Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” viết tháng 10-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Người đảng viên, người cán bộ tốt muốn trở nên người cách mạng chân chính, không có gì là khó cả. Điều đó hoàn toàn do lòng mình mà ra. Lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào thì mình sẽ tiến đến chỗ chí công vô tư”. Người khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc…” và “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Di Chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trước khi từ biệt thế giới này, Người đã căn dặn:
“Ðảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Ðảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những luận điểm rất quan trọng về đạo đức cách mạng; tính tiên phong gương mẫu của người cán bộ, đảng viên; công tác cán bộ; công tác tự phê bình và phê bình; công tác kiểm tra đối với cán bộ, đảng viên mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị, vẫn còn nóng hổi tính thời sự trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa hồng vừa chuyên, xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Đảng ta là Đảng cầm quyền, cán bộ, đảng viên là những người nắm giữ nhiều cương vị chủ chốt trong các cơ quan lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Đó là điều kiện thuận lợi để họ đem khả năng của mình cống hiến cho sự nghiệp cách mạng. Nhưng nếu Đảng không thường xuyên quan tâm giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên thì dễ dẫn đến nguy cơ quan liêu, cá nhân chủ nghĩa, xa rời quần chúng, đặc quyền đặc lợi, thoái hoá biến chất về đạo đức, lối sống. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thường xuyên quan tâm rèn luyện đạo đức cách mạng, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã suốt đời không ngừng chăm lo xây dựng Ðảng ta cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, kiểm tra, nhưng vẫn chú trọng hơn đến tư cách, đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, Người nói: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”. Người không chỉ đề ra một hệ thống chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên học tập mà bản thân Người đã suốt đời gương mẫu thực hiện. Nhờ tấm gương cao đẹp của Người và của các lãnh tụ tiền bối xung quanh Người, đa số cán bộ, đảng viên các thế hệ cách mạng đã hình thành được một nếp sống trọng đạo đức, cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Vì vậy, trong diễn văn kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Ðảng, Bác đã khẳng định: Ðảng ta là đạo đức, là văn minh.
Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, khi trở thành Ðảng cầm quyền, Hồ Chí Minh đã nhìn thấy trước hoàn cảnh mới, người cán bộ, đảng viên có chức, có quyền dễ bị quan liêu, hách dịch, tha hóa, biến chất, Người nói: “Có những người trong lúc đấu tranh thì hăng hái, trung thành, không sợ nguy hiểm, không sợ cực khổ, không sợ quân địch, nghĩa là có công với cách mạng. Song đến khi có ít nhiều quyền hạn trong tay thì đâm ra kiêu ngạo, xa xỉ, phạm vào tham ô, lãng phí, quan liêu, không tự giác, mà biến thành người có tội với cách mạng”. Người luôn nhấn mạnh phải nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, xem tham ô, lãng phí, quan liêu,... là “thứ giặc nội xâm”, chung quy tất cả những thói hư tật xấu đều do từ chủ nghĩa cá nhân mà ra và cần kiên quyết chống.
Ảnh minh họa: Trao chứng nhận hoàn thành lớp bồi dưỡng lý luận chính trị cho quần chúng ưu tú tại Quân khu 2 (ảnh: qdnd.vn)
Quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI): “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, xây dựng đội ngũ cán bộ, chỉ rõ những biểu hiện sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, thể hiện ở chỗ: Phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa; dao động, thiếu niềm tin, sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo những nhận thức sai, quan điểm lệch lạc; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao; không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng... Sự suy thoái về đạo đức, lối sống gắn liền với tư tưởng thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, tham nhũng, lãng phí; bè phái, cục bộ, mất đoàn kết; phong cách quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của dân; lối sống xa hoa, hưởng lạc… trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng đó là, sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu; sa vào chủ nghĩa cá nhân, quên trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước dân; ngại khó, ngại khổ, ngại va chạm; bất chấp đạo lý, dư luận; kỷ luật, kỷ cương không nghiêm của một bộ phận cán bộ, đảng viên; nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý không gương mẫu. Thẳng thắn trong đánh giá, trên tinh thần phê phán, nhìn thẳng vào sự thật, đề xuất những giải pháp thiết thực trên quan điểm đổi mới. Đáng lưu ý là, khi phê phán sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên, Nghị quyết đã cho thấy, những biểu hiện suy thoái không chỉ xảy ra ở đảng viên thường mà còn ở những đảng viên giữ chức vụ, được giao trọng trách, đó là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, mà trên thực tế thì ở cấp nào, ngành nào, địa phương nào cũng có. Hơn nữa, theo Nghị quyết, tình trạng suy thoái đó còn có ở một số cán bộ cao cấp.
