Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Chủ tịch Thượng viện Cộng hòa Pháp Gérard Larcher bên 2 logo biểu trưng kỷ niệm
Nền tảng hợp tác chính trị - ngoại giao tin cậy, chiến lược
Việt Nam và Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao vào tháng 4-1973. Từ cuối những năm 80 của thế kỷ XX, Pháp đi đầu trong việc khai thông quan hệ và xóa nợ, giúp Việt Nam giải quyết nợ với các nước chủ nợ là thành viên Câu lạc bộ Paris. Trong bối cảnh công cuộc đổi mới của Việt Nam đạt được những thành tựu quan trọng bước đầu và Việt Nam tăng cường hội nhập vào cộng đồng quốc tế, chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Pháp Francois Mitterand vào tháng 3-1993 đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong quan hệ với Việt Nam, nhất là trong các chiến lược, chính sách mà Pháp triển khai tại Đông Nam Á và khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Về phía Việt Nam, Việt Nam đặc biệt coi trọng quan hệ hợp tác với Pháp, luôn coi Pháp là đối tác quan trọng trong chính sách đối ngoại và không ngừng làm sâu sắc hơn mối quan hệ hữu nghị truyền thống, tin cậy và đối tác chiến lược giữa hai nước.
Năm 2013, hai nước ký kết Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp. Mối quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai nước được đánh dấu bởi các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau, như các chuyến thăm chính thức Pháp của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 3-2018), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (tháng 4-2019); chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Pháp Edouard Philippe (tháng 11-2018) - chuyến thăm đánh dấu 5 năm phát triển hiệu quả quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp. Việc Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gửi thư chúc mừng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sau thành công của Đại hội XIII Đảng Cộng sản Việt Nam và các cuộc điện đàm tiếp đó giữa lãnh đạo cấp cao thể hiện quan hệ chính trị khăng khít giữa hai nước.
Hai nước duy trì nhiều cơ chế trao đổi thường xuyên về chính trị, kinh tế, quốc phòng ở các cấp, nổi bật như: Đối thoại Chiến lược an ninh quốc phòng giữa hai Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng Việt Nam và Pháp; Đối thoại cấp cao thường niên về kinh tế do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam và Bộ trưởng Ngoại thương Pháp đồng chủ trì (phiên họp thứ 7 diễn ra tại Hà Nội vào tháng 1-2022); Đối thoại chiến lược quốc phòng cấp Thứ trưởng giữa hai Bộ Quốc phòng (phiên họp lần thứ nhất tổ chức tại Paris vào tháng 7-2019).
Hiện nay, Việt Nam và Pháp có nhiều điều kiện thuận lợi để tăng cường quan hệ. Pháp là cường quốc nòng cốt tại châu Âu, đang tích cực phát huy vai trò toàn cầu, có lợi ích và ảnh hưởng quan trọng ở châu Á. Việt Nam là nền kinh tế phát triển nhanh, năng động, có vai trò quan trọng trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Đông Á. Hai nước cũng chia sẻ nhiều quan điểm và lợi ích tương đồng trong các vấn đề quốc tế. Do đó, tăng cường quan hệ hợp tác Việt Nam - Pháp trở thành một yêu cầu khách quan và cần thiết vì lợi ích của cả hai nước.
Trong bối cảnh thế giới biến động nhanh chóng và phức tạp hiện nay, Việt Nam và Pháp đều chia sẻ tầm nhìn chung về một thế giới đa cực và chủ nghĩa đa phương dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng, công bằng, hợp tác trên tinh thần cùng có lợi, cùng nỗ lực phấn đấu vì hòa bình và phát triển bền vững bao trùm. Hai nước khẳng định vai trò trung tâm của Liên hợp quốc trong thúc đẩy hòa bình và an ninh quốc tế, thúc đẩy thịnh vượng và phát triển bền vững; coi trọng Hiến chương Liên hợp quốc, cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của mỗi nước. Đặc biệt, hai nước ủng hộ nguyên tắc giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc.
