Tóm tắt: Việc nghiên cứu, tổng hợp về quá trình nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay là nhiệm vụ quan trọng, thực sự cần thiết. Bài viết này tập trung vào các nội dung chính: Một là, khái niệm, nội dung đánh giá và những yếu tố tác động đến quá trình phát triển nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng hiện nay; Hai là, quá trình nhận thức và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng Cộng sản Việt Nam từ 1986 đến nay; Ba là, đổi mới tư duy lý luận và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng giai đoạn từ 2025 đến 2045.
Từ khoá: Công tác bảo vệ chính trị nội bộ;; nhận thức; quá trình; sự lãnh đạo: Đảng Cộng sản Việt Nam
Mở đầu
Bảo vệ chính trị nội bộ là một bộ phận quan trọng của công tác xây dựng Đảng, liên quan đến sự sống còn của Đảng, sự tồn vong của chế độ ở Việt Nam hiện nay. Qua các thời kỳ cách mạng, nhận thức của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ ngày càng phát triển, hoàn thiện, phù hợp với yêu cầu tình hình thực tiễn, sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ chính trị nội bộ đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Mặc dù bảo vệ chính trị nội bộ luôn là yêu cầu khách quan, nhiệm vụ cần kíp, cấp bách hiện nay nhưng trên thực tế, còn một số tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên chưa nhận thức một cách đầy đủ về công tác bảo vệ chính trị nội bộ, về những quan điểm, chủ trương của Đảng đối với công tác bảo vệ chính trị nội bộ và xác định rõ trách nhiệm của bản thân trong thực hiện công tác này.
Vì vậy, việc học tập, nghiên cứu và nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên, nhất là cấp uỷ, thường vụ cấp uỷ và người đứng đầu về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong tình hình mới luôn là giải pháp đầu tiên được xác định nhằm tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ của các tổ chức đảng. Việc nghiên cứu, tổng hợp về quá trình nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam về công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay là cần thiết.
- Khái niệm, nội dung đánh giá và những yếu tố tác động đến quá trình phát triển nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng hiện nay
Bảo vệ chính trị nội bộ là bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối, Điều lệ, nguyên tắc tổ chức của Đảng; bảo vệ tổ chức đảng, bảo vệ cán bộ, đảng viên, nhằm làm cho Đảng Cộng sản Việt Nam thực sự là một đảng cách mạng chân chính, trong sạch, vững mạnh, tiêu biểu cho trí tuệ, đạo đức, danh dự và lương tâm của dân tộc Việt Nam.
Công tác bảo vệ chính trị nội bộ là toàn bộ hoạt động của các cấp ủy, tổ chức đảng trong đề ra chủ trương và lãnh đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chính trị nội bộ, nhằm xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam thực sự là một đảng cách mạng chân chính, trong sạch, vững mạnh. Bảo vệ chính trị nội bộ là bộ phận của công tác xây dựng Đảng, là quy luật trong quá trình tồn tại, phát triển của Đảng, là vấn đề có ý nghĩa sống còn của Đảng, sự tồn vong của chế độ.
Quá trình phát triển nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng hiện nay được hiểu là quá trình Đảng liên tục tiếp thu, phân tích và điều chỉnh các biện pháp bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối, Điều lệ và các nguyên tắc tổ chức của Đảng; bảo vệ tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác bảo vệ chính trị nội bộ và điều chỉnh các biện pháp lãnh đạo để đảm bảo sự ổn định, an toàn và đoàn kết trong nội bộ, củng cố niềm tin của nhân dân, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, xây dựng một Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, luôn là một đảng cách mạng chân chính, trong sạch, vững mạnh, tiêu biểu cho trí tuệ, đạo đức, danh dự và lương tâm của dân tộc Việt Nam từ năm 1986 đến nay.
Để đánh giá về quá trình nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ, cần căn cứ vào những nội dung cơ bản: Một là, nhận thức về vai trò và khái niệm của công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Hai là, nhận thức về xác định nội dung, nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Ba là, sự lãnh đạo thực hiện các nội dung, nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Bốn là, tổ chức bộ máy và chức năng nhiệm vụ cơ quan tham mưu công tác bảo vệ chính trị nội bộ.
Các yếu tố tác động đến quá trình nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay có thể kể đến:
Một là, học thuyết Mác-Lênin về đảng cộng sản và xây dựng đảng cộng sản có liên quan đến công tác bảo vệ chính trị nội bộ, thể hiện rõ nhất trong các nội dung về bảo vệ bản chất giai cấp công nhân và tính tiên phong của Đảng Cộng sản; bảo vệ các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; bảo vệ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là thường xuyên đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội trong Đảng.
