Địa phương bố trí ngân sách tham gia dự án
Theo tờ trình của Chính phủ, với dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng có chiều dài khoảng 188,2km, quy mô 6 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 44.691 tỉ đồng.
Toàn cảnh phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội
Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu chiều dài khoảng 53,7km. Quy mô 6 - 8 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 17.837 tỉ đồng.
Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột có chiều dài khoảng 117,5km. Quy mô 4 làn xe. Sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 21.935 tỉ đồng.
Các dự án sử dụng từ 5 nguồn vốn gồm vốn thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 đã được phân bổ của Bộ Giao thông vận tải; vốn từ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; nguồn ngân sách địa phương tham gia đầu tư; nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021; vốn năm 2026 được ưu tiên bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030.
Về tiến độ của 3 dự án, dự kiến chuẩn bị dự án năm 2022; khởi công năm 2023, cơ bản hoàn thành năm 2025. Chính phủ cũng đề nghị được áp dụng cơ chế đặc thù là chỉ định thầu đối với cả 3 dự án, áp dụng theo Nghị quyết 43 về gói hỗ trợ phục hồi phát triển kinh tế 2022 - 2023.
Đồng thời, cho phép trình trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư các dự án thành phần... Đáng chú ý, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép các địa phương được bố trí một phần ngân sách địa phương để tham gia đầu tư dự án.
Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhất trí với đề xuất “cho phép các địa phương bố trí ngân sách địa phương tham gia dự án”.
Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có nghị quyết của HĐND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cam kết bố trí 670 tỉ đồng, chưa có nghị quyết của HĐND các tỉnh còn lại cam kết số vốn bố trí. Do đó, đề nghị bổ sung, làm rõ để bảo đảm tính khả thi cho các dự án này.
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể phát biểu tại phiên họp
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, hiện mới có tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có nghị quyết của HĐND, 7 tỉnh còn lại do “quá gấp” nên thường trực HĐND, tỉnh ủy đã thống nhất cho phép UBND tỉnh có văn bản.
"Hy vọng trước khi Quốc hội thảo luận sẽ có nghị quyết của các địa phương liên quan đến số vốn hơn 8.300 tỉ đồng", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói.
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, khi phân cấp chắc chắn sẽ trình Quốc hội quy chế rõ ràng trách nhiệm của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải, các bộ, ngành, địa phương để cơ bản hoàn thành các dự án này trong nhiệm kỳ này.
Đếm cua trong lỗ
Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, đây đều là dự án quan trọng và Bộ Chính trị cũng đã có kết luận đồng tình với chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị dù muốn nhanh song phải tương xứng với năng lực, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế.
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ thực hiện đầu tư dự án cao tốc sử dụng nguồn vốn trung ương. Trong điều kiện khó khăn, cấp bách, kết hợp vốn trung ương và vốn địa phương, nếu Quốc hội chấp nhận sẽ coi như một cách thí điểm.Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ
“Cả 3 dự án đều hoàn thành vào năm 2025 mà giờ giữa 2022 rồi. Cùng lúc ào ạt hàng loạt dự án thế này thì có xong được không. Nếu không xong thì ai chịu trách nhiệm. Phải có cam kết trách nhiệm chính trị, trách nhiệm hành chính cụ thể. Chứ không phải việc đại sự thế này mà chỉ đưa ra bấm nút một cái rồi làm được chăng hay chớ thì không hết trách nhiệm”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý tính khả thi về nguồn vốn của các dự án nói trên và cho hay, thấy nhiều nội dung trong này chưa xác định. Đề nghị cơ quan giải trình đàng hoàng mới có cơ sở để Thường vụ Quốc hội quyết định.
Đối với nguồn vốn đầu tư công trung hạn đã được phân bổ cho Bộ GTVT nay chuyển sang cho các dự án, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng “là con số chưa xác định”.
“Từ hôm qua tới giờ Chính phủ trình hàng loạt dự án đều có nguồn từ vốn đã phân bổ cho Bộ GTVT. Vì vậy, Chính phủ và Bộ GTVT phải giải trình với Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem rà soát cắt giảm dự án nào, dôi dư bao nhiêu, có thuyết phục không thì mới đủ điều kiện xem xét”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Với nguồn vốn từ ngân sách địa phương, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng “chưa chắc chắn” vì hiện nay, chỉ mới có văn bản cam kết của một số UBND tỉnh trong khi cơ quan này không phải là cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các địa phương cũng phải cam kết cả về tổng mức đầu tư, tiến độ dự án cũng như trường hợp tổng mức đầu tư tăng lên thì mới đủ điều kiện xem xét các dự án này.
Với nguồn vốn từ tăng thu tiết kiệm chi, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, tới nay, Chính phủ vẫn chưa báo cáo xem tăng thu tiết kiệm chi được bao nhiêu và dự kiến sử dụng như thế nào nên cũng chưa rõ.
Riêng nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Chủ tịch Quốc hội cho rằng “rõ nhất” nhưng số vốn lại quá bé (chỉ khoảng 9.620 tỉ đồng), chiếm khoảng hơn 10% trong tổng mức đầu tư các dự án. Trong khi đó, chính nhờ số vốn này mà các dự án lại được hưởng các cơ chế đặc thù của chương trình phục hồi phát triển kinh tế.
Chủ tịch Quốc hội phân tích, trong 5 nguồn vốn thì mới chỉ chắc chắn 1 nguồn nhưng lại quá bé, còn lại đều chưa xác định. Ngoài ra, việc chuẩn bị đầu tư, tính khả thi về vận hành, thu phí… theo Chủ tịch Quốc hội cũng còn nhiều vấn đề cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, giải trình thuyết phục.
“Từ trước tới giờ tôi chưa thấy trình dự án đầu tư lại bảo đáng nhẽ 100 đồng nhưng em tiết kiệm được 20 đồng nên chỉ báo cáo tổng mức đầu tư là 80 đồng thôi. Tư nhân cũng chẳng làm thế chứ đừng nói nhà nước. Cái này đếm cua trong lỗ, anh Thể (Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể - PV) ạ! Tôi 10 năm kiểm toán, Phó tổng kiểm toán, Bộ trưởng Tài chính tới nay mấy chục năm chưa thấy ai làm như vậy”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói.
