Do vậy, từng cán bộ, đảng viên phải có ý thức về vai trò, trách nhiệm và thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên mới xây dựng được tổ chức đảng vững mạnh về tư tưởng. Từng tổ chức đảng vững mạnh về tư tưởng đồng nghĩa nền tảng tư tưởng của Đảng được bảo vệ vững chắc ngay từ bên trong.
Đảng viên mới tuyên thệ tại lễ kết nạp đảng viên _Nguồn: baoquangninh.vn
Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa cá nhân và liên hệ với bối cảnh hiện nay
Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa cá nhân chủ yếu được tập trung dưới góc nhìn đạo đức học, đạo đức cách mạng. Xuyên suốt, nổi bật trong tư tưởng ấy là tinh thần kiên quyết đấu tranh với chủ nghĩa cá nhân và các “căn bệnh” nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân để bảo vệ Đảng từ gốc, để xây dựng, chỉnh đốn Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh.
Thấm nhuần truyền thống dân tộc Việt Nam, từ tư tưởng “lấy dân làm gốc”, từ trân trọng những giá trị tốt đẹp của văn hóa Việt Nam, đó là truyền thống nhân ái, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, đề cao lợi ích cộng đồng,...; từ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê-nin về sự thống nhất giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, lợi ích xã hội; từ đức tính, phong cách sống và làm việc khiêm tốn, giản dị, không ưa xu nịnh, hết lòng vì nhân dân, tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân đã dần hình thành.
Trong tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cập trực diện đến vấn đề này. Người chỉ rõ, chủ nghĩa cá nhân là “việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo “mình vì mọi người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”(1). Ngay từ tiêu đề, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh “nâng cao đạo đức cách mạng” đi liền với “quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Làm rõ mối liên hệ này, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra “Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị, quyền hành. Họ tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ./ Cũng do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân dân./ Tóm lại, do chủ nghĩa cá nhân mà phạm nhiều sai lầm”(2). Như vậy, theo Người, chủ nghĩa cá nhân là đi ngược lại phẩm chất tốt đẹp trong truyền thống dân tộc, trái với đạo đức xã hội xã hội chủ nghĩa, và tác hại của chủ nghĩa cá nhân đối với từng cá nhân, đối với tập thể, đối với toàn Đảng, đối với đất nước là rất to lớn.
Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và thực hiện sứ mệnh lãnh đạo cách mạng Việt Nam, rồi trở thành Đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh càng đặc biệt quan tâm đến vấn đề chống chủ nghĩa cá nhân, coi đây là nội dung quan trọng trong xây dựng đội ngũ, xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh toàn diện; là vấn đề không chỉ liên quan đến cá nhân, mà còn liên quan đến uy tín của Đảng, thậm chí là sự sống còn của Đảng, của cách mạng Việt Nam. Trong số căn bệnh nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra, có: Bệnh hiếu danh, tham danh, thích địa vị quyền hành; bệnh kéo bè, kéo cánh, thiếu công bằng trong đánh giá; bệnh tham lam... Người mắc bệnh này đều đặt lợi ích của mình lên trên lợi ích tập thể, dựa vào trách nhiệm được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó để đạt mục đích cá nhân, sẵn sàng bỏ qua lợi ích đất nước, lợi ích nhân dân. Đây là nguồn cơn của tình trạng tham ô, tham nhũng, là căn nguyên dẫn đến lối sống trên tiền, xa hoa... Thực tế cho thấy, chủ nghĩa cá nhân luôn tồn tại, chỉ khác ở cách thức và ở các mức độ khác nhau. Các “căn bệnh” nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân có thể làm suy yếu tổ chức, do đó phải kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân để xây dựng tổ chức trong sạch. Khi từng đảng viên trong sạch, kiên định, bản lĩnh trước mọi cám dỗ, thì tổ chức vững mạnh, các thế lực thù địch không thể lợi dụng để xuyên tạc, chống phá. Khi đặt “cuộc chiến” với chủ nghĩa cá nhân ngang hàng với cuộc đấu tranh cách mạng của toàn dân tộc vì độc lập, tự do và cuộc đấu tranh với cái lạc hậu để phát triển, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cho thấy tầm quan trọng, sức ảnh hưởng to lớn của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân.
