Xin Đại sứ cho biết ý nghĩa của khóa họp lần thứ 78 ĐHĐ LHQ với tâm điểm là Tuần lễ Cấp cao trong bối cảnh quốc tế hiện nay?
Tuần lễ Cấp cao của ĐHĐ LHQ diễn ra vào tháng 9 hằng năm tại New York (Mỹ) là sự kiện quốc tế quan trọng hàng đầu của đời sống chính trị quốc tế, với sự tham dự đông đảo của lãnh đạo cấp cao các quốc gia thành viên. Tuần lễ Cấp cao năm nay ghi nhận số lượng hội nghị cấp cao kỷ lục với 9 hội nghị và sự tham dự của hơn 150 nguyên thủ hoặc người đứng đầu chính phủ. Có thể nói, Tuần lễ Cấp cao là tâm điểm của ngoại giao đa phương ở cấp độ và tần suất hoạt động cao nhất.
Đáng chú ý, khóa họp ĐHĐ LHQ năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới ngày càng bị phân mảnh, chia rẽ, căng thẳng địa chính trị lên đến mức cao nhất trong nhiều thập kỷ qua, hợp tác giữa các quốc gia bị suy giảm vào đúng lúc thế giới đòi hỏi cần có sự thống nhất và đoàn kết quốc tế. Trong khi đó, triển vọng kinh tế thế giới còn bấp bênh, đa phần các nước vừa dần phục hồi sau đại dịch, vừa phải đối mặt với nhiều vấn đề cần giải quyết như lạm phát, nghèo đói, bất bình đẳng và thất nghiệp. Các hiện tượng thời tiết cực đoan dưới tác động của biến đổi khí hậu như lũ lụt, hạn hán, thiên tai, mất mùa... diễn ra ngày càng thường xuyên, ảnh hưởng đến sinh kế và cuộc sống của người dân trên khắp các châu lục. Nếu không kịp thời có giải pháp chung, các thành quả của thế giới có thể bị đảo ngược sau hàng thập kỷ nỗ lực đạt được. Những vấn đề này là thách thức chung đối với hoà bình, an ninh và phát triển của thế giới mà rõ ràng không một quốc gia riêng lẻ nào có thể tự giải quyết được. Có thể nói, sau tất cả những xung đột, cạnh tranh về lợi ích, LHQ vẫn là diễn đàn quan trọng để các quốc gia đối thoại nhằm thúc đẩy giải quyết các vấn đề chung mà cộng đồng quốc tế quan tâm. Từ khi thành lập cho đến nay, LHQ đã đóng góp rất lớn trong duy trì hoà bình, an ninh quốc tế cũng như thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm tạo dựng môi trường kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế thuận lợi, công bằng hơn, đề ra các chương trình, chiến lược nhằm thực hiện những mục tiêu chung (trong đó có thể kể đến các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ - MDGs và Mục tiêu Phát triển bền vững – SDGs).
Chính vì vậy, Chủ tịch ĐHĐ LHQ Khóa 78 đã xác định chủ đề bao trùm của khóa họp lần này là “Xây dựng lại lòng tin và thúc đẩy đoàn kết toàn cầu: Tăng cường hành động về Chương trình Nghị sự 2030 và các mục tiêu phát triển bền vững hướng tới hòa bình, thịnh vượng, tiến bộ và bền vững cho tất cả mọi người”. Tuần lễ Cấp cao năm nay được kỳ vọng là dịp để các nước cùng tái khẳng định sự đoàn kết quốc tế, cam kết đối với chủ nghĩa đa phương trong đó LHQ có vị trí trung tâm, đồng thời chia sẻ ý tưởng và kinh nghiệm, định hình các tầm nhìn, chiến lược dài hạn và tìm kiếm các giải pháp hợp tác ứng phó với những thách thức chung như ngăn ngừa và chấm dứt chiến tranh, xung đột, phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu. Các thảo luận và quyết định của sự kiện cấp cao này có tác động lâu dài và sâu rộng đối với quan hệ quốc tế, hợp tác toàn cầu và thúc đẩy các mục tiêu chung. Các kết quả năm nay đã tạo nền tảng quan trọng cho hợp tác của thế giới trong giai đoạn mới.
