VNHN - Nhiều doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam dính nghi án chuyển giá do liên tục khai báo lỗ nhưng vẫn mở rộng nhà máy sản xuất. Đơn cử như: Coca - Cola Việt Nam, Pepsi Việt Nam hay Metro Việt Nam.
Trong Nghị quyết 50 về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài vừa được ban hành, Bộ Chính trị yêu cầu cần thành lập cơ quan chuyên trách chống chuyển giá. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, cơ quan chuyên trách cần được trao đủ thẩm quyền để hoạt động hiệu quả, tránh việc “có cũng như không” như đã từng diễn ra. Theo Nghị quyết số 50, việc thu hút, quản lý và hoạt động đầu tư nước ngoài vẫn còn những tồn tại, hạn chế và phát sinh những vấn đề mới. Các hiện tượng chuyển giá, đầu tư “chui”, đầu tư “núp bóng” ngày càng tinh vi và có xu hướng gia tăng. Vì vậy, thời gian tới, Bộ Chính trị yêu cầu nghiên cứu, xây dựng các quy định khắc phục tình trạng vốn mỏng, chuyển giá, hoàn thiện pháp luật về chống chuyển giá theo hướng nâng lên thành luật.
Pháp luật về thuế, ngoại hối, hải quan, đầu tư, khoa học và công nghệ, về xây dựng cơ sở dữ liệu, công bố thông tin...cần hoàn thiện, bổ sung quy định chặt chẽ để kiểm soát, quản lý, ngăn chặn chuyển giá ngay từ khi thành lập và trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. “Xây dựng bộ máy chuyên trách chống chuyển giá đủ mạnh, đủ năng lực; cơ chế kiểm tra liên ngành, chuyên ngành để ngăn ngừa và hạn chế tình trạng chuyển giá của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài”, Nghị quyết 50 nêu rõ.
Ảnh siêu thị METRO mặc dù báo thua lỗ nhưng vẫn mở thêm cơ sở
Theo Cục thuế TP HCM, từ khi bắt đầu hoạt động ở Việt Nam năm 1992, Công ty Coca - Cola liên tục báo lỗ. Đến tháng 12/2012, tổng số lỗ lũy kế của Coca-Cola Việt Nam lên đến 3.768 tỷ đồng, vượt quá số vốn đầu tư ban đầu. Trong khi đó, sản lượng thực tế của công ty tăng trưởng khoảng 20% mỗi năm và công ty mở rộng nhà máy sản xuất. Từ năm 2013, Coca-Cola Việt Nam đã bắt đầu báo lãi và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp.
Cùng trong ngành nước giải khát, Pepsi Việt Nam cũng bị nghi án chuyển giá. Trong gần 20 năm hoạt động tại Việt Nam (từ năm 1991), công ty liên tục kê khai lỗ và không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Trong khi đó, Pepsi Việt Nam tiếp tục đầu tư thêm nhiều nhà máy mới ở các địa phương để mở rộng thị phần. Metro Việt Nam bắt đầu kinh doanh ở Việt Nam từ đầu năm 2002 với số vốn ban đầu là 120 triệu USD.
Sau khoảng 12 năm hoạt động, Metro Việt Nam đã 6 lần thay đổi giấy phép kinh doanh, nâng tổng vốn đầu tư tại Metro Việt Nam lên hơn 301 triệu USD. Tuy nhiên, Metro Việt Nam liên tục kê khai lỗ với số lỗ lũy kế lên đến 1.657 tỷ đồng và chỉ duy nhất năm 2010 là có lãi 173 tỷ đồng.
Ảnh minh họa
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fullbright cho hay, năm 2015, Bộ Tài chính lập đơn vị chuyên trách về thanh tra chuyển nhượng giá và phòng thanh tra chuyển nhượng giá ở 4 địa phương có nguồn vốn FDI lớn (Hà Nội, Đồng Nai, TPHCM, Bình Dương). Theo ông Tuấn, một trong những yếu kém trong chống chuyển giá của Việt Nam là năng lực, kỹ năng của cán bộ quản lý thuế và cán bộ chống chuyển giá còn hạn chế trong khi hoạt động của công ty FDI, công ty đa quốc gia cực kỳ tinh vi. Doanh nghiệp FDI tuyển dụng những người xuất sắc, trả lương cao với nhiệm vụ giúp công ty nghĩ cách tối ưu hoá nghĩa vụ thuế.
“Để ứng phó với họ, chúng ta phải có người xuất sắc để phát hiện ra hành vi chuyển giá. Việc kiểm tra thuế và chống chuyển giá là quá trình hỗ trợ cho nhau, ràng buộc nhau. Việc chống chuyển giá rất phức tạp, đòi hỏi người có chuyên môn, năng lực và dành toàn tâm toàn lực cho hoạt động chống chuyển giá. Cơ quan chuyên trách chống chuyển giá nên nằm ở bộ phận hành pháp là Chính phủ và cụ thể Bộ Tài chính”, ông Tuấn kiến nghị. Theo ông Tuấn, ngoài nâng cao kiến thức, kỹ năng cho cán bộ thuế, cơ quan chuyên trách về chống chuyển giá cần được trao thêm thẩm quyền, đi kèm với trách nhiệm giải trình. “Hiện cơ quan thuế chỉ có quyền thanh tra, kiểm tra, chưa có quyền điều tra.
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fullbright
Để ứng phó, chống hành vi chuyển giá, chỉ quyền thanh tra, kiểm tra chưa đủ mà cần trao quyền điều tra song song với cơ chế giám sát quyền và trách nhiệm giải trình. Nếu không trao đủ thẩm quyền, cơ quan chuyên trách sẽ không thể ứng phó với tình trạng chuyển giá diễn ra tinh vi, phức tạp ở các doanh nghiệp”, ông Tuấn kiến nghị. Theo Bộ KH&ĐT, sau khi Nghị quyết số 50 được ban hành, Chính phủ sẽ triển khai thực hiện.
Tuỳ theo yêu cầu của mỗi nghị quyết, Chính phủ có thể ban hành chương trình hành động hoặc nghị quyết của Chính phủ. Hai văn bản này đề ra từng nhiệm vụ cụ thể như thể chế pháp luật; những công việc liên quan đến xây dựng luật mới hoặc sửa đổi các luật hiện hành. Liên quan đến lĩnh vực nào, bộ chuyên ngành sẽ được Thủ tướng giao ban hành. “Việc thành lập bộ phận chuyên trách về FDI sẽ do một số cơ quan thực hiện.
Ảnh minh họa
Bộ KH&ĐT thực hiện nhiệm vụ chuyên môn về đầu tư trực tiếp nước ngoài. Bộ Nội vụ quyết định về quy trình, số lượng nhân viên, thiết kế tổ chức. Bộ Tài chính bảo đảm kinh phí hoạt động và các bộ khác như Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng. Thời gian ra đời cơ quan chuyên trách phụ thuộc vào quá trình nghiên cứu, căn cứ vào chỉ đạo của Chính phủ”, ông Trần Quốc Phương, Vụ trưởng Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ KH&ĐT) cho biết.