Đứng trước nhiệm vụ phải tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới, ngày 22-10-2018, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW, về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Từ tinh thần của Nghị quyết, có thể thấy bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng là bảo vệ Ðảng, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Đảng, toàn dân; kết hợp giữa “xây” và “chống”, giữa đấu tranh “trong” với “ngoài”; cần tiếp tục nâng cao nhận thức về nội dung cơ bản và giá trị to lớn của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong đó có đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi căn bệnh cá nhân chủ nghĩa; đặt ra yêu cầu cấp ủy các cấp lãnh đạo bằng việc ra kế hoạch thực hiện nhiệm vụ đấu tranh tư tưởng và lãnh đạo đấu tranh tư tưởng thông qua tổ chức đảng và đảng viên; đặt ra yêu cầu tổ chức đảng và đảng viên xây dựng nhận thức đúng đắn cho mình và cho quần chúng về nhiệm vụ đấu tranh tư tưởng, thường xuyên tiến hành tự phê bình và phê bình, phê phán các quan điểm sai trái, chấn chỉnh những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, cá nhân chủ nghĩa...
Trong bối cảnh mới hiện nay, rất cần thiết làm rõ cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng với một số nhận thức mới, đó là đấu tranh tự bảo vệ từ bên trong nội bộ Đảng, từ trong từng cán bộ, đảng viên, đặc biệt là đối với căn bệnh cá nhân chủ nghĩa.
Đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh mới cần được hiểu không chỉ là đấu tranh với bên ngoài, chống lại sự xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch, mà cần mở rộng theo hướng bảo vệ những giá trị tốt đẹp của Đảng, của chế độ, của xã hội xã hội chủ nghĩa. Đảng lãnh đạo đề ra đường lối, chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, ban hành Điều lệ Đảng, Quy định về Những điều đảng viên không được làm,... và cán bộ, đảng viên có trách nhiệm thi hành Điều lệ Đảng, thực hiện nghiêm Quy định về Những điều đảng viên không được làm,... đó chính là tự bảo vệ bản thân, là bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ Đảng.
Điều 1, Điều lệ Đảng quy định: “Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam, suốt đời phấn đấu cho mục đích, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của Tổ quốc, của giai cấp công nhân và nhân dân lao động lên trên lợi ích cá nhân; chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; có lao động, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; có đạo đức và lối sống lành mạnh; gắn bó mật thiết với nhân dân; phục tùng tổ chức, kỷ luật của Đảng, giữ gìn đoàn kết thống nhất trong Đảng”. Như vậy, phẩm chất cần có, nhiệm vụ cần thực thi của một người đảng viên đã được gắn liền với khái niệm “đảng viên”, thể hiện rõ bản chất cách mạng của người đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Và mỗi cán bộ khi đứng trong hàng ngũ của Đảng đều phải tu dưỡng, rèn luyện, có trách nhiệm giữ vững phẩm chất này. Điều 2, Điều lệ Đảng cũng quy định rất cụ thể đối với đảng viên(3). Từng đảng viên có trách nhiệm thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên, khi đó sẽ không tạo ra cơ hội để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc, lôi kéo. Điều này cũng chính là làm cho Đảng mạnh lên từ gốc, là bảo vệ Đảng một cách chủ động, từ bên trong. Soi chiếu quy định đảng viên có nhiệm vụ giữ gìn “phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, có lối sống lành mạnh; đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, cục bộ, quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác” (Điều 2, Điều lệ Đảng) với thực tiễn thời gian qua có thể thấy: chính vì không thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên mà một số cán bộ, đảng viên, trong đó có đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý, thậm chí giữ cương vị cao của Đảng, Nhà nước đã bị xử lý kỷ luật ở nhiều mức độ khác nhau.
Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh, “Tham nhũng thường diễn ra trong nội bộ, do người có chức, có quyền thực hiện. Phòng, chống tham nhũng là cuộc đấu tranh ngay trong chính bản thân mỗi con người, trong mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương mình; liên quan đến lợi ích, chức vụ, danh vọng, uy tín của tổ chức, cá nhân”(4). Vì vậy, phải có thái độ “kiên quyết, không khoan nhượng và hành động thật quyết liệt”(5). Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về việc để xảy ra hành vi tham nhũng trong tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương mình. Do đó, cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân cần được đặt ngang hàng, đồng thời với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Biểu hiện mới của chủ nghĩa cá nhân - qua góc nhìn một số đại án
Cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua, về bản chất chính là cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân. Trong thời kỳ trước chúng ta đã chứng kiến biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, như một số cá nhân được tin tưởng giao trách nhiệm, nhưng lại ăn bớt, ăn gian, trộm cắp của công,... Trong bối cảnh mới hiện nay, biểu hiện ấy đã chuyển hóa sang hình thức biểu hiện mới, tinh vi hơn. Để đối phó với hành vi lợi dụng chức quyền và hạn chế hiện tượng phe nhóm, cục bộ địa phương, Đảng ta đã ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách, như bố trí bí thư cấp ủy cấp tỉnh, cấp huyện không là người địa phương ở những nơi đủ điều kiện(6), quy định cụ thể hơn quy trình, đối tượng, thời gian luân chuyển cán bộ(7), quy định tiêu chuẩn, điều kiện đối với một số vị trí, chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý,... thì biểu hiện hành vi cụ thể của chủ nghĩa cá nhân làm lãnh đạo, quản lý trong bối cảnh mới tinh vi hơn, không chỉ là tham ô, tham nhũng trực tiếp, độc đoán, chuyên quyền trực tiếp, mà ẩn hiện một cách khéo léo, bề ngoài vẫn lấy ý kiến tập thể, quyết định ban hành là tập thể, nhưng thực chất là ý chí của người đứng đầu ...
Tuy khó có thể nhận diện hết hình thức biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân trong đời sống xã hội..., nhưng công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua được đẩy mạnh đã cho thấy một số biểu hiện mới của chủ nghĩa cá nhân. Đó là là sự suy thoái về đạo đức cách mạng, căn bệnh lợi dụng chức vụ, quyền hạn, tham ô, tham nhũng, “bắt tay” với doanh nghiệp vì lợi ích cá nhân; đó là sự “khiêm nhường” bề ngoài, nhưng bản chất bên trong vẫn là độc đoán, chuyên quyền, vẫn đặt lợi ích cá nhân lên trên, lên trước lợi ích tập thể, lợi ích quốc gia. Lợi ích cá nhân trong thời kỳ mới không chỉ đơn thuần là lợi ích vật chất trước mắt, mà đó còn là lợi ích trong sự thăng tiến của bản thân, thậm chí còn là lợi ích nhóm trong sự thăng tiến của người thân, gia đình, dòng họ, đồng hương... Các biểu hiện này trong đội ngũ cán bộ, đảng viên đã và đang được nhận diện, được toàn Đảng đồng tâm khắc phục, cho dù phải trả giá bằng tổn thất không nhỏ về cán bộ. Theo Ban Nội chính Trung ương, tính từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến 2-2-2024, đã kỷ luật 105 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 22 Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng do có vi phạm liên quan đến các vấn đề trên.
Đi sâu một số đại án trong thời gian qua ở nhiều tỉnh, thành phố cho thấy rõ chủ nghĩa cá nhân đã và đang xuất hiện với biểu hiện hành vi sai phạm mới. Năm 2017: Bí thư Thành ủy Đà Nẵng phải chịu trách nhiệm chính về vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng nhiệm kỳ 2015 - 2020; một Phó Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh bị khai trừ Đảng, bị khởi tố vì tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí”; năm 2020, có 3 Ủy viên Bộ Chính trị bị xử lý kỷ luật... Sai phạm được chỉ ra trong nhiều vụ án tập trung vào một số nhóm cơ bản: Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ; vi phạm các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác trên các mặt: tài chính, kinh tế, công tác cán bộ,..; trong lãnh đạo, quản lý có biểu hiện áp đặt, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm gây hậu quả nghiêm trọng; vi phạm quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống...
Phân tích về nguyên nhân dẫn đến các vi phạm trên, có thể thấy:
Từ góc nhìn đạo đức: Chủ nghĩa cá nhân là nguồn căn dẫn đến sự chuyển hóa con người từ tốt sang xấu, “là mẹ đẻ ra tất cả mọi tính hư nết xấu”(8). Thường có hai trường hợp: 1- Khi nảy sinh tư tưởng vì lợi ích cá nhân, con người sẽ xuất hiện suy nghĩ tìm kiếm cách thức để thu vén lợi ích cho bản thân. Mưu mô, thủ đoạn bắt đầu xuất hiện cộng với thẩm quyền, chức trách được giao sẽ chi phối hành vi con người, biến người tốt thành người xấu. 2- Trường hợp thứ hai là đứng trước cám dỗ vật chất lớn, lại có thẩm quyền trong tay, khiến cán bộ dễ dàng xuôi chiều, bỏ qua quy định pháp luật, bỏ qua quy tắc đạo đức để hưởng lợi. Do đó, tự tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng, đạo đức người cán bộ, đảng viên là yêu cầu tất yếu đầu tiên. Con người không thường xuyên dưỡng ĐỨC làm gốc rễ thì dễ sa vào chủ nghĩa cá nhân.