Trong khuôn khổ Tuần lễ Cấp cao sẽ có nhiều hội nghị cấp cao quan trọng khác như Hội nghị thượng đỉnh về hành động khí hậu, Hội nghị thượng đỉnh SDGs, các Phiên họp cấp cao về y tế... Đây cũng là dịp để lãnh đạo các nước tham gia hàng trăm sự kiện, tiến hành tiếp xúc để bàn thảo về nhiều vấn đề quốc tế và khu vực quan trọng… Tiếp theo Tuần lễ Cấp cao, các nước thành viên sẽ đi vào trao đổi cụ thể các vấn đề quốc tế, với một chương trình nghị sự phong phú và đa dạng trên 180 đề mục, cùng với đó là thương lượng tại nhiều tiến trình lớn chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai sẽ diễn ra trong năm 2024.
Tiếp theo những dấu ấn và kết quả quan trọng tại các diễn đàn đa phương, năm vừa qua, Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò, có nhiều đóng góp cho công việc chung của LHQ, trong đó nổi bật là đảm nhiệm thành công vị trí Phó Chủ tịch ĐHĐ LHQ khóa 77. Xin Đại sứ cho biết những đóng góp cụ thể của Việt Nam trong cương vị này.
ĐHĐ LHQ là cơ quan duy nhất của LHQ có đại diện của tất cả 193 nước thành viên, có chức năng thảo luận mọi vấn đề liên quan đến việc duy trì hoà bình và an ninh quốc tế, thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực chính trị, phát triển và pháp điển hoá luật quốc tế, kinh tế, xã hội, giáo dục, y tế và thực hiện các quyền và tự do cơ bản của con người, xét và phê chuẩn ngân sách của LHQ… Với tư cách là cơ quan có tính đại diện rộng rãi của LHQ, vai trò và hoạt động của ĐHĐ LHQ ngày càng củng cố, toàn diện và bao trùm trên hầu hết các vấn đề quốc tế, đặc biệt là các vấn đề cấp bách được cộng đồng quốc tế trông đợi.
Khóa 77 ĐHĐ LHQ vừa qua đã xử lý và hoàn thành một khối lượng công việc rất lớn với chương trình làm việc có thể nói là bận rộn nhất trong nhiều năm qua. Tại gần 200 đề mục thuộc chương trình nghị sự, ĐHĐ Khóa 77 đã thông qua 339 nghị quyết và quyết định, trong khi số lượng cuộc họp năm 2022 tăng 66% so với năm 2021 (theo thống kê của LHQ). Đảm nhiệm vị trí Phó Chủ tịch ĐHĐ LHQ vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm lớn đối với Việt Nam khi tham gia đầy đủ vào quá trình đề xuất, hoạch định những quyết định quan trọng của thế giới trên mọi khía cạnh của đời sống chính trị, kinh tế thế giới. Để làm được điều này, kim chỉ nam của chúng ta là quán triệt các tôn chỉ, mục đích và nguyên tắc của Hiến chương LHQ.
Trên cơ sở đó, ở cương vị Phó Chủ tịch ĐHĐ LHQ Khoá 77, Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Việt Nam đã tham gia sâu rộng, góp phần thúc đẩy ĐHĐ thông qua một chương trình nghị sự bao trùm mọi khía cạnh của đời sống quốc tế, tham gia đầy đủ vào quá trình đề xuất, hoạch định những quyết định quan trọng của thế giới. Với tư cách Phó Chủ tịch ĐHĐ LHQ và là một thành viên có trách nhiệm của LHQ và mong muốn góp phần thực hiện đường lối đối ngoại và Chỉ thị 25 về nâng tầm đối ngoại đa phương, Việt Nam đã cùng một số nước đề xuất các sáng kiến, giải pháp trên nhiều vấn đề lớn của LHQ như đề cao luật pháp quốc tế, đại dương và luật biển, an ninh nguồn nước, trách nhiệm bảo vệ và phòng ngừa tội ác chống lại nhân loại, tiếp cận công lý bình đẳng, chuẩn bị cho các hội nghị cấp cao trong lĩnh vực y tế, cải tổ hoạt động của ĐHĐ LHQ, báo cáo của Tổng Thư ký LHQ về hoạt động của tổ chức.
