Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính trước hết nhắc lại 68 năm trước, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã viết Thư gửi Hội nghị Cán bộ y tế. Bức thư ngắn gọn, súc tích mà sâu sắc, chân thành, tha thiết, đã trở thành kim chỉ nam và là nguồn động viên, khích lệ các thầy thuốc, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành y tế không ngừng nỗ lực phấn đấu vượt lên mọi khó khăn, gian khổ hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Ngày 27/2 trở thành Ngày Thầy thuốc Việt Nam.
Theo Người đứng đầu Chính phủ, trong các giai đoạn lịch sử của đất nước, ngành y cũng đều phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức và đã nỗ lực vượt qua, hoàn thành tốt sứ mệnh cao cả của mình.
Hơn 3 năm qua, chúng ta bước vào cuộc chiến chống dịch COVID-19 - cuộc chiến không tiếng súng nhưng đầy cam go, vô vàn thách thức, chưa từng có tiền lệ. Trong thời khắc cam go, một lần nữa, hàng trăm nghìn y, bác sĩ, cán bộ, nhân viên y tế không quản gian lao, ngày đêm bám trụ trên tuyến đầu, chiến đấu với dịch bệnh; những "chiến sĩ áo trắng" tạm gác lại việc nhà, việc mình, sẵn sàng đối diện với hiểm nguy để cùng cả nước ngăn chặn, đẩy lùi bằng được dịch bệnh.
Đóng góp vào thành tựu chung đó của đất nước trong năm 2022 có những kết quả hết sức cụ thể của ngành y tế. Thủ tướng nhấn mạnh, toàn ngành đã tiếp tục triển khai chiến lược vaccine, trong đó chiến dịch tiêm chủng vaccine lớn nhất từ trước đến nay, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia "đi sau về trước", có tỉ lệ bao phủ và hiệu suất sử dụng vaccine cao. Ngoài việc kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, ngành y tế đã ứng phó hiệu quả với các dịch bệnh khác, không để "dịch chồng dịch".
Ngành y tế đã đạt và vượt 3/3 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu được Quốc hội giao (số bác sĩ/10.000 dân, số giường bệnh/10.000 dân, tỉ lệ tham gia bảo hiểm y tế) và 13/16 chỉ tiêu cụ thể về y tế. Hoạt động khám, chữa bệnh thông thường hồi phục nhanh sau dịch bệnh COVID-19 và được triển khai hiệu quả; khám chữa bệnh từ xa, chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới được tăng cường. Công tác an toàn thực phẩm được đẩy mạnh, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán vừa qua (không xảy ra vụ việc ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng).
Công tác hoàn thiện thể chế được chú trọng, đẩy mạnh. Ngành y tế đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) và ban hành nhiều văn bản quan trọng khác. Đồng thời, tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật để tháo gỡ những vướng mắc, bất cập liên quan đến ngành y tế như các luật về bảo hiểm y tế, dược, dân số, trang thiết bị y tế.... Hoàn thiện các chiến lược, quy hoạch, đề án lớn, tạo cơ sở quan trọng để tiếp tục phát triển ngành.
Công tác cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số được đẩy mạnh. Nhiều dịch vụ công của Bộ Y tế đều được cung cấp ở cấp độ 4. Hoàn thành kết nối, chia sẻ giữa cơ sở dữ liệu tiêm chủng vaccine phòng, chống COVID-19 và hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính về y tế với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư.
Năng lực y tế dự phòng, y tế cơ sở được nâng lên. Triển khai hiệu quả các biện pháp phòng, chống các dịch bệnh truyền nhiễm lưu hành; số ca mắc, tử vong giảm so với cùng kỳ năm 2021, không ghi nhận ổ dịch tập trung. Y học cổ truyền được quan tâm, đầu tư, phát triển, nhất là vùng trồng dược liệu.
Hệ thống tổ chức, bộ máy của ngành được củng cố, kiện toàn theo hướng tinh gọn đầu mối gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Tích cực triển khai Kết luận số 25-KL/TW của Bộ Chính trị, trong đó có chủ trương về tăng số trạm y tế, nhân viên y tế theo quy mô dân số; đã điều chỉnh chế độ phụ cấp ưu đãi nghề đối với cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở lên mức 100%.
Việt Nam được đánh giá ngày càng cao trên bản đồ y tế thế giới. Có nhiều chuyên gia, bác sĩ đầu ngành có trình độ, tay nghề cao, có uy tín tầm khu vực và quốc tế. Nhiều lĩnh vực y tế chuyên sâu, mũi nhọn của Việt Nam được thế giới đánh giá cao (phẫu thuật nội soi tuyến giáp, ghép tạng, can thiệp tim mạch, bấm huyệt, châm cứu…).