Từ góc nhìn chính trị: Chủ nghĩa cá nhân che lấp, làm cá nhân đi ngược với các giá trị chung. Sự tác động của lợi ích cá nhân khiến cá nhân dễ bị tác động, dễ dẫn đến việc làm không có lợi cho tổ chức, cho Đảng, cho đất nước; có thể vì lợi ích bản thân mà gây mất đoàn kết trong tổ chức, gây chia rẽ trong quần chúng, thậm chí có thể đánh mất lý tưởng, phản bội đất nước. Điều này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh cảnh báo: “Đã không đồng đức thì không đồng tâm. Cho nên một người đầy chủ nghĩa cá nhân... thế nào mà đồng tâm đồng đức được với Đảng, với giai cấp công nhân”(9). Cá nhân hưởng thụ bất kỳ lợi ích không chính đáng nào cũng là đi ngược lại chủ trương, đường lối của Đảng, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luận giải: “chủ nghĩa cá nhân đã đưa các đồng chí ấy đến chỗ “tự do hành động”, trái với tổ chức và kỷ luật của Đảng”(10). Mà đối với mỗi cán bộ, đảng viên, kiên định lý tưởng cách mạng, chấp hành quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước là nhiệm vụ tiên quyết, là yêu cầu, đòi hỏi đầu tiên. Công cuộc đổi mới của đất nước đã sắp bước sang năm thứ 40; thời kỳ xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để theo kịp với sự phát triển kinh tế - xã hội cũng đã đi qua giai đoạn đầu với những “khoảng trống” từng bước được khắc phục. Nhưng trải qua thời kỳ này mới thấy tầm quan trọng của người cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị, kiên định trước mọi cám dỗ vật chất đem lại giá trị nhân văn vô cùng sâu sắc. Con người phải kiên định và KIÊN ĐỊNH CHÍNH TRỊ giúp con người đứng vững trong mọi hoàn cảnh, tình huống.
Từ góc nhìn kinh tế: Chủ nghĩa cá nhân là nguồn căn của tệ tham nhũng, của việc lợi dụng hạn chế, lỗ hổng trong chính sách. Lợi ích hấp dẫn con người chủ yếu xoay quanh lợi ích về kinh tế, vật chất. Dưới góc nhìn kinh tế, có thể khái quát hai dạng chủ yếu: 1- Chủ nghĩa cá nhân trực tiếp dẫn tới hành vi tham ô, tham nhũng, gây thiệt hại về vật chất. Chủ tịch Hồ Chí Minh thống kê: “Theo con số đã nắm được từ năm 1958 đến 1961 thì những vụ tham ô đã làm hao tổn của Nhà nước hàng triệu đồng”(11). Theo thống kê của Ban Nội chính Trung ương, về công tác điều tra, truy tố, xét xử, năm 2023, các cơ quan tiến hành tố tụng trên cả nước đã khởi tố hơn 4.500 vụ, hơn 9.370 bị can về các tội phạm về tham nhũng, kinh tế, chức vụ (tăng 46% về số vụ án so với năm 2022). Riêng án tham nhũng tăng gần 2 lần về số vụ và hơn 2 lần về số bị can. 2- Chủ nghĩa cá nhân gián tiếp tác động đến việc ban hành chính sách. Vì lợi ích cá nhân, chủ thể có trách nhiệm trong quá trình xây dựng, ban hành chính sách có thể chủ ý điều chỉnh chính sách cốt mang lại lợi ích cho bản thân, bất chấp việc điều chỉnh này không mang lại lợi ích cho tập thể, thậm chí gây thiệt hại về kinh tế cho đất nước.
