VNHN - Quy mô, năng lực của nền kinh tế sẽ được phản ánh xác thực hơn sau khi Tổng cục Thống kê (TCTK) chính thức công bố kết quả rà soát, đánh giá lại quy mô tổng sản phẩm trong nước (GDP) giai đoạn 2010-2017. Đây là dữ liệu thống kê quan trọng, giúp đưa ra định hướng đúng khi xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) 10 năm (2021-2030) và Kế hoạch phát triển KTXH 5 năm (2021-2025).
Tổng cục trưởng TCTK Nguyễn Bích Lâm cho biết, GDP là chỉ tiêu kinh tế vĩ mô quan trọng, trong quá trình biên soạn chỉ tiêu GDP ở bất cứ quốc gia nào, luôn có những vấn đề phát sinh cần phải rà soát, đánh giá lại cả trong ngắn hạn cũng như dài hạn. Việc rà soát, đánh giá lại quy mô GDP của Việt Nam dựa trên phương pháp luận do cơ quan Thống kê Liên hợp quốc khuyến nghị, xuất phát từ nguồn thông tin phản ánh đầy đủ kết quả sản xuất kinh doanh của nền kinh tế, cập nhật các số liệu mới để tính đúng, tính đủ quy mô nền kinh tế, hoàn toàn không thay đổi về phương pháp tính. Đây không phải là lần đầu TCTK tiến hành đánh giá lại quy mô GDP. Năm 2013, việc đánh giá lại quy mô GDP đã được thực hiện cho giai đoạn 2008-2012, trong đó tập trung đánh giá lại ngành ngân hàng, tài chính, bảo hiểm và kinh doanh bất động sản,... Kết quả là quy mô GDP tăng thêm khoảng 9% so với số liệu đã công bố.
Trong đợt đánh giá lại quy mô GDP này, TCTK có được số liệu đầy đủ nhất về doanh nghiệp (DN) từ trước đến nay và đây chính là một trong bốn yếu tố làm tăng quy mô GDP.
Cụ thể, TCTK đã bổ sung được thông tin của hơn 70 nghìn DN đã bỏ sót trong các hoạt động thống kê từ trước đến nay, trong đó có những DN tư nhân quy mô rất lớn. Đây là những DN đã và đang hoạt động từ trước nhưng chưa được đưa vào số liệu tính toán, do DN không cung cấp thông tin trong hoặc không hợp tác khi cán bộ thống kê lấy thông tin điều tra mẫu. Để có số liệu đầy đủ, TCKT phải khai thác trên trang thông tin điện tử của DN và số liệu thông tin hành chính của Sở Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thuế trên cơ sở ký thoả thuận chia sẻ thông tin với các cơ quan này.
Theo kết quả đánh giá, có năm nhóm nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thay đổi quy mô GDP của Việt Nam. Đó là: Bổ sung thông tin từ tổng điều tra; bổ sung thông tin từ hồ sơ hành chính; cập nhật lý luận mới hệ thống tài khoản quốc gia 2008; rà soát, cập nhật lại phân ngành kinh tế; cập nhật cơ cấu kinh tế làm thay đổi hệ số chi phí trung gian và chỉ số giá của cả nước. Trong đó, có bốn nhóm nguyên nhân có tác động làm tăng quy mô GDP, riêng nhóm nguyên nhân cuối cùng có tác động làm quy mô GDP giảm.
Nhiều chỉ tiêu điều hành vĩ mô có thể thay đổi
Ông Nguyễn Bích Lâm cho biết, đánh giá lại quy mô GDP bảo đảm thực hiện theo đúng thông lệ quốc tế và không phải là cách tính mới. Hầu hết các quốc gia có năng lực thống kê tốt đều tiến hành rà soát, đánh giá lại quy mô GDP thường xuyên và định kỳ. Bởi vậy, GDP của Việt Nam tăng lên sau khi đánh giá lại cũng là điều dễ hiểu. Kết quả đánh giá lại quy mô GDP sẽ tác động đến các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô của nền kinh tế. Đó là tạo ra mức tăng đáng kể trong tổng giá trị GDP và GDP bình quân đầu người, từ đó tác động đến định hướng phát triển KTXH trong các giai đoạn tiếp theo. Sự gia tăng GDP bình quân đầu người có thể dẫn đến sự thay đổi trong mô hình tiêu dùng hộ gia đình do ước tính mức sống cao hơn hoặc đạt nhanh hơn đến mức quốc gia có thu nhập trung bình cao.
GDP là mẫu số để tính toán các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô. Do đó, quy mô GDP tăng lên sẽ phản ánh số liệu thấp hơn đối với nhiều chỉ tiêu tài chính, tài khóa so với GDP như: Tỷ lệ thu - chi ngân sách nhà nước; tỷ lệ thuế; tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước so với GDP; tỷ lệ nợ công, nợ chính phủ và nợ nước ngoài. Sự thay đổi có thể cho thấy khả năng mở rộng dư địa cho thu - chi ngân sách, thuế, vay nợ của chính phủ, và đây chính là mối băn khoăn của không ít chuyên gia kinh tế.
Tại nhiều diễn đàn, có ý kiến quan ngại điều này có thể dẫn đến khả năng Chính phủ được vay nợ nhiều hơn, gây nên gánh nặng nợ nần. Tuy nhiên, theo chuyên gia kinh tế, tài chính, tiến sĩ Cấn Văn Lực, công bố lại quy mô GDP thường đi kèm với điều chỉnh các chỉ tiêu vĩ mô khác có liên quan. “Khi đánh giá lại quy mô GDP, các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô để điều hành cũng phải được điều chỉnh giảm tương ứng để không làm tăng giá trị tuyệt đối. Thí dụ, quy mô GDP tăng lên, tỷ lệ nợ công trên GDP sẽ giảm đi. Khi đó, trần nợ công phải giảm xuống mức phù hợp, không thể duy trì mức trần 65% GDP như hiện nay. Nhưng việc điều chỉnh cần có lộ trình thực hiện trong kế hoạch phát triển KTXH 5 năm hoặc 10 năm, chưa thể tính toán ngay được”, tiến sĩ Cấn Văn Lực phân tích.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Bích Lâm khẳng định, kết quả GDP đánh giá lại chỉ dùng để công bố xây dựng mục tiêu phát triển KTXH giai đoạn 5 đến 10 năm tới. Còn để đánh giá giai đoạn hiện nay vẫn dùng dãy số thống kê đã công bố trước đây. Thực hiện đánh giá lại quy mô GDP chỉ xem xét, rà soát các hoạt động kinh tế thuộc phạm vi sản xuất theo quy định của Việt Nam, không đề cập đến các hoạt động kinh tế ngầm và kinh tế bất hợp pháp./.