Thủ tướng khái quát, trong điều kiện rất khó khăn của tình hình trong nước và ngoài nước, ngành y tế đã đoàn kết thống nhất, nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần cùng cả nước kiểm soát được dịch bệnh COVID-19; từ đó, đất nước có điều kiện để tập trung phát triển kinh tế - xã hội, phục hồi nhanh và phát triển theo hướng bền vững, quốc phòng an ninh được bảo đảm và tăng cường, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất và hiệu quả, uy tín và vị thế đất nước được nâng lên.
Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương tinh thần "Sâu y lý, giàu y đức, giỏi y thuật" của đội ngũ y bác sĩ và những kết quả mà ngành y tế đã đạt được trong năm 2022, thực hiện ngày càng tốt hơn nhiệm vụ chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, góp phần tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của ngành.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng Phạm Minh Chính thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém cần phải quyết liệt hành động để khắc phục nhanh, hiệu quả.
Theo đó, đội ngũ cán bộ còn nhiều người mắc khuyết điểm, thậm chí vi phạm pháp luật. Hệ thống văn bản pháp luật còn nhiều vướng mắc, chưa đầy đủ, nhất là mua sắm, đấu thầu, liên doanh liên kết, quản lý, sử dụng tài sản công; giải ngân vốn đầu tư công và xây dựng một số bệnh viện còn chậm.
Năng lực của hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng còn hạn chế; còn có khoảng cách về chất lượng dịch vụ y tế giữa thành thị, nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, giữa dịch vụ công và dịch vụ tư. Tình trạng quá tải ở các bệnh viên tuyến cuối chưa được khắc phục. Chất lượng công tác quản trị, điều hành và phục vụ người bệnh tại một số cơ sở y tế chưa đạt yêu cầu.
Công nghiệp dược chưa phát triển, chưa bảo đảm tự chủ về nguyên liệu, thuốc chữa bệnh trong khi nước ta có tiềm năng lớn về dược liệu. Công nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế còn hạn chế, hàm lượng công nghệ còn thấp. Chưa phát huy tốt lợi thế của y học cổ truyền và một số lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh. Tình trạng thiếu thuốc, vật tư, thiết bị y tế, sinh phẩm cục bộ chưa được giải quyết dứt điểm.
Công tác xây dựng thể chế chưa được quan tâm đúng mức cả về nhân lực, cơ sở vật chất, thời gian và tài chính. Thu hút các nguồn lực xã hội, mô hình đối tác công - tư trong lĩnh vực y tế còn hạn chế. Nhiều bất cập, vướng mắc chưa được khắc phục kịp thời. Tự chủ trong ngành y tế có xu hướng chững lại.
Vấn đề tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế chưa được cải thiện. Chế độ, chính sách đối với đội ngũ nhân viên y tế chậm được điều chỉnh. Đào tạo nhân lực y tế chưa đáp ứng nhu cầu. Xuất hiện tình trạng nghỉ việc, bỏ việc của nhân viên y tế tại các cơ sở y tế khu vực công lập.
Vẫn còn tình trạng một bộ phận người dân không hài lòng với tinh thần, thái độ phục vụ của các cơ sở y tế công lập; ý thức phục vụ người bệnh của một bộ phận y bác sỹ, nhân viên y tế chưa cao. Quảng cáo sai sự thật về thực phẩm, đặc biệt quảng cáo trên môi trường mạng, vẫn diễn biến phức tạp.
Công tác truyền thông chính sách có lúc, có nơi thiếu kịp thời, hiệu quả chưa cao, chưa được quan tâm chỉ đạo đúng mức.
Bên cạnh đó, ngành y tế phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức từ toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, cơ cấu bệnh tật có nhiều thay đổi; ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội. Quy mô dân số tăng, nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của nhân dân ngày càng cao và đa dạng; cùng với đó là xu hướng già hóa dân số đang tạo sức ép ngày càng lớn đối với việc cung cấp dịch vụ y tế. Nguồn lực của đất nước vẫn còn hạn hẹp, trong khi chi phí cho chăm sóc sức khoẻ ngày càng lớn.
Dịch COVID-19 khó dự báo trong khi tỉ lệ tiêm chủng ở một số vùng, nhóm người còn chưa bảo đảm. Bên cạnh đó, một số bệnh như sốt xuất huyết, tay chân miệng có số ca mắc tăng; xuất hiện một số dịch bệnh mới như đậu mùa khỉ, bệnh do virus Marburg…
Chênh lệch về thu nhập đang đặt ra những thách thức lớn đối với việc cung cấp dịch vụ y tế và bảo đảm công bằng trong khám, chữa bệnh theo tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau".