Hai là, tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ nội bộ đảng, trong đó phản ánh đầy đủ nội hàm công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay: về yêu cầu bảo vệ Đảng và về các nội dung bảo vệ Đảng. Những nội dung này là tiền đề, cơ sở để Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng, phát triển trong quá trình nhận thức và lãnh đạo công tác bảo vệ chính trị nội bộ.
Ba là, kinh nghiệm thực tiễn của phong trào công nhân và các đảng cộng sản trên thế giới mà tiêu biểu là bài học từ sự sụp đổ của Đảng Cộng sản Liên Xô và bài học kinh nghiệm từ quản trị đảng nghiêm minh toàn diện của Đảng Cộng sản Trung Quốc, giúp Đảng nhận thức rõ hơn về nguy cơ "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" và từ đó đưa ra các biện pháp hiệu quả để ngăn chặn, giúp bảo vệ sự trong sạch và vững mạnh của tổ chức Đảng, góp phần thực hiện thành công nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Bốn là, thực tiễn quá trình nhận thức và sự lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong lịch sử (trước năm 1986) là tiền đề quan trọng cho sự nhận thức và lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay. Qua các giai đoạn lịch sử khác nhau, Đảng đã tích lũy nhiều kinh nghiệm quý báu, từ việc lãnh đạo cách mạng giành độc lập dân tộc, kháng chiến chống ngoại xâm đến xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ hòa bình và đổi mới. Những bài học từ các cuộc đấu tranh cách mạng, sự đoàn kết nội bộ trong các thời kỳ khó khăn, và việc xử lý những biểu hiện suy thoái trong hàng ngũ đảng viên đã giúp Đảng nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của công tác bảo vệ chính trị nội bộ. Những thành công và thất bại trong lịch sử đã chỉ ra rằng sự đoàn kết, thống nhất và trong sạch của Đảng là yếu tố then chốt để duy trì vai trò lãnh đạo và đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước.
2. Quá trình nhận thức và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng Cộng sản Việt Nam từ 1986 đến nay
Hiện nay, quá trình nhận thức của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ được thể hiện qua việc xác định cụ thể khái niệm, vai trò, nội dung, nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ. Khái niệm bảo vệ chính trị nội bộ lần đầu tiên được ghi trong Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 12 tháng 6 năm 1993 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khoá VII về ''Tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong tình hình mới''. Đến nay, theo quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, công tác bảo vệ chính trị nội bộ là toàn bộ hoạt động của cấp ủy, tổ chức đảng từ Trung ương tới cơ sở; các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị; toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, đường lối chính trị, Điều lệ Đảng; bảo vệ tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng; ngăn chặn kịp thời âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch xuyên tạc, phá hoại nền tảng tư tưởng, đường lối chính trị, phá hoại tổ chức đảng từ trong nội bộ, mua chuộc, dụ dỗ, khống chế cán bộ, đảng viên của Đảng.
Trong đó, Đảng Cộng sản Việt Nam về cơ bản nhất quán về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác bảo vệ chính trị nội bộ. Công tác bảo vệ Đảng là vấn đề tất yếu khách quan. Đảng muốn tồn tại, muốn phát triển không thể không làm công tác bảo vệ Đảng. Đây là một bộ phận trong toàn bộ công tác xây dựng Đảng, là trách nhiệm của toàn Đảng, trước hết là của các ban tham mưu của Đảng.
Công tác bảo vệ chính trị nội bộ là nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa quan trọng trong mọi thời kỳ, nhưng nội dung và nhiệm vụ cụ thể của công tác này lại có sự điều chỉnh và đổi mới để đáp ứng đúng các thách thức và yêu cầu trong mỗi giai đoạn. Để phù hợp với yêu cầu thực tiễn, trong mỗi thời kỳ, Đảng luôn xác định lại nội dung và nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ, điều này được thể hiện qua các văn bản, chỉ thị và nghị quyết của Đảng. Những văn bản này không chỉ phản ánh đúng tình hình và thách thức của từng giai đoạn mà còn đưa ra các định hướng và biện pháp cụ thể nhằm bảo vệ sự trong sạch và vững mạnh của Đảng. Qua đó, Đảng đảm bảo rằng mọi cấp ủy, cán bộ và đảng viên đều nắm vững và thực hiện hiệu quả nhiệm vụ bảo vệ chính trị nội bộ, góp phần giữ vững sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống chính trị.
