương trình Môi trường Liên hợp quốc UNEP, Tổ chức hợp tác phát triển Đức, Trung tâm Hợp tác Môi trường Hải ngoại (OECC) Nhật Bản cùng đại diện các tổ chức phi chính phủ. Với Việt Nam, mặc dù phải thực hiện giãn cách xã hội do đại dịch Covid-19, nhưng Việt Nam đã nỗ lực hoàn thành việc rà soát, cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC). NDC cập nhật của Việt Nam đã sẵn sàng để gửi UNFCCC như đã thống nhất tại COP21. Hội nghị cũng đặt vấn đề các tổ chức quốc tế tăng cường hợp tác, hỗ trợ các quốc gia ASEAN về tài chính, chuyển giao công nghệ và tăng cường năng lực để phục hồi nền kinh tế và ứng phó với biến đổi khí hậu. Hội nghị còn thực hiện cập nhật tiến độ thực hiện Kế hoạch hành động của ASEAN về biến đổi khí hậu, các dự án đang triển khai và các đề xuất mới do các nước ASEAN và các đối tác phát triển trình bày. Bên cạnh đó, Hội nghị có phần họp kín giữa các quốc gia ASEAN và Ban thư ký ASEAN để rà soát và hoàn thành Kế hoạch hành động của Nhóm Công tác ASEAN về biến đổi khí hậu; thảo luận xây dựng Tuyên bố chung của ASEAN gửi Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu và các vấn đề khác. Năm 2020 cũng là năm các quốc gia bao gồm các nước ASEAN cần rà soát các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu đã thực hiện cho giai đoạn trước năm 2020, hướng tới chuẩn bị thực hiện Thoả thuận Paris vào năm 2021…
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân (trái) phát biểu tại Hội nghị Quan chức cao cấp ASEAN về môi trường lần thứ 31
Cũng nằm trong chương trình nghị sự chung của Năm ASEAN 2020, nhiều bộ, ngành của Việt Nam cũng được giao tổ chức các hoạt động, sự kiện về xây dựng môi trường xanh sạch đẹp, về chống biến đổi khí hậu… Có thể đơn cử một số hoạt động tiêu biểu:
Nhằm tăng cường hợp tác trong năm ASEAN 2020 và trong khuôn khổ chương trình nghị sự của Năm ASEAN 2020, Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam chủ trì tổ chức 3 sự kiện: Hội nghị đặc biệt cấp Bộ trưởng về tăng cường điều phối và hợp tác về môi trường biển; Hội nghị quốc tế về kinh tế đại dương bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu; Tuần lễ nước quốc tế năm 2020. Các hội nghị đều mang nội dung thiết thực, cụ thể về chủ đề được quan tâm.
Cơ quan chuyên ngành của Việt Nam (Cục Biến đổi khí hậu – Bộ Tài nguyên và Môi trường) được giao chủ trì phối hợp với các quốc gia ASEAN và các bên có liên quan xây dựng Tuyên bố chung của ASEAN gửi Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (Tuyên bố chung). Để làm việc đó, Việt Nam đã chủ động xây dựng dự thảo Tuyên bố chung và gửi các quốc gia ASEAN để lấy ý kiến. Hội nghị Nhóm Công tác ASEAN về biến đổi khí hậu đã thống nhất và đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc xây dựng Tuyên bố chung quan trọng này.
Bộ Tài nguyên và Môi trường còn giao Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Tuần lễ đối tác về ngăn chặn ô nhiễm nhựa đại dương lần thứ 2; giao Cục Biến đổi khí hậu làm đầu mối, chủ trì phối hợp với các đơn vị trong và ngoài Bộ làm việc với UN Environment về Dự án hỗ trợ thực hiện đóng góp do quốc gia tự quyết định.
Cùng với đó, nhằm thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ về tuyên truyền, quảng bá ASEAN, chào mừng năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN 2020, Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với UBND tỉnh Bình Phước tổ chức Triển lãm Ảnh và Phim phóng sự - Tài liệu về Đất nước, con người; Bảo vệ môi trường và Biến đổi khí hậu; Các dân tộc trong trong cộng đồng ASEAN từ ngày 15/12/2020 đến 17/12/2020 tại Trung tâm Văn hóa tỉnh Bình Phước, đường Hồ Xuân Hương, phường Tân Phú, thành phố Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. Triển lãm sẽ giới thiệu đến đông đảo công chúng Việt Nam nói chung và người dân Bình Phước nói riêng về vẻ đẹp đất nước, con người trong cộng đồng ASEAN, nhất là những vấn đề về bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu và các dân tộc trong cộng đồng ASEAN. Triển lãm quy tụ khoảng 300 tác phẩm ảnh và gần 60 bộ phim phóng sự - tài liệu đặc sắc của các tác giả các nước ASEAN, trong đó phần lớn là các tác phẩm đã đạt giải hoặc vào vòng chung khảo của các kỳ Liên hoan Quốc tế Ảnh và Phim Phóng sự - Tài liệu do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức trong những năm gần đây…
Những sự kiện và hoạt động lien quan đến vấn đề biến đổi khí hậu và môi trường được tổ chức trong Năm ASEAN 2020 với sự chủ trì và phối hợp của Việt Nam đã góp phần tích cực tạo thêm những tiền đề mới trong quá trình thực hiện những Tuyên bố và chương trình hợp tác mang tính toàn cầu nói chung và khu vực các nước ASEAN nói riêng.
