Kinh tế tập thể – trụ cột trong xây dựng nông thôn mới bền vững
Nếu như giai đoạn đầu của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tập trung vào phát triển kết cấu hạ tầng – đường, điện, trường, trạm – thì giai đoạn hiện nay là giai đoạn nâng cao chất lượng, chiều sâu và tính bền vững. Xây dựng nông thôn mới không chỉ là kiến tạo hình thức, mà là quá trình nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và năng lực làm chủ của người dân nông thôn. Trong tiến trình đó, kinh tế tập thể – hợp tác xã đang trở thành động lực trung tâm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập, bảo đảm công bằng xã hội và phát triển cộng đồng nông thôn một cách hài hòa.
Phú Thọ là một trong những địa phương sớm nhận thức rõ vai trò của kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp, nông thôn. Với tinh thần đổi mới, sáng tạo, tỉnh đã cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về “tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”, coi đây là trụ cột để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp sinh thái, nông dân văn minh, nông thôn hiện đại. Chỉ trong giai đoạn 2020–2025, toàn tỉnh đã thành lập mới 273 HTX, nâng tổng số lên 752 đơn vị, đạt 183% kế hoạch đề ra; gần 70% HTX hoạt động hiệu quả – một con số phản ánh chuyển biến căn bản về chất lượng, niềm tin và phương thức tổ chức sản xuất của nông dân Phú Thọ.
Từ phong trào đến thực chất – từ sản xuất nhỏ lẻ đến kinh tế hợp tác hiện đại
Các HTX ở Phú Thọ không còn tồn tại với hình thức tập hợp hành chính, mà đã thực sự trở thành “hạt nhân tổ chức sản xuất”, nơi hội tụ tri thức, công nghệ và tinh thần hợp tác. Nhiều HTX mạnh dạn đổi mới tư duy, chủ động ứng dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Thông qua sự đồng hành của Liên minh HTX tỉnh, hàng trăm lớp tập huấn về quản trị, marketing, truy xuất nguồn gốc, chuyển đổi số đã được triển khai, giúp người nông dân từ chỗ chỉ quen cấy hái nay có thể sử dụng điện thoại thông minh để quản lý mùa vụ, quảng bá sản phẩm, giao thương trực tuyến. Đó là minh chứng sinh động cho chủ trương xây dựng “nông dân trí thức”, gắn phát triển nông nghiệp với kinh tế số mà Đảng ta đã xác định.
Một trong những điểm sáng tiêu biểu là HTX nông nghiệp Đại Lải (phường Xuân Hòa) – mô hình hợp tác tiêu biểu mang đậm tinh thần đổi mới. Thành lập năm 2018 với 7 thành viên, đến nay HTX đã mở rộng lên 16 thành viên, phát triển vùng sản xuất nông nghiệp xanh hơn 40 ha, kết hợp trồng rau an toàn, cây ăn quả, nuôi thủy sản và phát triển du lịch sinh thái. Triết lý “5 không” – không hóa chất độc hại, không lạm dụng phân bón, không phá môi trường, không sản xuất ồ ạt, không ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng – đã trở thành kim chỉ nam cho sản xuất bền vững. Sản phẩm của HTX được chứng nhận VietGAP, cung ứng ổn định cho hơn 30 trường học, 5 doanh nghiệp FDI và nhiều siêu thị lớn; doanh thu trung bình gần 1 tỷ đồng mỗi năm, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương.
Không dừng lại ở đó, Đại Lải còn mở hướng du lịch nông nghiệp – sinh thái với các khu trải nghiệm như EnCamp và Phú Lâm Farmstay, nơi du khách có thể trực tiếp thu hoạch nông sản, tìm hiểu quy trình sản xuất sạch và trải nghiệm đời sống nông thôn. Đây là minh chứng cho mô hình “kinh tế hợp tác đa giá trị” – kết hợp nông nghiệp xanh, du lịch trải nghiệm và truyền thông số, phù hợp xu thế phát triển nông thôn hiện đại, gắn sản xuất với dịch vụ và văn hóa cộng đồng.
Thách thức và giải pháp: phát triển kinh tế tập thể theo chiều sâu
Bên cạnh những kết quả đạt được, kinh tế tập thể Phú Thọ vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn: nhiều HTX quy mô nhỏ, thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực chất lượng cao, năng lực quản trị hạn chế; ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số chưa đồng đều; liên kết chuỗi giá trị còn lỏng lẻo. Hạ tầng nông thôn – từ giao thông, thủy lợi đến kho bãi, sơ chế – vẫn là “điểm nghẽn” ảnh hưởng đến khả năng mở rộng quy mô sản xuất.
Để vượt qua những thách thức đó, giải pháp căn bản là phát triển con người – nâng cao trình độ, năng lực quản trị và tinh thần đổi mới sáng tạo của đội ngũ cán bộ HTX. Phú Thọ đã triển khai nhiều chương trình đào tạo, khuyến khích thanh niên nông thôn khởi nghiệp, trở về quê hương lập nghiệp, xây dựng HTX kiểu mới. Cùng với đó, tỉnh tập trung phát triển HTX gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực, thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch, tạo nền tảng cho nông thôn xanh – thông minh – bền vững.
Đặc biệt, việc huy động nguồn lực từ Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội được xem là yếu tố then chốt. Các chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, chuyển giao công nghệ và ứng dụng chuyển đổi số cần tiếp tục được triển khai đồng bộ, nhất quán. Đây không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là chiến lược phát triển văn hóa nông thôn và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong thời kỳ mới.
Khơi dậy nội lực – hiện thực hóa khát vọng phát triển
Có thể khẳng định, phát huy vai trò của kinh tế tập thể không chỉ là lựa chọn phát triển, mà là yêu cầu tất yếu trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Mỗi HTX là một “tế bào” khỏe mạnh của nền kinh tế nông thôn; khi các tế bào ấy vận hành hiệu quả, toàn bộ cơ thể kinh tế sẽ phát triển hài hòa, bền vững.
Những đổi thay của người nông dân Phú Thọ hôm nay là minh chứng rõ rệt: người trồng rau biết livestream bán hàng, người làm chè biết thiết kế bao bì và ký hợp đồng điện tử, người chủ HTX có thể đàm phán với doanh nghiệp ở xa hàng trăm cây số. Đó không chỉ là bước tiến về kinh tế, mà còn là sự chuyển biến sâu sắc về tư duy, thể hiện quyền làm chủ của người nông dân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Phú Thọ đang chứng minh một điều giản dị nhưng sâu sắc: khi niềm tin được vun đắp, hợp tác được củng cố và tri thức được lan tỏa, thì nông thôn mới không chỉ là khái niệm, mà là hiện thực sinh động. Và trong tương lai gần, vùng đất Tổ không chỉ là nơi khởi nguồn của dân tộc Việt Nam, mà còn có thể trở thành biểu tượng cho mô hình phát triển nông thôn mới kiểu mẫu – hiện đại, xanh, nhân văn và đậm đà bản sắc dân tộc.
Đào Bá Dương