Qua các văn bản của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong giai đoạn hiện nay, có thể thấy nội dung và nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ được Đảng Cộng sản Việt Nam xác định tương đối đầy đủ. Theo đó, khái quát nội dung cơ bản của công tác bảo vệ chính trị nội bộ được xác định là: Bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; bảo vệ Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; bảo vệ đội ngũ cán bộ, đảng viên về mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ được xác định hiện nay bao gồm các nhiệm vụ chính: Thứ nhất, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, kiên định lập trường, lý tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ Đảng, bảo vệ thành quả cách mạng; mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn tự rèn luyện, tự bảo vệ mình trong sạch về chính trị và phẩm chất đạo đức, phê phán những biểu hiện sai trái về quan điểm tư tưởng cũng như ý thức tổ chức kỷ luật trong cán bộ, đảng viên, tăng cường sự đoàn kết nhất trí trong Đảng. Thứ hai, thực hiện các chế độ, thủ tục, quy chế quản lý cán bộ, đảng viên, kỷ luật phát ngôn, quan hệ với người nước ngoài, bảo vệ bí mật của Đảng, Nhà nước; quy chế cử cán bộ đi tham quan, đi học, đi công tác và tiếp xúc với người nước ngoài. Coi trọng bảo vệ những cán bộ tốt, trung thực, dám đấu tranh chống tiêu cực, không để kẻ xấu phân hóa, cô lập, bôi nhọ. Thứ ba, nghiên cứu, phát hiện và đề nghị xử lý kịp thời ngững phần tử cơ hội, thoái hóa, biến chất bị địch và kẻ xấu mua chuộc, cài cắm vào nội bộ. Thẩm tra, kết luận số cán bộ, đảng viên có vấn đề lịch sử chính trị chưa được xác minh và có quan hệ phức tạp về chính trị.
Qua các kỳ Đại hội, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đánh giá sự lãnh đạo thực hiện nội dung, nhiệm vụ của công tác bảo vệ chính trị nội bộ, thẳng thắn nhận diện cả những ưu điểm và yếu kém. Theo thời gian, việc đánh giá này ngày càng trở nên cụ thể và chi tiết hơn, nhằm phản ánh chính xác thực trạng và đề ra các biện pháp khắc phục hiệu quả. Nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu, cơ quan tham mưu, phối hợp bảo vệ chính trị nội bộ ngày càng được nâng cao; các nhiệm vụ được thực hiện khá đồng bộ, đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng cho công tác xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế chưa được khắc phục triệt để, đặc biệt là những hạn chế về nhận thức và trách nhiệm trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. Những hạn chế này ảnh hưởng đến hiệu quả công tác bảo vệ chính trị nội bộ, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao nhận thức và tăng cường trách nhiệm của mỗi cá nhân trong tổ chức Đảng, để tiếp tục giữ vững vai trò lãnh đạo và xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh
Qua các giai đoạn phát triển, tổ chức bộ máy và chức năng nhiệm vụ của cơ quan tham mưu công tác bảo vệ chính trị nội bộ đã trải qua nhiều sự thay đổi, không ngừng hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ và củng cố nền tảng chính trị nội bộ. Tổ chức chuyên trách công tác bảo vệ chính trị nội bộ từ Trung ương đến địa phương đã được kiện toàn nhưng thiếu ổn định, còn nhiều đầu mối, chức năng, nhiệm vụ chưa thật hợp lý. Đội ngũ cán bộ làm công tác bảo vệ chính trị nội bộ còn nhiều hạn chế, bất cập, đầu tư xây dựng đội ngũ làm công tác cán bộ chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ phẩm chất, năng lực và uy tín của không ít cán bộ làm công tác tổ chức, cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu.
3. Đổi mới tư duy lý luận và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng giai đoạn từ 2025 đến 2045
Hiện nay, có một số vấn đề đặt ra đối với quá trình nhận thức và lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ chính trị nội bộ, bao gồm: Một là, Bảo vệ chính trị nội bộ là trách nhiệm của mọi cán bộ, đảng viên, của mọi cấp, mọi ngành, mọi lực lượng, nhưng trước hết là trách nhiệm của các cấp uỷ đảng nhưng một bộ phận cấp uỷ, cán bộ, đảng viên lại nhận thức chưa đầy đủ về công tác này. Hai là, Tình hình thế giới, trong nước và nội bộ Đảng mang đến nhiều thuận lợi đồng thời có những khó khăn, thách thức; Ba là, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ chuyên trách tham mưu về công tác bảo vệ chính trị nội bộ đã được kiện toàn nhưng thiếu ổn định, chưa thực sự chuyên nghiệp; Bốn là, Trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ có hai vấn đề chính được quan tâm là vấn đề lịch sử chính trị và vấn đề chính trị hiện nay nhưng việc nắm tình hình chính trị nội bộ đang là một khâu yếu trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến chính trị hiện nay.