Từ góc nhìn văn hóa - xã hội: Mỗi con người để chủ nghĩa cá nhân lấn át, chi phối không chỉ kéo tụt sự phát triển của cá nhân, mà còn gây tổn hại cho sự lành mạnh của môi trường văn hóa, là lực cản sự phát triển xã hội. Khi bị đồng tiền chi phối, con người có thể vô cảm trước nỗi đau của người khác. Vụ án chuyến bay giải cứu cho thấy sự thật đau lòng này. Vụ án liên quan đến việc quan chức và doanh nghiệp nhận và đưa hối lộ để được cấp phép thực hiện các chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Một số bị can bị truy tố tội “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”... Từ góc nhìn văn hóa - xã hội, đây không chỉ là lợi dụng chức vụ, quyền hạn, mà ở chỗ các bị can đã bị lợi ích cá nhân làm “mờ mắt”, vô cảm, không đồng cảm, bất chấp khó khăn của người gặp hoạn nạn muốn được trở về đất nước trong đại dịch Covid-19. Qua vụ án, có thể thấy, từng cán bộ, đảng viên phải là người có tấm lòng nhân ái, vì cộng đồng; có đạo đức trong thực thi công vụ. Và chống tham nhũng, chống chủ nghĩa cá nhân phải đồng thời với XÂY DỰNG VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC.
Xã hội xã hội chủ nghĩa là xã hội không có chỗ đứng cho chủ nghĩa cá nhân, ý thức và hành vi, hoạt động của con người đều vì tập thể, vì cộng đồng, do đó chủ nghĩa cá nhân là một trở ngại lớn cho việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, “là một kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội”(12). Trước đây, toàn Đảng đã gắn “cuộc chiến” chống chủ nghĩa cá nhân với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội “thắng lợi của chủ nghĩa xã hội không thể tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân”(13), “Muốn đánh thắng kẻ thù là chủ nghĩa đế quốc, muốn xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội, thì trước hết phải chiến thắng kẻ thù bên trong của mỗi chúng ta là chủ nghĩa cá nhân”(14). Rõ ràng, không chiến thắng được chủ nghĩa cá nhân tất yếu chủ nghĩa xã hội không thể thành công đúng nghĩa.
Do đó, trong bối cảnh hiện nay, cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cam go nhất, gay gắt nhất, khó khăn nhất chính là cuộc tự đấu tranh trong nội bộ Đảng, cuộc đấu tranh trong chính bản thân mỗi cán bộ, đảng viên.
Cách thức, giải pháp đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, bảo vệ Đảng thời gian tới
Trong thời gian tới, để cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đạt hiệu quả cao hơn, phải có giải pháp cụ thể trên cơ sở nhận thức mới về cuộc đấu tranh này, bao gồm nhận thức mới về hành vi, biểu hiện mới của chủ nghĩa cá nhân, chủ thể mới được coi là đối tượng đấu tranh, và nội dung, phương thức đấu tranh mới.
Một là, nhận diện chủ thể đấu tranh trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh hiện nay.
Đối với chủ thể đấu tranh là tổ chức đảng: phải khai thông nhận thức theo hướng hiểu rõ bản chất của chủ nghĩa cá nhân; nắm được hình thức biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân; nắm vững nguyên tắc đấu tranh với chủ nghĩa cá nhân; xử lý nghiêm khắc, nghiêm minh, công bằng, tạo sức răn đe, không tạo tiền lệ, không để ngoại lệ...
Đối với chủ thể đấu tranh là cán bộ, đảng viên: Xác định cuộc đấu tranh này là “cuộc chiến” lâu dài, thường xuyên, liên tục, không thể hình thức, không theo phong trào, không được nể nang; không có ngoại lệ, phải kiên trì, không nóng vội và phải gắn liền với các nhiệm vụ khác, như phải tăng cường giáo dục đạo đức cách mạng, đề cao ý thức tự giác, nâng cao trình độ hiểu biết, năng lực thực thi công vụ, bồi dưỡng chính trị, xây dựng văn hóa, đạo đức, xây dựng ý thức, trách nhiệm công dân, trách nhiệm tiên phong, gương mẫu của người đảng viên... tránh tình trạng cả hữu ý và vô tình, cả chủ động và bị lôi kéo, vì cám dỗ mà vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Nền tảng cơ sở vững chắc là tiếp tục tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đề cao tinh thần chấp hành kỷ luật Đảng, chấp hành pháp luật của Nhà nước, đề cao đạo đức cách mạng chân chính của người cán bộ, đảng viên... Với “hành trang” này, đội ngũ cán bộ, đảng viên sẽ nhận thức rõ tác hại của chủ nghĩa cá nhân, tự thân rèn luyện để tự chống chủ nghĩa cá nhân nảy sinh trong bản thân mình, đoàn kết, nhất trí với tổ chức để xây dựng tổ chức trong sạch, vững mạnh toàn diện.