Với mục tiêu nâng cao sức khoẻ cả về thể chất và tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam, trong thời gian tới, Thủ tướng đề nghị ngành y tế tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, thực hiện hiệu quả các chủ trương, cơ chế, chính sách của Đảng, Nhà nước, nhất là các Nghị quyết số 20, 21 về bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân và công tác dân số trong tình hình mới.
Nhấn mạnh một số quan điểm điều hành, Thủ tướng nêu rõ phải đặt sức khỏe, tính mạng của người dân lên trên hết, trước hết; "Thương yêu, săn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn", "Thầy thuốc như mẹ hiền". Xây dựng hệ thống y tế công bằng, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế, phát triển bền vững.
Phải tiếp cận phát triển ngành y tế một cách tổng thể, toàn diện cả y tế công lập và y tế tư nhân, không phân biệt công lập hay ngoài công lập, cả y học hiện đại và y học dân tộc, cả chuyên môn và dược liệu, cả con người và cơ sở vật chất; đẩy mạnh hợp tác công - tư, huy động mọi nguồn lực phát triển ngành y tế nhanh, bền vững, hiện đại, tiên tiến, hội nhập.
Phát huy tinh thần đoàn kết, càng khó khăn, càng phải đoàn kết, chung sức, đồng lòng vì sức khỏe, tính mạng của đồng bào theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu: "Trước hết là phải thật thà đoàn kết. Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta. Đoàn kết thì vượt được mọi khó khăn, giành được nhiều thành tích. Đoàn kết giữa cán bộ cũ và cán bộ mới. Đoàn kết giữa tất cả những người trong ngành y tế từ các bộ trưởng, thứ trưởng, bác sĩ, dược sĩ cho đến các anh chị em giúp việc..." và theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: "Tiền hộ hậu ủng, nhất hô bá ứng, trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt".
Triển khai công tác một cách tổng thể, bài bản nhưng phải có trọng tâm, trọng điểm. Xác định những việc quan trọng, cấp bách, cần giải quyết ngay; bảo đảm thực hiện tốt những công việc thường xuyên; ứng phó hiệu quả với những vấn đề phát sinh; có lộ trình, kế hoạch và phân công trách nhiệm cụ thể. Phản ứng chính sách nhanh hơn, kịp thời hơn, tích cực hơn, tổng thể hơn, hiệu quả hơn.
Ngành y tế phải khắc ghi và hành động theo Lời thề Hippocrates, 12 điều y đức trong khi triển khai nhiệm vụ. Không ngừng trau dồi kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ, làm sâu y lý, giàu y đức, giỏi y thuật. Đẩy mạnh hơn nữa đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học công nghệ chuyên sâu.
Thủ tướng cũng lưu ý trước những khó khăn, thách thức, nhất là những vấn đề tích tụ từ lâu, tất cả các chủ thể liên quan phải phát huy tinh thần trách nhiệm, kiên trì, kiên định, bám sát chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước nhưng linh hoạt, chủ động, sáng tạo trong thực hiện, điều hành để giải quyết.
Về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, Thủ tướng cơ bản nhất trí với Báo cáo và nhiều ý kiến phát biểu của các đồng chí dự họp. Với tinh thần "đã nói là làm, cam kết phải thực hiện, thực hiện phải hiệu quả cụ thể, cân đong đo đếm được", Thủ tướng lưu ý thêm một số nội dung sau.
Thứ nhất, xây dựng đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Thứ hai, tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách để ngành y tế phát triển nhanh, bền vững, trong đó tập trung ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Khám bệnh; xây dựng, sửa đổi các luật đã được đưa vào kế hoạch của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ. Đồng thời, thường xuyên rà soát các văn bản quy phạm pháp luật nhằm kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện như đấu thầu, mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế, thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT...
Thứ ba, tiếp tục kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 và các dịch bệnh khác, không để dịch chồng dịch. Nâng cao năng lực phân tích, dự báo, xây dựng kịch bản, ứng phó dịch bệnh. Tiếp tục triển khai Chương trình Tiêm chủng mở rộng, có giải pháp bảo đảm duy trì hiệu lực của vaccine. Tăng cường quản lý, điều trị các bệnh không lây nhiễm, bệnh nghề nghiệp... Thực hiện hiệu quả kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, nhất là tại các khu công nghiệp, trường học, các khu vực tập trung đông người, mùa lễ hội…; nghiên cứu xây dựng trạm y tế tại các khu công nghiệp.
Thứ tư, triển khai đánh giá kết quả thực hiện việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập để hoàn thiện các quy định về mô hình tự chủ, đẩy mạnh xã hội hóa, đầu tư theo hình thức đối tác công-tư trên cơ sở tìm điểm cân bằng để lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ giữa Nhà nước, bệnh viện và người dân, phòng chống lợi ích nhóm, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.