Nổi bật là Việt Nam đã chủ trì ĐHĐ LHQ thảo luận và thông qua Nghị quyết yêu cầu Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) đưa ra ý kiến tư vấn đối với vấn đề biến đổi khí hậu, các nghị quyết về việc tổ chức Phiên họp cấp cao về sẵn sàng phòng chống và ứng phó với dịch bệnh, bao phủ bảo hiểm y tế toàn cầu, bệnh lao, thúc đẩy các nội dung thảo luận tại Hội nghị của LHQ về nước… Sự tham gia chủ động và tích cực của Việt Nam đều nhằm đóng góp một cách cụ thể, thực chất vào công việc chung và các ưu tiên lớn của LHQ và cộng đồng quốc tế; đóng góp vào thúc đẩy hợp tác, đoàn kết quốc tế và tăng cường chủ nghĩa đa phương để ứng phó hiệu quả trước các thách thức toàn cầu nổi lên ngày càng gay gắt.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã hỗ trợ Chủ tịch ĐHĐ điều hành suôn sẻ và hiệu quả các công việc chung của LHQ, nhất là các sự kiện lớn cấp cao và các phiên họp quan trọng của ĐHĐ LHQ, điều phối và dẫn dắt quá trình thảo luận, thương lượng xây dựng các văn kiện, tiến trình mang tính định hướng chiến lược lâu dài của LHQ cho các năm tiếp theo. Việt Nam là nước được Chủ tịch ĐHĐ LHQ Khoá 77 tín nhiệm, ủy quyền chủ trì điều hành nhiều cuộc họp của ĐHĐ.
Trong trao đổi, nhiều nước, đặc biệt là các nước đang phát triển, đánh giá cao việc Việt Nam chủ động đề xuất các sáng kiến, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả triển khai công việc, đề cao đối thoại xây dựng để thu hẹp các khác biệt, tạo dựng đồng thuận và tiếng nói chung giữa các nước. Cũng thông qua quá trình này, Việt Nam tranh thủ tăng cường kết nối, làm sâu sắc hơn quan hệ với LHQ, nhiều nước và đối tác, tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm đa phương quý báu để chuẩn bị đảm nhiệm những trọng trách đa phương thời gian tới như Chủ tịch ĐHĐ LHQ Khóa 91, Hội đồng Bảo an. Tiếp nối kết quả này, Việt Nam lần đầu tiên cử người làm việc cho Văn phòng Chủ tịch ĐHĐ khóa 78. Đây là bước quan trọng để Việt Nam đẩy mạnh hơn nữa chủ trương đưa người vào làm việc tại LHQ và các tổ chức quốc tế trong thời gian tới.
Trước thềm Khóa họp 78 ĐHĐ LHQ, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cảnh báo mục tiêu phát triển bền vững đang lâm nguy. Ông Guterres cho biết tiến độ thực hiện 50% các mục tiêu SDGs hiện ở mức yếu và không đầy đủ. Việt Nam đã và đang có lộ trình bài bản để quyết tâm thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Nỗ lực của Việt Nam được quốc tế ghi nhận và đánh giá như thế nào, thưa Đại sứ?
Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững được đưa ra vào năm 2015 với 17 SDGs, nhằm mục tiêu xóa đói giảm nghèo, hướng tới hòa bình, thịnh vượng và cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người. Mặc dù tất cả các nước, các cơ quan LHQ và các bên liên quan khác đều ghi nhận tầm quan trọng của việc thực hiện chương trình nghị sự, ở thời điểm một nửa chặng đường đã qua, tất cả các SDGs đang chậm tiến độ và đứng trước nguy cơ không thể hoàn thành đúng hạn. Trước tình hình đó, Hội nghị Thượng đỉnh SDGs tổ chức trong khuôn khổ Tuần lễ Cấp cao Khóa họp 78 ĐHĐ LHQ năm nay là sự kiện quan trọng để huy động ý chí chính trị, cam kết mạnh mẽ của lãnh đạo cấp cao các nước nhằm đưa việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 trở lại đúng quỹ đạo.