Hai là, xác định nội dung, phương thức đấu tranh mới.
Thứ nhất, tăng cường tuyên truyền, đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, trong từng thời kỳ; đối với từng tổ chức cần xây dựng các tiêu chí phù hợp, cần có chương trình hành động cụ thể để học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Thứ hai, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, coi đây là giải pháp then chốt. Bảo đảm tổ chức đảng hoạt động theo đúng các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng(15). Các nguyên tắc đoàn kết thống nhất trong Đảng, tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, yêu thương đồng chí, củng cố mối liên hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân là cơ sở quan trọng để chống chủ nghĩa cá nhân, chống các căn bệnh nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân. Bảo đảm các nguyên tắc này, từng cán bộ, đảng viên sẽ khó chệch hướng, cấp ủy sẽ khó mắc sai lầm. Nếu tự phê bình và phê bình dân chủ thì sẽ ngăn chặn được hiện tượng “Họ phê bình người khác mà không muốn người khác phê bình họ; không tự phê bình hoặc tự phê bình một cách không thật thà, nghiêm chỉnh... Họ không lắng nghe ý kiến của quần chúng”(16). Nếu yêu thương đồng chí, củng cố mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân thì sẽ tránh được “tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành... tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền... xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu, mệnh lệnh”(17)... Nếu nghiêm túc thực hiện nhiệm vụ đảng viên, quyền và nghĩa vụ công dân thì tránh được “Lúc tính toán công việc, thì đặt lợi ích của cá nhân mình, của nhóm mình lên trên lợi ích chung... dễ đưa đến chỗ trái kỷ luật, trái lợi ích của dân tộc”(18)...
Ba là, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân từ gốc. Nghị quyết số 04-NQ/TW, ngày 30-10-2016, của Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đã chỉ rõ nguyên nhân tình trạng suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên là do bản thân cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân. Trong 9 biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống, biểu hiện cá nhân chủ nghĩa được đề cập là biểu hiện đầu tiên.
Trong tình hình mới hiện nay, muốn chống chủ nghĩa cá nhân hiệu quả phải bảo đảm: Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trên cơ sở tôn trọng cá nhân, “Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với lợi ích của tập thể thì không phải là xấu”(19). Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân phải đồng thời với xây dựng và hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật trên các lĩnh vực. Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân phải đồng thời với đấu tranh trên các “mặt trận” khác, như đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, đấu tranh chống “xâm lăng” văn hóa, đồng thời với xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong xã hội (gia đình, nhà trường, nơi công tác) và tăng cường giáo dục đạo đức xã hội, đạo đức cách mạng,...
Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát. Đây là một trong những nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của cấp ủy, của ủy ban kiểm tra đảng ủy. Tuy nhiên, cần xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát chuyên đề về nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân. Bên cạnh đó, phát huy vai trò giám sát của quần chúng nhân dân để phát hiện từ sớm, từ xa biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân và dấu hiệu của các căn bệnh nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân./.
TS NGUYỄN THỊ MAI ANH
Tạp chí Cộng sản
-------------------------
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 15, tr. 546 - 547
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 15, tr. 547
(3) Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 8 - 10 (“Đảng viên có nhiệm vụ:.../2. Không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ kiến thức, năng lực công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, có lối sống lành mạnh; đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, cục bộ, quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác. Chấp hành quy định của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm...)
(4), (5) Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại Hội nghị tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012 - 2022, ngày 30-6-2022, https://thanhtra.gov.vn/xem-chi-tiet/-/asset_publisher/Content/hoi-nghi-toan-quoc-tong-ket-10-nam-cong-tac-phong-chong-tham-nhung?6504661
(6) Xem: Nghị quyết số 26-NQ/TW, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, ngày 19-5-2018, về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ | Tư liệu văn kiện Đảng (dangcongsan.vn)
(7) Xem: Quy định số 65-QĐ/TW của Bộ Chính trị, ngày 28-4-2022, về luân chuyển cán bộ, https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-cua-dang/quy-dinh-so-65-qdtw-ngay-2842022-cua-bo-chinh-tri-ve-luan-chuyen-can-bo-8494
(8) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 13, tr. 90
(9), (10) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 11, tr. 466, 606
