Trong những thập niên đầu thế kỷ XX, khu vực di tích là một bãi cát lớn trước mặt chùa Phước Lâm. Mặc dù vị trí này cách trung tâm Hội An – nơi đóng các cơ quan đầu não của chính quyền thực dân Pháp khoảng hơn 1km về phía Tây Bắc nhưng khá yên tĩnh, an toàn. Lúc bấy giờ tại khu vực này có một cây thông lớn bên cạnh một ngôi mộ vôi nên địa điểm này thường được gọi là Cây Thông Một.
Vào tối ngày 28/3/1930 tại đây đã diễn ra hội nghị thành lập Tỉnh ủy lâm thời Đảng bộ Đảng cộng sản Việt Nam tỉnh Quảng Nam, bầu Ban Chấp hành Tỉnh ủy lâm thời do đồng chí Phan Văn Định làm Bí thư. Đây là sự kiện lịch sử có ý nghĩa trọng đại, là mốc son mở ra chặng đường mới cho phong trào đấu tranh cách mạng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Từ sự kiện thành lập đó cho đến nay, Đảng bộ tỉnh Quảng Nam đã trải qua chặng đường hơn 90 năm phát triển, trưởng thành, lãnh đạo quân và dân tỉnh nhà đấu tranh giành nhiều thắng lợi vẻ vang trong 2 cuộc kháng chiến cứu nước và trong thời kỳ xây dựng quê hương phát triển từng ngày.
Được biết, dự án tôn tạo di tích Cây Thông Một được đầu tư xây dựng trên diện tích 2.400m2. Nội dung đầu tư chính gồm: Nhà truyền thống, sinh hoạt cộng đồng và vệ sinh công cộng (xây dựng không gian trưng bày; tượng đồng chí Phan Văn Định và phù điêu trưng bày; đai bục trưng bày; sưu tầm thông tin tư liệu, hiện vật; khoa học phụ; thiết bị nội thất,…); Bảng thông tin giới thiệu và cây thông kỷ niệm; Sân tổ chức sự kiện và không gian dừng chân; Hạ tầng kỹ thuật; Trang trí mỹ thuật (bức tường sự kiện; biểu tượng ngọn đuốc). Tổng mức vốn được phê duyệt là 32 tỷ đồng trong đó ngân sách tỉnh hỗ trợ 15 tỷ đồng còn lại vốn do TP. Hội An cân đối. Dự án được giao cho UBND TP. Hội An làm chủ đầu tư. Hiện tại công tác giải phóng mặt bằng đã hoàn thành và TP.Hội An dự kiến sẽ khởi công xây dựng công trình trong tháng 2/2023.
Phát biểu tại buổi làm việc, Bí thư Tỉnh ủy Phan Việt Cường khẳng định đây là di tích đã được xếp hạng cấp tỉnh, có ý nghĩa trọng đại, ghi dấu sự kiện mở đầu cho chặn đường 90 năm xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ tỉnh Quảng Nam nên việc đầu tư, tôn tạo di tích lịch sử cách mạng Cây Thông Một có ý nghĩa hết sức lớn lao, vừa là việc làm cần thiết, vừa mang tính cấp thiết.
Đồng thời, Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh: “Trong thời gian tới, TP Hội An cần tăng cường tập trung nguồn lực để nhanh chóng hoàn thành việc cải tạo di tích, góp phần phục vụ nhu cầu sinh hoạt văn hóa của nhân dân, thu hút khách tham quan”.
Võ Lân