Về hợp tác trong khuôn khổ Liên minh Nghị viện Pháp ngữ (APF), Quốc hội Việt Nam là thành viên tích cực và hiện giữ chức Chủ tịch vùng châu Á - Thái Bình Dương của APF (gồm Campuchia, Lào, Việt Nam và một số quốc đảo ở Nam Thái Bình Dương). Quan hệ hợp tác giữa cơ quan lập pháp hai nước ngày càng phát triển tích cực thông qua việc thường xuyên trao đổi, tiếp xúc cấp cao, trao đổi kinh nghiệm giữa các cơ quan của Quốc hội, các nhóm nghị sĩ hữu nghị nhằm tăng cường sự tin cậy, thúc đẩy quan hệ toàn diện trên các lĩnh vực.
Những điểm sáng trong quan hệ song phương
Kể từ khi thiết lập quan hệ song phương đến nay, Việt Nam và Pháp luôn tạo dấu ấn trong quan hệ thương mại với những con số ấn tượng. Đặc biệt, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVIPA) đi vào thực thi đã tạo đà cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường châu Âu, trong đó có Pháp. Hiện nay, Pháp là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam trong Liên minh châu Âu (EU). Kim ngạch thương mại Việt Nam - Pháp có tốc độ tăng trưởng bình quân 15,7%/năm trong giai đoạn năm 2011 - 2019(1). Riêng trong lĩnh vực xuất khẩu, Pháp hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 của Việt Nam trong EU, chỉ đứng sau Hà Lan, Đức, Áo. Mặc dù vậy, tỷ trọng hàng hóa Việt Nam tại thị trường này còn thấp, chỉ chiếm khoảng 1,1% trên tổng lượng hàng nhập khẩu của Pháp. Năm 2020, do ảnh hưởng từ dịch bệnh COVID-19, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Pháp chỉ đạt 4,8 tỷ USD, giảm 10% so với năm 2019; trong đó, xuất khẩu đạt gần 3,3 tỷ USD, giảm 12,3% và nhập khẩu đạt gần 1,6 tỷ USD, giảm 4,4%(2).
Năm 2021, kim ngạch thương mại giữa hai nước giảm nhẹ nhưng nếu xét đến tác động nặng nề do dịch bệnh COVID-19 đối với nền kinh tế toàn cầu nói chung từ cuối năm 2019 đến nay, cho thấy tác động tích cực của EVFTA trong việc thúc đẩy quan hệ thương mại Việt Nam và Pháp. Thương mại song phương giữa hai nước liên tục tăng trưởng, đạt gần 7 tỷ euro (7,45 tỷ USD) vào năm 2021 và ước tính lên tới 8 tỷ euro (8,5 tỷ USD) vào năm 2022(3). Đặc biệt, quan hệ thương mại Việt Nam - Pháp đang phát triển theo hướng có lợi cho Việt Nam và xu hướng này sẽ còn tiếp tục trong thời gian tới nhờ cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phù hợp với phân khúc thị trường tầm trung và thấp tại Pháp.
Về hợp tác đầu tư, nhiều doanh nghiệp Pháp chọn đầu tư vào Việt Nam không chỉ vì thị trường nội địa đầy tiềm năng, mà còn là địa bàn thuận lợi để phát triển kinh doanh ra khu vực ASEAN. Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), từ đầu năm 2021 đến nay, các doanh nghiệp Pháp đầu tư 20 dự án mới, điều chỉnh mở rộng 9 dự án và thực hiện 83 lượt góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp (GVMCP). Tổng vốn đầu tư đăng ký mới, điều chỉnh và GVMCP đạt 23,7 triệu USD. Tính đến ngày 20-11-2022, Pháp là đối tác FDI lớn thứ 2 của Việt Nam trong EU và đứng thứ 16/141 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam, với 659 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký gần 3,75 tỷ USD(4). Quy mô đầu tư bình quân của Pháp đạt hơn 5,7 triệu USD/dự án, thấp hơn quy mô dự án bình quân chung của cả nước là 12,1 triệu USD/dự án.