Trước nhiều vấn đề mới đặt ra, đặc biệt là sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động từ bên ngoài với thủ đoạn ngày một tinh vi hơn, đòi hỏi công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong tình hình mới phải tiếp tục được tăng cường. Đại hội XIII của Đảng xác định “tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ, chú trọng nắm vấn đề chính trị hiện nay. Chủ động đấu tranh, phòng ngừa có hiệu quả với hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội, bất mãn chính trị, nhất là các thông tin xấu, độc trên mạng xã hội. Kiên quyết đấu tranh xử lý nghiêm những cán bộ có động cơ sai trái, tư tưởng cục bộ, bè phái, “lợi ích nhóm”, những cán bộ, đảng viên, những người lợi dụng phương tiện thông tin đại chúng, internet, mạng xã hội để xuyên tạc, kích động, gây mất đoàn kết nội bộ”.
Để đổi mới tư duy lý luận và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng, cần thực hiện đồng loạt các giải pháp: Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn Đảng và hệ thống chính trị, nhất là các cấp uỷ Đảng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị về vấn đề đổi mới tư duy lý luận và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Hai là, tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và tinh thần cảnh giác cách mạng cho cán bộ, đảng viên; Ba là, duy trì thành nền nếp việc chấp hành các nguyên tắc, quy chế về bảo vệ chính trị nội bộ trong công tác cán bộ, công tác đảng viên và tăng cường kiểm tra việc thực hiện; Bốn là, kiện toàn, hệ thống tổ chức bảo vệ chính trị nội bộ, nâng cao phẩm chất và trình độ nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Năm là, xây dựng và thực hiện quy chế phối hợp giữa cơ quan tham mưu của cấp uỷ về công tác bảo vệ chính trị nội bộ với các ban đảng, các cơ quan chức năng của Nhà nước trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ; Sáu là, động viên, lãnh đạo và tổ chức nhân dân tham gia bảo vệ chính trị nội bộ; Bảy là, tăng cường kiểm tra, hướng dẫn của cấp uỷ, cơ quan Bảo vệ chính trị nội bộ cấp trên đối với cấp dưới, đẩy mạnh tổng kết, sơ kết toàn diện nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm thiết thực trong công tác bảo vệ chính trị nội bộ.
Kết luận
Từ khi thành lập đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn nhất quán: “Bất cứ trong tình hình nào, nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi đảng viên là phải bảo vệ Đảng, bảo vệ vai trò lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện của Đảng, tỉnh táo đề phòng và kiên quyết đấu tranh chống mọi mưu đồ đả kích hoặc làm suy yếu sự lãnh đạo của Đảng bất kỳ trên lĩnh vực nào, và núp dưới hình thức nào” [1, tr. 710 - 711]; Đại hội XI, XII đều nhấn mạnh: “coi trọng công tác bảo vệ chính trị nội bộ” [2, tr. 340, 598]. Đại hội XIII tiếp tục khẳng định:“chú trọng công tác bảo vệ Đảng, bảo vệ chính trị nội bộ” [3, tr. 119]. Tuy nhiên, hiện nay “Nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu về yêu cầu, nhiệm vụ công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong tình hình mới chưa đầy đủ, sâu sắc, toàn diện”. Bởi vậy, bên cạnh việc thực hiện đồng loạt các giải pháp để đổi mới tư duy lý luận và lãnh đạo thực hiện công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên cần quan tâm tìm hiểu, học tập, nâng cao nhận thức và phát huy trách nhiệm của mình trong nghiên cứu và tham gia vào công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng.
Ths Phạm Thị Minh Thủy
Học viện Chính trị Khu vực I
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 21, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2019), Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới phần II (Đại hội X, XI, XII), Nxb CTQG ST, HN.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (tập 1), Nxb CTQG ST, HN.
[1] Bài viết có nguồn gốc từ Đề tài cơ sở phân cấp 2024: Quá trình nhận thức và lãnh đạo tổ chức thực hiện của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác bảo vệ chính trị nội bộ hiện nay, mã số CS.10-24, Khoa Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị khu vực I chủ trì.
