Và trong lịch sử, ông cha ta cũng đã có những cuộc “Đông du”, “Tây du” để học hỏi, tìm du nhập những tiến bộ mới, thiết thực của thế giới về giúp nước nhà phát triển, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.
Ảnh minh họa - Internet
Không thể phủ nhận là hiện nay, cơ hội để cán bộ, công chức Nhà nước được đi học tập nghiên cứu, tham quan học hỏi ở nước ngoài dễ dàng hơn nhiều so với những năm 80 của thế kỷ trước. Bên cạnh việc được mở mang tầm nhìn, nâng cao hiểu biết, bổ sung kiến thức cũng là dịp để người ta nhìn lại vị trí của địa phương, ngành, đất nước mình đang ở đâu so với đất nước bạn, từ đó rút ra những gì mình có thể làm được như họ, những gì chưa thể làm được và nhất là những trường hợp mà điều kiện, môi trường, con người ở đất nước họ tương tự như ta mà ta lại chưa làm được v.v và v.v…
Liên quan đến những chuyến xuất ngoại đó, có một đối tượng không nhỏ là các cán bộ, công chức trong các cơ quan Nhà nước. Ở đây, xin đề cập đến chất lượng của những chuyến xuất ngoại. Cho dù việc đi nước ngoài được phía đối tác đài thọ hay ngân sách bỏ ra thì kết quả của những chuyến đi đó phải đạt được mục tiêu phục vụ cho việc nâng cao kiến thức, góp phần cho sự phát triển hội nhập của mỗi địa phương nói riêng và đất nước nói chung.
Thực tế là, hầu như ở địa phương nào, trong các quyết định nào của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc cử cán bộ đi nước ngoài cũng đều có ghi: “sau khi hoàn thành chuyến công tác, phải có báo cáo kết quả cho cơ quan và UBND tỉnh/ thành phố…”. Kết quả thu được sau mỗi chuyến xuất ngoại qua những báo cáo này, không ít thì nhiều, đều có giá trị, ít thì tham khảo nhiều thì ứng dụng vào thực tế của mỗi ngành, mỗi địa phương. Quan trọng hơn nữa là việc áp dụng điều đã học được cũng như những bài học kinh nghiệm, những phương pháp hay của nước bạn để áp dụng vào thực tế của mỗi địa phương, được bao nhiêu phần trăm, thể hiện ở những công trình, lĩnh vực nào v.v…Cũng cần tham khảo chuyện một địa phương của nước láng giềng Trung Quốc. Ở đó, chính quyền có quy định là cán bộ đi công tác nước ngoài về phải có bài viết gửi đăng báo về những gì thu hoạch được sau chuyến đi ấy. Còn ở ta, khách quan mà nói là vẫn còn tình trạng chưa chú trọng đến việc khai thác “tiềm năng” này.
Có lẽ, chưa ai có trách nhiệm của Trung ương hay địa phương hàng năm thống kê, đánh giá kết quả thu được từ những chuyên công tác, nghiên cứu, học tâp kinh nghiệm ở nước ngoài đã đạt được những gì. Có chăng chỉ thống kê được số kinh phí phải chi là bao nhiêu, thời gian bao lâu và mục đích của chuyến đi v.v…Đành rằng, trong các quyết định của cấp có thẩm quyền về việc xuất ngoại theo hình thức này, đều có ghi là sau khi kết thúc chuyến đi phải có báo cáo kết quả bằng văn bản cho cấp trên. Đó là trách nhiệm đương nhiên của các trưởng đoàn hoặc cá nhân phải làm theo quy định chung, nhưng thực ra không phải đoàn đi, cá nhân nào cũng có báo cáo hoặc có, nhưng chỉ nêu chung chung, không đề xuất hoặc cho biết đã tiếp thu được gì. Thiết nghĩ, điều quan trọng là từ những chuyến đi đó đã thu được lợi gì cho bản thân ngành, đơn vị mình, từ đó góp phần cho sự phát triển chung của địa phương, của đất nước.
