Đậm đà hương vị sản phẩm Ocop chẻo Bà Châu
Lớn lên trong một gia đình làm “Chẻo”, đây là món ăn truyền thống, dân dã, còn là món ăn đặc sản ai được ăn một lần sẽ nhớ mãi của người dân vùng ven biển Cẩm Nhượng (Hà Tĩnh), bà Lại Thị Huyền Châu “Chẻo bà châu” đã hiểu rõ được chất lượng và giá trị của món ăn đặc sản này đối với người dân Hà Tĩnh nói riêng và người dân các tỉnh miền Trung nói chung. Với nổi niềm trăn trở đó bà đã bỏ lại phía sau tất cả, kể cả “cái mác” học sinh giỏi Văn toàn miền Bắc thời buổi hiếm hoi ấy để nối nghiệp nghề truyền thống của gia đình ông cha truyền lại.
Ngồi trong gian hàng giới thiệu sản phẩm của mình “Chẻo bà Châu” Bà chủ Lại Huyền Châu nhẹ nhàng chuyện trò với chúng tôi: Được bà nội dạy cho cách làm Chẻo từ khi còn nhỏ, hằng năm, Châu vẫn tiếp tục duy trì nghề làm Chẻo, phục vụ cho người dân địa phương. Chẻo bà Châu đã trở thành món ăn truyền thống của quê hương Hà Tĩnh mà ít nơi có được. Các cụ ngày xưa chắt chiu từng tâm, từng ý vào món ăn đặc sản này cũng chỉ để dành cho con cháu và gia đình mai sau thưởng thức mỗi khi Tết đến xuân về và để làm quà biếu cho người thân, cái thời chưa giao thương ra thị trường. Bà Châu nhớ lại, Chẻo là món ẩm thực một thờ đã thất truyền từ hàng chục năm trước, nay được bà Châu khôi phục trở thành sản phẩm OCOP 3 sao thành sản phẩm hàng hóa ra thị trường hội nhập trong và ngoài nước
Phong trào XDNTM ở Hà Tĩnh, tỉnh đã ban hành chủ trương mỗi xã mỗi sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, ưu tiên các mô hình sáng tạo khởi nghiệp. Đây chính là điều kiện thuận lợi để bà Châu cũng như những người làm nghề truyền thống có cơ hội tiếp cận và giới thiệu sản phẩmmình làm ra đến tận người tiêu dùng. Theo bà Châu,vấn đề mà những người khởi nghiệp phải vượt qua bước đầu là tạo niềm tin đến người tiêu dùng bằng chất lượng sản phẩm. Qua nhiều lần tham gia hội
thảo và giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ trong và ngoài tỉnh, Chẻo của bà Châu đã được các bà nội trợ nhiều nơi biết đến, tin tưởng. Vì thế nên sản lượng tiêu thụ ngày một tăng lên, vươn xa hơn. Không dừng lại ở đó, bà Châu muốn sản phẩm của mình không chỉ xuất hiện trong bữa cơm hàng ngày của người dân Hà Tĩnh mà sẽ có mặt trên bàn ăn của nhiều thực khách trên cả nước và quốc tế. Cũng theo bà Châu: “Mong muốn của tôi không phải là bán được nhiều sản phẩm mà làm sao vực dậy được nghề truyền thống, giữ gìn đượccốt cách giá trị của quê hương để phục vụ cho cộng đồng được nhiều hơn, tốt hơn”. Với suy nghĩ đó bà đã dồn hết tâm sức của mình vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm để giữ vững thương hiệu truyền thống của quê hương, của gia tộc để lại.
Để sản phẩm truyền thống chẻo bà Châu chắp cánh vươn xa
Qua nhiều lần nghiên cứu, cải tiến từ khâu lựa chọn nguyên liệu, đến khâu pha chế, ngâm ủ, đóng gói…, Chẻo bà Châu hiện nay đã đáp ứng được tất cả các tiêu chí về chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm, được nhiều người tin dùng. Đặc trưng của Chẻo bà Châu Cẩm Nhượng là không chua như mắm Huế, không mặn chát như các loại nước mắm có trên thị trường, càng không gắt như mắm tôm. Chẻo được dung hòa từ những nguyên liệu đồng quê cùng nước mắm ngon nguyên chất, mang hương vị đặc trưng riêng mà ai ăn một lần cũng nhớ. Chẻo được chế biến từ những nguyên liệu dân dã đễ tìm nhưng quy trình chế biến lại rất cầu kỳ. Nguyên liệu sau khi sơ chế xong sẽ được trộn đều với nhau theo tỷ lệ cân đối sao cho hỗn hợp được độ sánh, độ sệt vừa phải, để mỗi mẻ chẻo làm ra được đúng vị. Chẻo sau khi làm xong chưa được sử dụng ngay mà phải ủ để lên men trong vòng 15 ngày, lúc chẻo chín sẻ ngả màu vàng và có mùi thơm của thính cùng lạc hòa quyện vào mùi thơm của tỏi, ớt và độ sóng sánh của nước dùng tạo nên hương vị thơm ngon, béo ngậy, đậm đà khó quên.
