Sáng 6/6, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Dự án đường vành đai 4 Thủ đô Hà Nội, Dự án đường vành đai 3 TP.HCM; các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1), Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1), Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1).
Tham gia thảo luận tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, để chuẩn bị cho 5 dự án đường cao tốc là nội dung khó khăn, tốn nhiều thời gian của các cơ quan Quốc hội và Chính phủ. Trong khi khóa XIV chỉ có 1 dự án thì khóa XV có đến 5 dự án trọng điểm quốc gia.
Đây đều là các dự án cấp thiết, là động lực và có tính chất kết nối vùng. Về cơ bản các dự án đã đạt được sự đồng thuận cao của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ.
Theo Luật Giao thông đường bộ, đường cao tốc và quốc lộ do Bộ Giao thông vận tải (GTVT) quản lý; tỉnh lộ trở xuống do địa phương quản lý. Tuy nhiên, trong thời kỳ có tới 6 dự án quan trọng quốc gia và các công trình cũ như sân bay Long Thành, Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1… Bộ GTVT không thể làm được và cần giao lại cho địa phương có dự án đi qua làm cơ quan đại diện nhà nước có thẩm quyền.
Nói về nguồn vốn thực hiện dự án, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho biết, các dự án này phải áp dụng nhiều cơ chế đặc thù khác với quy định của luật hiện hành. Đơn cử, Luật Ngân sách không cho phép lấy ngân sách cấp này chi cho cấp kia.
Một cơ chế đặc thù khác được Chủ tịch Quốc hội nhắc đến là Luật Giao thông đường bộ cũng quy định, quốc lộ do Bộ GTVT quản lý, tỉnh lộ thuộc trách nhiệm của địa phương. Trong thời kỳ 6 dự án trọng điểm quốc gia cùng triển khai và các công trình cũ đang triển khai thì sức Bộ GTVT không làm hết được.
Do đó, phải giao cho một số địa phương có dự án đi qua làm đại diện cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Đối với dự án vành đai 3 và vành đai 4 hoàn toàn giao cho các địa phương. Trong đó, TP.HCM là đầu mối đường vành đai 3, Hà Nội là đầu mối của đường vành đai 4.
“Luật quy định là phải đấu thầu nhưng tại các dự án đường cao tốc lại cho phép chỉ định thầu vì đây là các dự án nằm trong gói kích thích kinh tế cho phép chỉ định thầu cả phần xây lắp. Đối với đường vành đai 3, vành đai 4 cũng cho phép chỉ định thầu nhưng riêng phần xây lắp phải đấu thầu. đã có cơ chế đặc thù như này phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, cá thể hóa được trách nhiệm, nhất là trách nhiệm giải trình. Đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.
" Người nào quyết định người đó phải chịu trách nhiệm. Tôi chỉ định thầu anh nhưng năng lực của anh không đúng, làm không đến nơi đến chốn thì người quyết định chỉ định thầu phải chịu trách nhiệm" - Chủ tịch Quốc hội khẳng định.
Nói về phần đóng góp vốn của địa phương vào dự án, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho hay, các địa phương phải cam kết với Chính phủ việc bố trí vốn nhưng đây là cam kết với Chính phủ và Chính phủ phải có trách nhiệm cam kết với Quốc hội.
Cam kết về tổng số vốn, phân kỳ vốn theo tiến độ. Khi điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư địa phương cũng phải cam kết bỏ thêm phần tương ứng để hoàn thành dự án. Vốn cam kết phải nằm trong ngân sách đầu tư công trung hạn của địa phương. Nghị quyết quốc hội cũng sẽ ghi rất cụ thể việc này.
Việc tổ chức thực hiện cũng cần làm sao cho khả thi. Một lần có nhiều dự án trọng điểm quốc gia, nguồn vật liệu xây dựng cao tốc Bắc - Nam hiện cũng đang thiếu. Bên cạnh đó, cũng cần lựa chọn các nhà thầu lớn có năng lực làm cao tốc.
Chủ tịch Quốc hội yêu cầu phải tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát để tránh hệ lụy xấu xảy ra. Chúng ta trao quyền nhiều thì phải cá thể hóa trách nhiệm.