Về lĩnh vực đầu tư, các nhà đầu tư Pháp tập trung chủ yếu vào các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; ngành sản xuất, phân phối điện; các lĩnh vực dịch vụ, bán buôn và bán lẻ, kinh doanh bất động sản... Đặc biệt, dự án Metro số 3 là dự án nhận được sự tài trợ lớn từ phía Pháp và góp phần quan trọng vào việc cải thiện tình hình giao thông của thành phố Hà Nội, cũng như giảm thiểu phát thải gây hiệu ứng nhà kính trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với sự đe dọa của biến đổi khí hậu. Ở chiều ngược lại, tính đến tháng 3-2022, Việt Nam đầu tư sang Pháp 18 dự án với tổng số vốn hơn 38 triệu USD(5). Kết quả này được đánh giá là còn thấp so với tiềm năng hợp tác giữa hai nước và thế mạnh của các doanh nghiệp Pháp cũng như so với nhu cầu đầu tư, phát triển của Việt Nam. Do vậy, Việt Nam và Pháp đều kỳ vọng vào sự hợp tác và tham gia của các nhà đầu tư Pháp, nhất là trong các dự án tương lai. Bên cạnh đó, hai bên đề xuất một số nội dung mới cần tăng cường hợp tác liên quan tới các dự án đầu tư trong lĩnh vực chuyển đổi số và nông nghiệp.
Về hợp tác phát triển, Pháp là nhà tài trợ châu Âu song phương hàng đầu cho Việt Nam và Việt Nam đứng thứ hai trong số các nước hưởng viện trợ không hoàn lại (ODA) của Pháp tại châu Á với tổng số vốn cam kết lên đến 18,4 tỷ USD (tính từ năm 1993)(6). Pháp hỗ trợ vốn vay ODA mỗi năm tối thiểu 200 triệu euro (gần 231 triệu USD) cho Việt Nam, tập trung vào ba lĩnh vực là biến đổi khí hậu, năng lượng chuyển đổi và tăng trưởng xanh(7). Việt Nam cũng là một trong số ít nước được hưởng cả ba kênh viện trợ tài chính của Pháp là viện trợ phát triển chính thức từ ngân khố, cho vay ưu đãi từ Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và từ Quỹ Đoàn kết ưu tiên (FSP).
Trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh, hai bên tái khẳng định quyết tâm tạo xung lực mới cho lĩnh vực hợp tác này trong khuôn khổ đối tác chiến lược song phương nhằm khẳng định mức độ tin cậy lẫn nhau giữa hai nước. Việt Nam và Pháp khuyến khích các trao đổi trong khuôn khổ Đối thoại Chiến lược và Hợp tác quốc phòng Việt Nam - Pháp, hướng tới tổ chức các phiên họp tiếp theo của các nhóm công tác trong khuôn khổ này, cũng như đối thoại chiến lược giữa các Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng. Để làm sâu sắc thêm nội dung các cuộc đối thoại, hai nước dự kiến ký kết thỏa thuận về trao đổi và bảo vệ thông tin mật. Việt Nam và Pháp tiếp tục triển khai Tuyên bố về Tầm nhìn chung trong hợp tác quốc phòng giai đoạn 2018 - 2028.
Đồng thời, hai nước tiếp tục hợp tác đào tạo sĩ quan tại Pháp, trong lĩnh vực đào tạo tiếng Pháp, đặc biệt là nhằm triển khai các lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình tại những khu vực sử dụng tiếng Pháp. Tiếp tục và chính thức hóa hợp tác trong lĩnh vực quân y thông qua ký kết Thỏa thuận khung về hợp tác Việt Nam - Pháp trong lĩnh vực quân y. Ngoài ra, trong lĩnh vực an ninh nội địa, hợp tác giữa Việt Nam và Pháp được tăng cường trong các vấn đề di cư và buôn bán người.
Mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác, Pháp luôn coi giáo dục - đào tạo là mục tiêu ưu tiên trong hoạt động hợp tác tại Việt Nam, tập trung chủ yếu vào việc giảng dạy và phát triển tiếng Pháp, đào tạo nguồn nhân lực ở bậc đại học, sau đại học trong nhiều lĩnh vực, như quản lý kinh tế, ngân hàng, tài chính, luật, công nghệ mới… Hai bên đã triển khai một số dự án trọng điểm trong lĩnh vực đào tạo, như Chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao tại Việt Nam, dự án thành lập hai Trung tâm Đại học Pháp tại Đại học Quốc gia Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Tin học Pháp ngữ (IFI). Tháng 10-2010, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội do Pháp tài trợ đã khai giảng khóa học đầu tiên. Đây là một trong bốn trường đại học đạt tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.
Hằng năm, Chính phủ Pháp dành 80 suất học bổng cho sinh viên Việt Nam sang học tập tại Pháp, nhằm giúp Việt Nam trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Chính sách học bổng của Pháp tập trung chủ yếu cho các chương trình đào tạo ở bậc học thạc sĩ và tiến sĩ. Trong vòng 10 năm qua, số lượng sinh viên Việt Nam du học tại Pháp tăng khoảng 40%. Pháp là nơi có số lượng du học sinh Việt Nam lớn thứ 3 trên thế giới với trên 7.000 sinh viên.
Bên cạnh đó, giao lưu văn hóa giữa hai nước ngày càng phát triển. Hằng năm, Chính phủ Pháp dành khoảng 5 triệu euro cho ngân sách hợp tác văn hóa với Việt Nam, điển hình là việc hỗ trợ hoạt động của Trung tâm Văn hóa Pháp tại Hà Nội, Viện Trao đổi văn hóa Pháp tại Thành phố Hồ Chí Minh, Huế và Đà Nẵng. Đây là nơi tổ chức và diễn ra các hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai nước. Pháp đứng thứ 7 trong số các nước, vùng lãnh thổ có đầu tư nhiều nhất vào lĩnh vực du lịch tại Việt Nam, với 14 dự án tổng trị giá 188 triệu USD; Việt Nam xác định Pháp là thị trường trọng điểm.
Trong lĩnh vực y tế, hai nước hiện có 30 dự án hợp tác đào tạo y học và cận y học như đào tạo bác sĩ nội trú tại các bệnh viện Pháp. Gần 3.000 bác sĩ Việt Nam được thực tập tại các bệnh viện Pháp và hợp tác giữa Viện Pasteur Paris và Viện Pasteur Việt Nam. Các dự án hợp tác này được tài trợ từ các Quỹ đối tác bệnh viện của Bộ Ngoại giao Pháp, Chương trình liên đới mạng điều trị (ESTHER) và quỹ riêng của các bệnh viện Pháp. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vừa qua, Việt Nam đã hỗ trợ khẩu trang cho các địa phương của Pháp, Pháp hỗ trợ 5,5 triệu liều vắc-xin và nhiều trang thiết bị y tế cho Việt Nam(8).
Hợp tác giữa các địa phương trở thành nét đặc thù và là điểm sáng trong quan hệ Việt Nam - Pháp từ đầu những năm 90 của thế kỷ XX. Đến nay, đã có trên 38 địa phương các cấp của Pháp và 18 tỉnh, thành phố Việt Nam tham gia hợp tác theo cơ chế này với 240 dự án hợp tác phi tập trung giữa địa phương hai nước, tập trung trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nước và vệ sinh, bảo tồn di sản, cộng đồng Pháp ngữ, phát triển nông thôn, phát triển bền vững. Việt Nam và Pháp xác định hợp tác giữa các địa phương là một trụ cột góp phần tăng cường mối quan hệ và tình đoàn kết giữa hai nước và nhân dân hai nước. Tính đến năm 2022, hai nước đã phối hợp tổ chức thành công 11 kỳ họp về hợp tác phi tập trung luân phiên. Hội nghị hợp tác giữa các địa phương của Việt Nam và Pháp lần thứ 12 sẽ được tổ chức vào tháng 4-2023 tại Hà Nội, đây sẽ là một giai đoạn quan trọng cho việc ký kết các quan hệ đối tác mới.