Trong 7 năm qua, Việt Nam đã triển khai Chương trình hành động quốc gia để thực hiện Chương trình nghị sự 2030 và các SDGs trên khắp cả nước với sự tham gia của mọi thành phần trên tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Việt Nam đã đạt được những tiến triển rõ rệt, đáng chú ý nhất là trong xóa nghèo, đảm bảo nước sạch và vệ sinh, tiếp cận giáo dục chất lượng, đảm bảo bao phủ y tế phổ quát, tạo việc làm và tăng cường bao phủ của hệ thống an sinh xã hội, công nghiệp hóa, đổi mới và xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng hòa bình, công lý và hoàn thiện thể chế. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn về nguồn lực, Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực hơn trong thực hiện SDGs, tăng cường đầu tư công và tư nhân và hợp tác quốc tế. Đáng chú ý là Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ lời kêu gọi của Tổng Thư ký và sẽ ban hành Cam kết quốc gia của Việt Nam về chuyển đổi SDGs với ưu tiên chuyển đổi và đầu tư trong một số lĩnh vực quan trọng, góp phần thực hiện nguyên tắc “không ai bị bỏ lại phía sau”. Điều này thể hiện vai trò tích cực và tinh thần trách nhiệm, nghiêm túc của Việt Nam trong triển khai các cam kết toàn cầu về phát triển bền vững.
Thực tế trong thời gian qua, cộng đồng quốc tế luôn ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong việc triển khai SDGs. Tháng 7/2023, trong khuôn khổ Diễn đàn chính trị cấp cao về phát triển bền vững của Hội đồng Kinh tế - Xã hội LHQ, phần trình bày Báo cáo tự nguyện của Việt Nam về việc thực hiện SDGs đã thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng quốc tế, trong đó bày tỏ ghi nhận kết quả của Việt Nam trong triển khai thực hiện SDGs thời gian qua. Các cơ quan LHQ đánh giá Việt Nam là hình mẫu trong thúc đẩy phát triển bền vững và mong muốn Việt Nam có thể chia sẻ kinh nghiệm, thực tiễn tốt với các nước khác trong quá trình triển khai. Trên tinh thần đó, Việt Nam sẵn sàng tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các nước và các tổ chức quốc tế, đóng góp vào nỗ lực chung nhằm đạt được các SDGs đúng hạn, tiếp nối các kết quả mà Việt Nam đã đạt được trong thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ trước đây.
Thông điệp mà Việt Nam mong muốn gửi gắm khi tham dự Tuần lễ Cấp cao ĐHĐ LHQ lần này là gì thưa Đại sứ?
Việc Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Tuần lễ Cấp cao ĐHĐ LHQ khóa 78, phát biểu trước toàn thể ĐHĐ và một số Hội nghị đa phương cấp cao quan trọng cùng nhiều hoạt động, trao đổi, tiếp xúc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Qua tham dự Phiên thảo luận chung cấp cao Khóa 78 trong tháng 9 và các hoạt động liên quan khác, Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ truyền tải thông điệp mạnh mẽ của Việt Nam đến quốc tế về một Việt Nam yêu chuộng hòa bình, thành viên có trách nhiệm, tham gia tích cực hơn, chủ động và hiệu quả hơn vào công việc chung của LHQ trong xử lý các thách thức toàn cầu. Sự tham dự của Đoàn Lãnh đạo cấp cao Việt Nam tại các sự kiện lớn của LHQ trong năm nay thể hiện ở cấp cao nhất cam kết của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam sẵn sàng đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, phát triển bền vững. Thông qua các hoạt động này, Việt Nam tiếp tục góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ và đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XIII về đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng và hiệu quả, với mục tiêu cao nhất là duy trì môi trường hòa bình, ổn định, tạo các điều kiện thuận lợi phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Đồng thời, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò thành viên có trách nhiệm, chủ động tham gia, đóng góp cụ thể và thực chất vào công việc chung, các ưu tiên lớn của LHQ và cộng đồng quốc tế; chia sẻ những bài học, ý tưởng và giải pháp của Việt Nam, góp phần thúc đẩy hợp tác, đoàn kết quốc tế và tăng cường chủ nghĩa đa phương để ứng phó hiệu quả trước các thách thức toàn cầu, các vấn đề an ninh phi truyền thống nổi lên ngày càng gay gắt. Cụ thể là:
Thứ nhất, khẳng định triết lý và quan điểm xuyên suốt của Việt Nam luôn lấy con người là trung tâm, là động lực của mọi quyết sách và đây cũng chính là nguyên tắc định hướng mà LHQ luôn phấn đấu theo đuổi. Đây là tiền đề để Việt Nam đạt được những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh, thực hiện hiệu quả các SDGs. Việt Nam cũng đang đóng góp cho công việc và mục tiêu chung của LHQ theo hướng này.