Kết luận 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng nêu rõ, sau 5 năm Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng Đảng "đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, toàn diện, đồng bộ, thống nhất, thực sự đi vào cuộc sống, có nhiều bước đột phá quan trọng, tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ". Trung ương khẳng định, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) và nhấn mạnh một số nội dung mới, chủ yếu là: Mở rộng phạm vi không chỉ xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà còn bao gồm cả xây dựng hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; cùng với ngăn chặn, đẩy lùi thì phải chủ động phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những hành vi tham nhũng, tiêu cực; bổ sung, làm rõ hệ thống những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", "tiêu cực" sát hợp tình hình mới. Trong đó, nhấn mạnh, sự nguy hiểm của biểu hiện phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin; nói trái, làm trái quan điểm, đường lối của Đảng; sa sút về ý chí chiến đấu, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh. Mọi biểu hiện suy thoái như chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh, lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ,…Ở đây không chỉ là nhận thức tư tưởng mà còn là hành vi và lối sống riêng của từng cán bộ, đảng viên.
Ở nước ta, từ khi thực hiện đường lối kinh tế thị trường, tệ nạn quan liêu, tham nhũng ngày càng trầm trọng, diễn biến phức tạp, biểu hiện tinh vi, từ lâu đã trở thành quốc nạn. Cũng do tính chất đặc biệt nguy hại của chủ nghĩa cá nhân, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cập nhiều biện pháp kiên quyết phòng trừ những “thứ cỏ dại” và cần “phải diệt tận gốc” loại “giặc nội xâm” này. Từ tác phẩm “Đường cách mệnh” Bác viết năm 1927, đến tác phẩm cuối cùng trong Di chúc của Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có gần 200 bài nói, viết về công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng, về rèn luyện, giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Đó là hệ thống những quan điểm, biện pháp hữu hiệu để chống chủ nghĩa cá nhân, nâng cao uy tín, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi cán bộ, đảng viên không phải cứ viết trên trán mình 2 chữ “Cộng sản” là được nhân dân yêu mến, mà phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện và thực hành đạo đức cách mạng, chống sa vào chủ nghĩa cá nhân, góp phần làm cho Đảng ta thật sự “là đạo đức, là văn minh”. Hồ Chí Minh coi chủ nghĩa cá nhân là “địch nội xâm”, một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng. “Địch bên ngoài không đáng sợ. Địch bên trong đáng sợ hơn, vì nó phá hoại từ trong phá ra”. Người nhấn
mạnh, đạo đức là gốc của người cách mạng nhưng không coi nhẹ tài năng. Người nói: người có đức mà không có tài thì dùng vào việc gì cũng khó, nhưng người có tài mà không có đức thì không dùng vào việc gì được cả. Với mọi cán bộ, đảng viên, Người yêu cầu: vững về chính trị, giỏi về chuyên môn; nghề nào cũng phải học, phải thông thạo.
Người nhắc nhở: không thể lãnh đạo chung chung được nữa, chỉ có nhiệt tình không thôi thì chưa đủ, phải có tri thức nữa. Ngoài phẩm chất, năng lực, Người còn yêu cầu người cán bộ cách mạng phải có phong cách công tác khoa học, chống chủ quan, khoe khoang, kiêu ngạo, quan liêu đại khái, phô trương, ham chuộng hình thức; chống lối làm việc gặp đâu hay đấy, thiếu kế hoạch, thiếu kiểm tra. Người căn dặn: “Ðạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong” vì vậy, người cán bộ đảng viên thuộc lực lương vũ trang phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng ở mọi lúc, mọi nơi, mọi lĩnh vực và môi trường công tác.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. Người coi đây là công việc gốc của Đảng. Bản lĩnh người cán bộ cách mạng là sự kết tinh những phẩm chất nhân cách ở họ, tạo nên năng lực “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, thể hiện tập trung ở tính kiên định, sáng tạo, quyết làm và biết làm. Theo tư tưởng của Người, phải có một đội ngũ cán bộ như thế cách mạng mới thắng lợi. Người khẳng định: “Phải đào tạo một đội ngũ cán bộ phụ trách, có gan làm việc. Có thế Đảng mới thành công”. Người cán bộ có bản lĩnh là người rất trung thành, kiên định với sự nghiệp cách mạng, bao giờ cũng kiên quyết làm theo mệnh lệnh của Đảng, vô luận hoàn cảnh thế nào, lòng họ cũng không thay đổi. Đó cũng là người biết tuỳ cơ ứng biến, hết sức sáng