Trong đó, Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Bộ Y tế khẩn trương sửa đổi Nghị định số 151/2017/NĐ-CP ngày 26/12/2017, Nghị định số 29/2018/NĐ-CP theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính để giải quyết vướng mắc về thẩm quyền phê duyệt quyết định mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu, xác lập sở hữu toàn dân đối với trang thiết bị, vật tư tiêu hao…
Thứ năm, khẩn trương tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW về củng cố và hoàn thiện hệ thống y tế cơ sở, làm căn cứ xây dựng, trình ban hành Chỉ thị của Ban Bí thư về phát triển y tế cơ sở trong tình hình mới.
Thứ sáu, triển khai quyết liệt các chương trình, dự án đầu tư nâng cao năng lực hệ thống y tế, nhất là các dự án y tế cơ sở, y tế dự phòng thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; quan tâm phát triển y tế vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số… Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công trong lĩnh vực y tế; tập trung giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng như Bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai, Bệnh viện Lão khoa cơ sở 2… Nghiên cứu, đề xuất cơ chế ưu tiên đầu tư nhằm nâng cao năng lực y tế từ nguồn tăng thu và cho phép cơ sở y tế công lập được tiếp cận các nguồn tín dụng ưu đãi, vay thương mại.
Thứ bảy, triển khai hiệu quả Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đẩy nhanh việc triển khai Sổ y bạ điện tử kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia. Tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ công tác tư vấn, khám chữa bệnh từ xa… Phối hợp với Bộ Công an khai thác hiệu quả Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư trong giải quyết các thủ tục y tế, khám chữa bệnh cho người dân.
Thứ tám, đẩy mạnh thực hiện chiến lược quốc gia phát triển ngành dược, công nghiệp hóa dược, phát huy thế mạnh của Việt Nam, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả. Nâng cao năng lực tự chủ về nguyên liệu, các loại thuốc chữa bệnh trong nước có chất lượng, giá cả hợp lý, từng bước thay thế thuốc nhập khẩu. Thực hiện có hiệu quả Chương trình phát triển y học cổ truyền, kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại. Phát triển, xây dựng thương hiệu đối với một số lĩnh vực y học hiện đại và y học cổ truyền mà Việt Nam có thế mạnh. Đẩy mạnh phát triển du lịch chữa bệnh.
Thứ chín, giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu, thuốc, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế, không để tiếp diễn tình trạng người bệnh phải "mua ngoài". Vừa qua, chúng ta đã giải quyết được một bước vấn đề này và phải tiếp tục làm. Tập trung quản lý, cấp phép, gia hạn thuốc, trang thiết bị y tế kịp thời, công khai, minh bạch. Khắc phục tâm lý "sợ sai", "làm ít sai ít", "không làm, không sai" đang xảy ra ở một số cơ sở y tế.
Nghiên cứu, đề xuất ban hành chính sách, chế độ đãi ngộ phù hợp để thu hút nguồn nhân lực y tế chất lượng cao; tăng cường đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, nghiên cứu khoa học công nghệ; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế, bảo đảm cân đối giữa các tuyến, lĩnh vực, vùng miền...
Thứ mười, làm tốt công tác thông tin, truyền thông để người dân thay đổi nhận thức, thói quen, chủ động tự bảo vệ, nâng cao sức khỏe của bản thân, giảm gánh nặng cho công tác y tế; để người dân thấu hiểu, chia sẻ và đóng góp hoàn thiện chính sách y tế, tạo thuận lợi cho việc thực hiện nhiệm vụ của ngành; đồng thời, củng cố hình ảnh người thầy thuốc Việt Nam.
Mười một, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các cơ quan trong hệ thống chính trị, giữa các bộ ngành, các địa phương và tăng cường hợp tác quốc tế.
Thủ tướng đề nghị các cơ quan Đảng, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đoàn thể, hiệp hội, doanh nghiệp trong và ngoài nước, các tổ chức quốc tế và nhân dân tiếp tục đồng hành, quan tâm, tạo điều kiện, chia sẻ, ủng hộ ngành y tế.
Thủ tướng mong muốn và tin tưởng ngành y tế tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng, vẻ vang trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những tấm gương thầy thuốc quên mình vì Tổ quốc, vì nhân dân, đạt kết quả năm 2023 cao hơn năm 2022, đưa ngành Y tế phát triển nhanh và bền vững, thực hiện ngày càng tốt hơn nhiệm vụ cao cả chăm sóc và nâng cao sức khỏe, bảo vệ tính mạng nhân dân./.