Cùng là thành viên của Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF), hai nước có nhiều hoạt động hợp tác trong khuôn khổ tổ chức, nhất là trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Pháp, giảng dạy đại học. Hiện nay, tại Pháp có khoảng 300.000 người Việt Nam sinh sống, học tập và làm việc. Tri thức được coi là thế mạnh của cộng đồng người Việt Nam tại Pháp. Hiện có khoảng 40.000 Việt kiều có trình độ đại học hoặc trên đại học thuộc nhiều ngành, nghề, lĩnh vực khác nhau, chiếm 12% trong cộng đồng người Việt Nam tại Pháp. Một số có trình độ chuyên môn cao, là chuyên gia giỏi, có kinh nghiệm làm việc tại các trường đại học, Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS), các viện nghiên cứu, các cơ quan hành chính, kỹ thuật… Cộng đồng người Việt Nam tại Pháp là nhân tố quan trọng, cầu nối cho giao lưu, hợp tác giữa hai nước về nhiều mặt.
Triển vọng hợp tác Việt Nam - Pháp trong thời gian tới
Với quá trình hội nhập quốc tế và hành lang pháp lý ngày càng đồng bộ, kết hợp với những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, tiềm năng, lợi thế của Việt Nam và sự quyết tâm của chính phủ hai nước, mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Pháp trong thời gian tới được đánh giá sẽ có sự bứt phá mạnh mẽ. Nền tảng mối quan hệ chính trị và ngoại giao bền vững cùng với sự phát triển mạnh mẽ trong quan hệ kinh tế sẽ tạo đà thuận lợi, góp phần xây dựng quan hệ đối tác Việt Nam - Pháp trong các lĩnh vực chiến lược như năng lượng, y tế, giao thông, môi trường và nguồn nhân lực. Có thể thấy, về thuận lợi, trước hết, quan hệ Việt Nam - Pháp đã có một sự tích lũy quan trọng cả về lượng lẫn về chất. Những kết quả tích cực đạt được cùng nhận thức chung giữa hai nước về tầm nhìn của mối quan hệ là những nền tảng quan trọng cho các đối tác hai bên tiếp tục đưa các kết nối hợp tác sâu rộng hơn. Đồng thời, các chính sách đối ngoại của hai nước cũng đang có điểm giao thoa quan trọng. Việt Nam và Pháp chia sẻ quan điểm gần gũi về nhiều vấn đề lớn của khu vực và quốc tế, trong đó có an ninh, y tế và phát triển bền vững. Trong các chiến lược của Pháp và châu Âu về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Việt Nam cũng như các thành viên khác của ASEAN chiếm một vị trí quan trọng. Bên cạnh đó, đặc thù trong mối quan hệ giữa Việt Nam và Pháp là có sự thúc đẩy, ủng hộ của các lãnh đạo cấp cao hai nước, đồng thời được phát triển từ mối quan hệ thân tình giữa nhân dân hai nước. EVFTA có hiệu lực cũng là một nhân tố giúp doanh nghiệp hai nước có điều kiện tiếp cận thị trường của nhau thuận lợi hơn, mang lại lợi ích cho cả đôi bên. Chưa kể, số lượng người châu Á nói chung và người Việt Nam nói riêng đang sinh sống, làm việc và học tập tại Pháp ngày càng tăng trong những năm gần đây. Số lượng người tiêu dùng này có xu hướng sử dụng nhiều các sản phẩm châu Á, trong đó có sản phẩm của Việt Nam.