Thứ hai, trong bối cảnh suy giảm niềm tin giữa các quốc gia và hợp tác đa phương gặp nhiều thách thức, trở ngại, Việt Nam kêu gọi củng cố lòng tin và tăng cường đoàn kết, trách nhiệm quốc tế. Về phần mình, Việt Nam đang tham gia và tái khẳng định tích cực triển khai các cam kết quốc tế, sẵn sàng thực hiện các nghĩa vụ và trách nhiệm của quốc gia thành viên trên tất cả các lĩnh vực. Việt Nam đang tiếp tục chủ động và mở rộng quy mô tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ góp phần ngăn ngừa xung đột, xây dựng hòa bình ở các điểm nóng ở châu Phi; tích cực chuyển đổi năng lượng, nỗ lực đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thực hiện các SDGs; đề cao luật pháp quốc tế, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định, tìm giải pháp cho các cuộc xung đột và tranh chấp; đang đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025, Ủy ban Luật pháp quốc tế 2023-2027, Hội đồng Chấp hành UNESCO (2021-2025), Ủy ban Liên chính phủ Công ước Di sản phi vật thể (2022-2026)…
Thứ ba, Việt Nam cũng đã đề cao sự tham gia của ta một cách hiệu quả, đóng góp vào nâng cao vai trò của LHQ, xây dựng hệ thống quản trị toàn cầu trên cơ sở luật pháp và các chuẩn mực quốc tế được thừa nhận chung nhằm bảo đảm duy trì hòa bình, tạo điều kiện cho phát triển bền vững và công bằng. Trong quá trình đó, Việt Nam cũng tham gia nhiều sáng kiến, giải pháp vừa gắn với ưu tiên của đất nước, vừa gắn với quan tâm chung của LHQ và cộng đồng đồng quốc tế như thúc đẩy Nghị quyết của LHQ về ý kiến tư vấn của ICJ về nghĩa vụ của các nước đối với biến đổi khí hậu. Dấu ấn và sự hiện diện của Việt Nam ngày càng rõ nét hơn qua 2 lần đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Bảo an LHQ trong hai nhiệm kỳ 2008-2009 và 2020-2021; Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2014-2016 và 2023-2025, Hội đồng Kinh tế xã hội của LHQ (ECOSOC) 2016-2018, tham gia vào những cơ chế điều hành của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa LHQ (UNESCO), 2 lần đảm nhiệm vị trí thành viên Ủy ban Luật pháp Quốc tế LHQ và mới đây nhất là Phó Chủ tịch ĐHĐ LHQ khóa 77, đi đầu trong thực hiện các mục tiêu phát triển, cải tổ hệ thống LHQ ở Việt Nam…. Chuyến thăm Việt Nam của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres năm 2022 nhân dịp 45 Việt Nam gia nhập LHQ là minh chứng sinh động của những kết quả này và tầm cao mới của mối quan hệ Việt Nam – LHQ.
Những thành quả, dấu ấn đó là cơ sở để chúng ta tự hào và tin tưởng rằng Việt Nam ngày nay không chỉ thực sự nghiêm túc, sẵn sàng là đối tác tin cậy, xây dựng, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, mà còn đủ năng lực chuyên môn, nguồn lực và có đội ngũ cán bộ đa phương gánh vác được các trọng trách, xứng tầm với vị thế mới của đất nước.
Nhân dịp này, đoàn Việt Nam cũng sẽ tận dụng hiệu quả các hoạt động trong Tuần lễ Cấp cao để làm sâu sắc hơn nữa các mối quan hệ song phương, đặc biệt là nâng tầm, tạo đan xen lợi ích dài hạn trong quan hệ với các đối tác lớn, trong đó có Mỹ./.
Xin cảm ơn Đại sứ./.
Thông tấn xã Việt Nam