Chẻo của bà Châu ngày càng được nhiều người biết đến và đón nhận. Khi sản phẩm đã được xâm nhập sâu vào mọi thị trường, bà Châu đã đăng ký thương hiệu độc quyền, đồng thời mạnh dạn đầu tư máy móc, phương tiện để mở rộng sản xuất. Đến năm 2021, bà tiếp tục đăng ký tham gia Chương trình OCOP. Tham gia vào chương trình OCOP, cơ sở sản xuất Chẻo của bà được tư vấn, hỗ trợ về nâng cấp bao bì, nhãn mác và quảng bá thương hiệu. Từ chỗ sản phẩm chỉ tiêu thụ khiêm tốn, qua tham gia Chương trình OCOP, sản phẩm Chẻo của bà Châu đã có mặt tại nhiều hội chợ trong và ngoài tỉnh, đặc biệt được người tiêu dùng ở nhiều địa phương trong cả nước như: Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh… đặt hàng với số lượng lớn.
Được biết, tháng 02/2022, tỉnh Hà Tĩnh đã cấp Giấy chứng nhận OCOP 3 sao cho sản phẩm Chẻo Bà Châu, đây cũng là sản phẩm nước chấm Chẻo đầu tiên được chứng nhận OCOP 3 sao trên toàn tỉnh. Hiện nay, mỗi năm cơ sở nước chấm chẻo Bà Châu xuất bán ra thị trường khoảng 6 tấn/năm, thu về khoảng 800 triệu đồng với giá bán dao động từ 70.000 – 150.000/hộp. Hiện tại thì món Chẻo của bà Châu ở Cẩm Nhượng Hà Tĩnh là món ẩm thực có một không hai trên thị trường Việt Nam, chưa có người thứ hai làm Chẻo theo phương pháp này. Một số nơi cũng làm Chẻo, nhưng chỉ là loại Chẻo chế biến thông thường, không có hương vị ngon đặc trưng như Chẻo của bà Châu ở Cẩm Nhượng, loại Chẻo truyền thống này rất rất ít người làm được. Nếu không duy trì và phát triển nghề làm Chẻo truyền thống thì nhiều người sẽ không biết đến món ăn đặc sản, hấp dẫn này, nhất là đối với các thế hệ con cháu mai sau, Chẻo đối với họ chỉ là những câu chuyện cổ tích mà thôi.
Để Chẻo bà Châu vươn tầm bay xa
Bà Châu mong muốn được sự giúp đỡ của các cơ quan ban ngành từ xã, huyện và tỉnh hỗ trợ nguồn kinh phí sáng tạo, đồng thời cần có đất đai để xây dưng cơ sở sản xuất, nhằm mở rộng quy mô sản xuất, tiếp tục nâng cao chất lượng, tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm, đặc biệt là hướng tới thị trường xuất khẩu. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ tịch UBND xã Cẩm Nhượng nói: “Chẻo” là một món ăn truyền thống. Chính xác hơn là món nước chấm dân dã của người làng Nhượng, người dân vùng ven biển nói riêng và dân Hà Tĩnh nói chung. Qua thời gian nỗ lực gây dựng thương hiệu, sản phẩm chẻo Bà Châu đã được người tiêu dùng đón nhận bởi chất lượng thơm ngon. Chúng tôi luôn tự hào chẻo bà Châu là đặc sản quê hương Cẩm Nhượng chúng tôi. Vì thế xã cũng như huyện, tỉnh phải tạo mọi điều kiện như vấn đề giải quyết đất đai, hỗ trợ nuồn vốn ưu đãi đối với doanh nghiệp để thương hiệu chẻo bà Châu ngày càng phát triển, đóng góp thiết thực cho quê hương...”.
Anh Bình-Trọng Thắng-HC