Bên cạnh những thuận lợi, một số khó khăn cần khắc phục, nhất là trong quan hệ thương mại, đầu tư. Thứ nhất, cơ hội cho hàng hóa Việt Nam tiếp tục thâm nhập vào thị trường Pháp là rất lớn, tuy nhiên, cũng như những quốc gia khác thuộc khu vực châu Âu, yêu cầu đòi hỏi của thị trường này rất cao. Các yêu cầu nhập khẩu bắt buộc về vệ sinh an toàn thực phẩm, về tiêu chuẩn kỹ thuật và các quy định nhập khẩu khác của Pháp và EU rất khắt khe và khó đáp ứng hơn nhiều so với các thị trường xuất khẩu khác của Việt Nam. Các chế tài xử phạt đối với việc vi phạm các quy định nhập khẩu cũng rất nghiêm khắc. Đặc biệt, trong một số trường hợp, nếu tần suất vi phạm cao (trong một khoảng thời gian nhất định), nước nhập khẩu có thể áp dụng biện pháp kiểm soát chặt chẽ hoặc bị xử lý nghiêm khắc (tăng tần suất, tỷ lệ kiểm tra, cấm nhập khẩu trong một thời gian…). Thứ hai, Pháp có khoảng cách địa lý xa Việt Nam, do vậy, chi phí vận chuyển và bảo quản hàng hóa xuất khẩu sang thị trường này cao dẫn đến giá thành sản phẩm bị tăng lên và khó cạnh tranh với hàng hóa từ những nước có vị trí địa lý gần Pháp. Thứ ba, sự hạn chế về công nghệ, trình độ nhân lực, trình độ quản lý, sự thông hiểu pháp luật quốc tế, các thủ tục hành chính còn rườm rà… là những trở ngại khó có thể khắc phục một sớm một chiều. Điều này sẽ làm giảm sức cạnh tranh hàng hóa của Việt Nam.
Như vậy, có thể thấy với những kết quả đạt được, trên nhiều lĩnh vực cụ thể vẫn còn nhiều tiềm năng hợp tác cần được khai thác nhiều hơn, nhất là trong hợp tác thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Pháp, một điểm sáng trong quan hệ song phương nhưng còn khá hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của hai bên. Để thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển sâu rộng hơn nữa trên nhiều lĩnh vực, Việt Nam và Pháp cần có những bước đi nhằm cụ thể hóa mong muốn và nhu cầu của hai bên.
Trong thời gian tới, quan hệ chính trị - ngoại giao cần tiếp tục tiên phong và mở đường cho các lĩnh vực khác. Hai nước cần thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết hữu nghị thông qua các cuộc tiếp xúc, trao đổi cấp cao nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau. Hai nước cần triển khai mạnh mẽ các cơ chế và thỏa thuận, song song với việc tạo các điều kiện thuận lợi gặp gỡ, tìm hiểu các cơ hội hợp tác chung, thúc đẩy hợp tác hơn nữa trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh, văn hóa, giáo dục - đào tạo, hợp tác địa phương… vì lợi ích của hai nước.
Trong lĩnh vực kinh tế, về phía chính phủ, hai nước cần tập trung vào việc hoàn thiện cơ sở pháp lý; tăng cường những lĩnh vực hợp tác đang được tiến hành hiệu quả; tiếp tục hợp tác, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương; thúc đẩy những nội dung hợp tác mới. Đơn cử như, thúc đẩy hợp tác song phương chặt chẽ trong xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau về chính sách, môi trường đầu tư của hai bên để đẩy nhanh dòng vốn đầu tư vào Việt Nam và ngược lại. Tăng cường hợp tác nhằm khai thác tối đa những lợi ích từ EVFTA và EVIPA. Ngoài các lĩnh vực hợp tác truyền thống, hai nước có thể phát triển những dự án hợp tác mới liên quan đến việc sử dụng năng lượng một cách hiệu quả hơn, như các dự án giao thông bền vững, thành phố phát triển bền vững, quy hoạch đô thị, năng lượng tái tạo…
Về phía doanh nghiệp, các doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục nâng cao hệ thống quản lý chất lượng của các nhà máy bằng cách đạt được những chứng nhận quốc tế và tuân thủ các tiêu chuẩn về thuốc bảo vệ thực vật, phẩm màu, phụ gia thực phẩm; cần chủ động đổi mới sản xuất để đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng, theo kịp xu hướng phát triển của thị trường châu Âu và Pháp. Một phân khúc thị trường của Pháp mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác là xu hướng tiêu dùng chuyển dần sang các sản phẩm hữu cơ. Mặc dù không phải là một xu hướng mới, tuy nhiên, người dân Pháp ngày càng quan tâm đến các vấn đề về môi trường và sức khỏe, vì vậy họ hướng tới sản phẩm nông sản và thực phẩm sạch, hữu cơ. Mặc dù Pháp là quốc gia đứng đầu châu Âu về canh tác hữu cơ, nhưng với nhu cầu tăng cao, nguồn cung sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của nước này chỉ đủ cung cấp 67% nhu cầu nội địa. Vì vậy, 1/3 nhu cầu thực phẩm hữu cơ tiêu dùng nội địa tại Pháp phải nhập khẩu. Do đó, mặt hàng nông, thủy sản có chứng nhận hữu cơ sẽ có cơ hội gia tăng thị phần tại Pháp.
