Bộ Công an vừa có văn bản giới thiệu một số nội dung cơ bản và điểm mới của Luật Cư trú năm 2020, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-7-2021. Theo đó, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được xây dựng, hoàn thiện vào tháng 7 tới đây sẽ bớt thủ tục rườm rà cho người dân, tạo thuận lợi trong công tác quản lý.
Bộ Công an cho hay, dự án cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã cơ bản hoàn thiện giai đoạn đầu với việc đầu tư hạ tầng, lắp đặt hệ thống trang thiết bị, phương tiện nghiệp vụ từ trung ương tới địa phương. Đồng thời, lực lượng công an nhiều tỉnh, thành phố đang làm việc 3 ca, xuyên đêm để cập nhật dữ liệu trong sổ hộ khẩu, thu thập thêm thông tin mới và cấp căn cước công dân gắn chip điện tử cho người dân trên địa bàn… Dự án bước đầu thí điểm chia sẻ, kết nối từ trung tâm của Bộ Công an với các địa phương: thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Hòa Bình, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hưng Yên, Thừa Thiên - Huế, Quảng Ninh và một số bộ, ngành để phục vụ làm thủ tục hành chính…
Nhân dân tích cực đi làm thẻ căn cước gắn chíp.
Dự kiến đến ngày 1-7 tới có thể hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư giai đoạn 2 và vận hành một cách đồng bộ. Hệ thống này sẽ tập hợp thông tin cơ bản như họ tên, giới tính, quê quán, dân tộc, tôn giáo, tình trạng hôn nhân, nơi ở hiện tại, nhóm máu, số định danh cá nhân của tất cả công dân Việt Nam, chia sẻ các dữ liệu với các bộ, ngành, địa phương nhưng vẫn bảo đảm yêu cầu về bí mật đời tư và phải luôn đáp ứng tiêu chí "đúng, đủ, sạch và sống". Nghĩa là, hôm nay công dân ở tỉnh Thanh Hóa, ngày mai chuyển đến thường trú tại thành phố Hà Nội, thì thông tin về "nơi ở hiện tại" phải được cập nhật. Theo đó, từ ngày 1-7, người dân có thể không cần cầm sổ hộ khẩu giấy đi giao dịch. Thậm chí người dân có thể ngồi tại nhà khai báo thủ tục cư trú trực tuyến.
Hầu hết người dân cho rằng, việc quản lý cư trú theo phương thức mới có những cái lợi rất rõ là giúp công dân không cần mang theo sổ hộ khẩu giấy, cũng như không phải sao y chứng thực loại giấy tờ này khi thực hiện thủ tục hành chính hoặc tham gia giao dịch dân sự mà chỉ cần mang theo căn cước công dân hoặc cung cấp mã số định danh cá nhân cho cơ quan chức năng để xem xét, hoàn thiện hồ sơ. Còn cơ quan nhà nước sẽ nâng cao hiệu quả quản lý về dân cư và giảm thiểu chi phí để lưu trữ khối lượng hồ sơ, tăng cường công khai các thủ tục hành chính, ngăn chặn tham nhũng vặt.
Liên quan đến vấn đề này, luật gia Lê Quang Vững cho biết, sổ hộ khẩu có liên quan đến nhiều chuyên ngành, lĩnh vực khác, do đó Luật Cư trú năm 2020 đã quy định điều khoản chuyển tiếp, đến thời điểm ngày 31-12-2022 thì sổ hộ khẩu mới chính thức bị khai tử. Khoản 3 Điều 42 Luật Cư trú năm 2020 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2021 cũng quy định rõ các loại giấy tờ có giá trị pháp lý đã phát hành có sử dụng thông tin từ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú vẫn nguyên hiệu lực pháp luật… Mọi hợp đồng, giao dịch trước đây công dân có sử dụng thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú theo quy định của Luật này cho đến hết ngày 31-12-2022.
Như vậy, cần hiểu rằng bỏ hộ khẩu giấy không có nghĩa là bỏ quản lý cư trú, mà chỉ chuyển từ hình thức thủ công, bằng giấy sang điện tử. Đây là bước đệm để tiến tới hoàn toàn không sử dụng sổ hộ khẩu trong tương lai.