tạo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Người chỉ rõ: “Không có sáng kiến thì không phải người lãnh đạo”. Người cho rằng: Trong bất cứ thời kỳ nào của cách mạng, cán bộ và công tác cán bộ cũng là vấn đề trọng yếu. Công tác cán bộ chẳng những có ý nghĩa to lớn đối với công tác xây dựng Đảng, mà còn góp phần quyết định đến việc thành bại trong quá trình tổ chức và lãnh đạo cách mạng của Đảng. Người đã đề ra phương pháp công tác của người cán bộ, đảng viên, Người viết: “Ðảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Sự gương mẫu đi đầu, lời nói đi đôi với việc làm mẫu mực là sự thuyết phục, cảm hóa để lôi cuốn nhân dân vào các phong trào cách mạng. Theo Bác, cán bộ, đảng viên phải làm gương cho nhân dân cả về lời nói và việc làm, để cho dân tin, dân phục, dân yêu, từ đó làm cho dân tin Ðảng, phục Ðảng, yêu Ðảng và làm theo chính sách của Ðảng và Chính phủ. Ðảng lãnh đạo, Ðảng cầm quyền thì người lãnh đạo cấp cao, người có chức vụ càng cao phải thể hiện là tấm gương càng sáng, để cấp dưới và quần chúng noi theo, Người nói: “Nhất là những người cán bộ và lãnh tụ, càng phải làm cho xứng đáng lòng tin cậy của Ðảng, của dân tộc. Càng phải làm gương cho cả đảng viên, tất cả quần chúng noi theo”. Mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng rèn luyện, phấn đấu: đặt lợi ích cách mạng của Ðảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết.
Ngày nay, đất nước ta đang tiến vào thời kỳ phát triển mới, thời cơ và thuận lợi đang mở ra, đồng thời cũng còn không ít khó khăn; Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: Nước ta vẫn đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau, diễn biến phức tạp trong thời kinh tế suy thoái toàn cầu do dịch bệnh covid-19 kéo dài. Do đó, cần đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong lực lượng vũ trang nhân dân ngày càng vững mạnh ngang tầm với nhiệm vụ bảo vệ an ninh trật tự, an toàn xã hội, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.
Cần coi trọng xây quy chế làm việc, xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức. Xây dựng quy chế kiểm tra, giám sát có hiệu quả; phương pháp kiểm tra phải đồng bộ từ trên xuống và từ dưới lên nhằm mục đích phát hiện những sai lầm trong tư tưởng và hành động của cán bộ, đảng viên để kịp thời sửa chữa. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Kiểm soát khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa kiểm tra khéo về sau khuyết điểm nhất định bớt đi”. Có chế tài xử lý nghiêm những trường hợp chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tội, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy huân chương,... Thực hiện tốt công tác sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả trong các hoạt động lãnh đạo, quản lý của mỗi tổ chức, mỗi cá nhân. Các cấp ủy Đảng, chính quyền và đoàn thể cần quán triệt và tổ chức thực hiện một cách tích cực, sâu sắc, hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh. Đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị trở thành công việc thường xuyên, hàng ngày của mỗi tổ chức, cá nhân, đơn vị với nhiều nội dung phong phú và thiết thực, gắn với chức trách, nhiệm vụ của từng cán bộ, đảng viên. Đổi mới phong cách làm việc, nói đi đôi với làm, thực hiện nghiêm túc Quy định 37-QÐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về “Những điều đảng viên không được làm”.
Kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh, Đại hội XIII của Đảng xác định: Mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và cá nhân đảng viên mãi mãi thấm nhuần, thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất và năng lực. Xây dựng chuẩn mực đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay: trung thành, sáng tạo; trọng dân, vì dân; cầu tiến, trách nhiệm; tiết kiệm, liêm khiết; trung thực, dũng cảm; tình nghĩa, đoàn kết; tiên phong, gương mẫu Xứng đáng là người lãnh đạo trở thành những nhân cách văn hóa, biết lấy lý trí để kiểm soát ham muốn bản năng, lấy lương tri để “tự soi”, “tự sửa” nhằm vươn tới các giá trị Chân - Thiện - Mỹ và tỏ rõ vai trò tiên phong của người cộng sản và là người đày tớ thật trung thành của nhân dân, phải có trách nhiệm nêu gương từ việc lớn đến việc nhỏ, trong cả lĩnh vực công tác và sinh hoạt đời thường theo đúng lời căn dặn của Người trước lúc ra đi, giúp cho Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh về mọi mặt, mãi mãi đồng hành cùng dân tộc và đưa dân tộc tiến bước cùng thời đại./.
Thượng tướng, Viện sỹ Nguyễn Huy Hiệu