Trong hợp tác địa phương, thời gian tới, Việt Nam và Pháp cần tiếp tục cập nhật kịp thời hơn nữa các lĩnh vực hợp tác phù hợp với sự quan tâm và năng lực của các địa phương; đổi mới hình thức hợp tác theo các điều kiện, hoàn cảnh mới; thu hút thêm nhiều đối tác tham gia như các doanh nghiệp, các tổ chức phi chính phủ... để mở rộng và nâng cao chất lượng hợp tác.
Có thể nói, nền tảng của mối quan hệ Việt Nam - Pháp là sự liên hệ sâu sắc giữa hai nước tích lũy trong suốt chiều dài hàng trăm năm lịch sử. Cả Việt Nam và Pháp đều chia sẻ những nguyên tắc và giá trị nhất định để ủng hộ, hỗ trợ lẫn nhau vượt qua những thách thức, khó khăn trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều bất ổn, biến động khó lường. Rõ ràng, việc tăng cường quan hệ hợp tác, làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam và Pháp tiếp tục là yêu cầu khách quan và cần thiết vì lợi ích của cả hai nước./.
Đinh Thị Ngọc Linh
Viện Nghiên cứu châu Âu, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
------------------------
(1), (2) Uyên Hương: “Đưa quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Pháp lên tầm cao mới”, Cổng thông tin điện tử Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 3-11-2021, https://www.mpi.gov.vn/PageS/tinbai.aspx?idTin= 52078&idcm=49
(3) Nicolas Warnery: “Việt Nam và Pháp hợp tác để cùng nhau trở nên mạnh mẽ hơn”, Báo điện tử Đầu tư, ngày 24-1-2023, https://baodautu.vn/viet-nam-va-phap-hop-tac-de-cung-nhau-tro-nen-manh-me-hon-d182401.html
(4) Bộ Kế hoạch và Đầu tư: “Báo cáo tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài 11 tháng năm 2022”, Cổng thông tin điện tử Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 25-11-2022, https://www.mpi.gov.vn/Pages/tinbai .aspx?idTin=56150&idcm=208
(5) Khải Hoàn: “Các doanh nghiệp Pháp muốn tăng cường đầu tư vào Bình Dương”, Báo Nhân dân điện tử, ngày 27-4-2022, https://nhandan.vn/tin-tuc-kinh-te/cac-doanh-nghiep-phap-muon-tang-cuong-dau-tu-vao-binh-duong-694716/#:~:text=V%E1%BB%81%20%C4%91%E1%BA%A7u%20t%C6%B0%20t%E1%BA%A1i%20Vi%E1%BB%87t,t%C6%B0%20h%C6%A1n%2038%20tri%E1%BB%87u%20USD
(6) Thu Phương: “Làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp”, Báo Tin tức điện tử, ngày 24-3-2018, https://baotintuc.vn/thoi-su/lam-sau-sac-hon-quan-he-doi-tac-chien-luoc-viet-namphap-20180324145317358.htm
(7) Ánh Ngọc: “Những dấu mốc trong hành trình quan hệ Việt - Pháp”, ngày 3-11-2021, https://vnexpress.net/nhung-dau-moc-trong-hanh-trinh-quan-he-viet-phap-4378251.html
(8) “Làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp, ngày 8-12-2022”, Báo Nhân dân điện tử, ngày 8-12-2022, https://nhandan.vn/lam-sau-sac-hon-quan-he-doi-tac-chien-luoc-viet-nam-phap-post728790.html
https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/827190/quan-he-viet-nam---phap--nam-muoi-nam-hop-tac-va-phat-trien.aspx
