Ảnh minh họa
Tham dự Hội nghị có khoảng 300 đại biểu từ các bộ, ban, ngành, 13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, các cơ quan trong nước, các tổ chức tài chính, Chính phủ song phương, đối tác phát triển quốc tế, các tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân quốc tế và trong nước cùng các hiệp hội ngành hàng…
Hội nghị là hành động cụ thể của Việt Nam để triển khai cam kết Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26 và COP28), khẳng định trách nhiệm của Việt Nam nói chung và ngành nông nghiệp nói riêng trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu, phục hồi tự nhiên, trở thành ưu tiên cao nhất trong mọi quyết sách phát triển, là tiêu chuẩn đạo đức cao nhất của mọi cấp, mọi ngành, mọi doanh nghiệp và người dân.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kêu gọi các đối tác quốc tế hỗ trợ Chính phủ Việt Nam cung cấp thông tin, tri thức, kinh nghiệm, các công cụ đánh giá cho chuyển đổi nông nghiệp thuận thiên; phối hợp cùng Chính phủ rà soát các hạng mục ưu tiên, đầu tư thông qua các dự án tại đồng bằng sông Cửu Long; hỗ trợ thu thập, đánh giá, lựa chọn các mô hình/giải pháp thuận thiên và thực hiện thí điểm các mô hình thuận thiên và dự án thuận thiên trong nông nghiệp, chú trọng tới các giải pháp kết hợp hài hòa đồng bộ giữa công trình và phi công trình - thích nghi theo điều kiện tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, thích ứng biến đổi khí hậu...
Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp hơn 90% tổng lượng lúa gạo xuất khẩu của cả nước, chịu trách nhiệm cho 90% xuất khẩu lúa của Việt Nam, góp phần quan trọng vào đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu khi Việt Nam đứng thứ 3 trong số các quốc gia xuất khẩu lúa lớn nhất thế giới. Không chỉ quan trọng với nông nghiệp, Đồng bằng sông Cửu Long cũng là vùng giàu đa dạng sinh học toàn cầu.
Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối mặt với nhiều thách thức, như: thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn, nhất là tác động của biến đổi khí hậu, ảnh hưởng lớn đến mọi hoạt động sản xuất, đời sống của người dân... Trước hàng loạt các thách thức, các nhà khoa học cảnh báo, Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam có thể nằm dưới mực nước biển vào cuối thế kỷ nếu không có các hành động trên toàn lưu vực sông. Nếu tiếp tục phát triển mà không có giải pháp bền vững sẽ khiến 90% diện tích của vùng trọng điểm kinh tế nông nghiệp này của Việt Nam bị nhấn chìm, kèm theo các tác động to lớn ở cấp độ quốc gia và toàn cầu.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan khẳng định, thuận thiên không phải là không làm gì cả, mà là quá trình thích nghi, hài hòa giữa con người với tự nhiên một cách có kiểm soát thuận theo các quy luật của tự nhiên để đem lại lợi ích cho con người và bảo vệ hệ sinh thái.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp thuận thiên trong việc cải thiện sinh kế của nông dân và khả năng phục hồi của nông nghiệp; giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua quá trình hấp thụ carbon của đất, đất ngập nước và rừng; đồng thời bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, duy trì tương lai của các hệ thống lương thực, các nhà sản xuất nông nghiệp cần sẵn sàng chuyển đổi sang các phương thức sản xuất nhằm tái tạo và phục hồi thiên nhiên đồng thời nâng cao hệ thống lương thực hiệu quả và bền vững.
Thông tin về các mô hình sản xuất nông nghiệp thuận thiên mang lại hiệu quả trên địa bàn tỉnh Cà Mau, thay mặt chính quyền 13 tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho rằng, cần có hệ thống chính sách khuyến khích đầu tư, ứng dụng sâu rộng khoa học công nghệ mới mong sản xuất thuận thiên thành công, cũng như cần có sự liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong chia sẻ nguồn nước, ứng phó biến đổi khí hậu liên vùng.
“Bài học cho các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long trong sản xuất nông nghiệp thuận thiên là không thể chia cắt không gian kinh tế”, ông Lê Văn Sử đúc kết, đồng thời kiến nghị không thực hiện cơ chế vay lại trong triển khai các giải pháp công trình ứng phó biến đổi khí hậu tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Để phát triển nông nghiệp thuận thiên đạt hiệu quả, Bộ trưởng Lê Minh Hoan kêu gọi các đối tác quốc tế hỗ trợ nhiều hơn nữa cho Chính phủ Việt Nam, đặc biệt về nguồn lực, giải pháp tài chính linh hoạt… nhằm triển khai các “Chương trình tổng thể phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Trong đó có Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030; “Đề án hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển nông nghiệp bền vững tại các tiểu vùng sinh thái vùng đồng bằng sông Cửu Long”… Hội nghị nhằm kết nối các địa phương với doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, đề xuất giải pháp phát triển nông nghiệp thuận thiên, tạo liên kết chuỗi với tổ nhóm nông dân để phát triển sản xuất kinh doanh thông qua việc cung cấp các nguồn tài chính linh hoạt từ các quỹ đầu tư, các thể chế tài chính đa phương và song phương…
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cam kết sẽ phát huy hiệu quả tốt nhất các nguồn lực hỗ trợ của các đối tác quốc tế, cũng như tham mưu, đề xuất với Chính phủ các giải pháp tăng cường chính sách về thu hút viện trợ phát triển chính thức (ODA), đầu tư nước ngoài và các quy định về tiếp nhận, sử dụng nguồn vốn không hoàn lại hài hoà thủ tục giữa bên tiếp nhận và bên hỗ trợ.
Vùng đồng bằng sông Cửu Long có diện tích khoảng 40.000km2, dân số khoảng 17 triệu người, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất và an ninh lương thực của Việt Nam. Chỉ riêng về lúa gạo, khu vực trên đóng góp hơn 90% tổng lượng lúa gạo xuất khẩu của cả nước, giúp Việt Nam đứng thứ 3 trong số các quốc gia xuất khẩu lúa lớn nhất thế giới.
Song hành đó, một số đối tác như đại diện Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) cũng hỗ trợ, triển khai thí điểm một số giải pháp thuận thiên tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, như: mô hình lúa-cá, lúa-tôm, lúa-sen, tôm-rừng, tôm-lúa… Những mô hình này cho kết quả khả quan về mặt kinh tế nhưng vẫn bảo tồn được đa dạng sinh học và môi trường sinh thái, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững, bảo đảm sức khỏe cho con người và thiên nhiên.
