Công ước này không chỉ nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn lao động quốc tế mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Hiện tại, Việt Nam đã phê chuẩn 7/8 công ước cơ bản của ILO, và Công ước số 87 là công ước cuối cùng còn thiếu.
Công ước số 87 quy định rõ ràng quyền tự do thành lập và gia nhập công đoàn cho người lao động, cho phép họ tự do quyết định về tổ chức của mình mà không cần sự can thiệp từ phía chính quyền. Điều này là rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động và tạo ra một môi trường làm việc công bằng hơn. Tuy nhiên, Việt Nam cần phải xem xét kỹ lưỡng những yếu tố chính trị và xã hội đặc thù của đất nước trước khi tiến hành gia nhập.
Quá trình nội luật hóa Công ước số 87 có thể được thực hiện theo hai phương thức chính: một là áp dụng trực tiếp các quy định của công ước vào hệ thống pháp luật quốc gia, hai là ghi nhận và điều chỉnh các quy định trong các văn bản pháp luật hiện hành. Việc gia nhập Công ước sẽ yêu cầu sửa đổi một số điều trong Bộ luật Lao động và Luật Công đoàn để đảm bảo tính tương thích với các quy định quốc tế.
Mặc dù việc gia nhập Công ước số 87 mang lại nhiều lợi ích, bao gồm việc mở rộng thị trường và tăng cường sự bảo vệ quyền lợi của người lao động, nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức cho hệ thống công đoàn hiện tại. Hệ thống công đoàn ở Việt Nam hiện nay gắn liền với sự lãnh đạo của Đảng, và việc cho phép xuất hiện nhiều tổ chức đại diện người lao động mới có thể dẫn đến những xáo trộn trong quan hệ lao động. Nếu không được quản lý và điều phối tốt, sự cạnh tranh giữa các tổ chức có thể gây ra sự bất ổn định trong môi trường lao động.
Để chuẩn bị cho quá trình gia nhập Công ước số 87, Việt Nam cần xây dựng một lộ trình cụ thể và chi tiết. Lộ trình này không chỉ bao gồm việc đánh giá tác động của việc gia nhập đối với quan hệ lao động và tổ chức công đoàn, mà còn cần xem xét những ảnh hưởng đến sự ổn định chính trị của đất nước. Bên cạnh đó, việc sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật là rất quan trọng, nhằm tạo điều kiện cho việc thành lập các tổ chức đại diện cho người lao động theo đúng các yêu cầu của Công ước.
Ngoài ra, việc củng cố và phát triển hệ thống công đoàn hiện tại cũng là một yếu tố không thể thiếu. Các tổ chức công đoàn cần phải được tăng cường năng lực để thu hút người lao động tham gia, đồng thời giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của họ. Nếu được tổ chức tốt, hệ thống công đoàn Việt Nam vẫn có thể chiếm ưu thế trong việc đại diện cho người lao động, ngay cả khi có sự xuất hiện của các tổ chức mới.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc ghi nhận và áp dụng các tiêu chuẩn lao động quốc tế là xu hướng không thể đảo ngược. Việt Nam cần xác định rõ các mục tiêu và lộ trình cụ thể để thực hiện việc gia nhập Công ước số 87 một cách hiệu quả, đồng thời vẫn đảm bảo tính ổn định chính trị và kinh tế trong nước.
(Dựa trên: Đề tài Công ước số 87 của ILO và khả năng gia nhập của Việt Nam dưới góc nhìn nội luật hóa điều ước quốc tế do Nguyễn Hà Khánh Linh (Trường Đại học Luật Hà Nội) thực hiện.
Phan Tuấn