Người viết có người bạn đi học tập về cải cách thủ tục hành chính ở nước láng giềng Trung Quốc. Khi về mới vỡ ra bao điều hay, điều lạ mà đáng ra trong điều kiện của chúng ta hiện nay có thể làm được. Chẳng hạn chuyện cải cách hành chính đối với họ bây giờ đã là chuyện đơn giản, việc tinh giản biên chế thực hiện theo phương châm "muốn thoát nước phải đào mương", hay cụ thể hơn là chuyện thu tiền điện, tiền nước không cần người đi thu mà chỉ mua một cái card như card điện thoại trả trước ở ta, gắn vào đồng hồ đo, khi nào hết card thì mua card khác gắn vào, chẳng phải hoá đơn hay biên nhận gì cả. Một người quen khác đi Hàn Quốc về nói rằng bên họ diện tích đồi núi chiếm hơn 50%, phải xẻ núi, san đồi để làm đường, đào đất để có ruộng, có vườn. Đường phố họ, vỉa hè cũng không rộng rãi cho lắm nhưng thoáng đãng, ngăn nắp, cây xanh đều tăm tắp, thân cây không quá to và chiều cao cũng không quá cao, nhưng lại có tán rộng cho bóng mát, được tỉa tót thường xuyên mặc dù họ cũng không được như các nước châu Âu đường dây điện hầu hết chạy ngầm dưới đất, mà còn những hàng cột điện lộ thiên, đường dây nằm trên những hàng cây. Ngẫm lại ở ta, trong nhiều đô thị, vẫn còn tình trạng đường phố cây to cây nhỏ, cây cao cây thấp, chủng loại lộn xộn, hè đường thì khỏi phải nói vì sự bề bộn và thiếu đồng bộ của nó, ruộng vườn thì nhanh chóng được lấp đi để làm đường, xây phố v.v.. Phải chăng vì chúng ta quá “giàu” về tiềm năng đất đai mà cho mình cái quyền “tự do phung phí” trong khi mỏi mắt mới tìm ra một cái hồ xanh trong, một cái công viên xinh xắn trong các đô thị... Những cái đó học tập được lắm chứ? Vậy mà không biết bao nhiêu đoàn đi - về rồi mà chẳng biết đã tiếp thu được gì mà không thấy chuyển biến bao nhiêu, hay phải chăng là chưa có sự động não, một sức ì quá lớn, vì cái lợi “vật chất” trước mắt mà không nghĩ đến cái lợi tương lai!?
Đất nước ta đang phát triển đi lên, rất cần học hỏi kinh nghiệm, những cách làm hay cũng như những bài học kinh nghiệm từ bên ngoài. Kinh phí Nhà nước bỏ ra cho những chuyến xuất ngoại không phải là nhỏ, nên nó phải đáng “đồng tiền bát gạo” và không phụ lòng mong mỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trách nhiệm của những cán bộ công chức được cử đi nước ngoài cần phải được thể hiện bằng những việc làm, kết quả cụ thể, có như vậy việc xuất ngoại mới thể hiện được ý nghĩa, vai trò quan trọng trong bước phát triển của đất nước. Vấn đề báo cáo kết quả sau những chuyến công cán nước ngoài của cán bộ, công chức rất cần được các cấp có thẩm quyền quan tâm một cách nghiêm túc, từ đó hy vọng mới cụ thể hoá một cách hiệu quả các chính sách liên quan đến hội nhập mở cửa của Đảng và Nhà nước ta và trên hết là góp phần để có nước Việt Nam ngày càng lớn mạnh, không “thua chị kém em”.
Cần xác định, không phải ra nước ngoài là đòi hỏi phải học tập ở họ những điều cao xa, thiếu thực tế. Cũng không làm theo kiểu “học đòi”, mà điều quan trọng là làm thế nào để kích thích, khuyến khích phát huy được “cái tâm” thật sự vì quê hương, đất nước vốn có sẵn trong mỗi con người.
Từ chỗ thấy ở nước họ có những gì hay, thiết thực cho đất nước mình thì chủ động tìm hiểu, tiếp thu, đề xuất, bắt tay vào thực hiện một cách sáng tạo. Cuối cùng, để những đồng tiền nhà nước bỏ ra không uổng phí, Nhà nước cần có những quy định cụ thể, thậm chí là bắt buộc, đặt ra cho mỗi chuyến đi để thu được hiệu quả trong chuyện học tập, tìm hiểu ở nước ngoài, góp phần xây dựng quê hương, đất nước tiến nhanh trên con đường văn minh hiện đại.
Diệp Dân Hùng
Nguyên Trưởng phòng Khoa giáo-Văn xã, Văn phòng UBND Tp Đà Nẵng
