Chủ trương nhất quán về chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước
Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) đã khẳng định: “Chính sách xã hội đúng đắn, công bằng vì con người là động lực mạnh mẽ phát huy mọi năng lực sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bảo đảm công bằng, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ của công dân; kết hợp chặt chẽ và hợp lý giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa xã hội, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách”. Đại hội XIII của Đảng cũng khẳng định: “Thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân”. Mặt khác, Văn kiện Đại hội XIII đã xác lập phát triển xã hội và quản lý phát triển xã hội là một trong 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030. Trong đó, nhấn mạnh phải “Tăng cường quản lý phát triển xã hội, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, tính bền vững trong các chính sách xã hội, nhất là phúc lợi xã hội, an sinh xã hội, an ninh con người”.
Thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển xã hội, trong đó con người là trung tâm, những năm qua việc thực hiện các mục tiêu vì con người đã mang lại những thay đổi to lớn, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam ngày càng tiến bộ. Điểm số HDI tăng từ 0,48 năm 1990 lên 0,71 năm 2020, Việt Nam được chuyển từ nhóm trung bình lên nhóm “các quốc gia phát triển con người cao”, đứng ở vị trí 117/189 quốc gia; Việt Nam cũng xếp thứ hạng cao về chỉ số vốn nhân lực (HCI), chỉ đứng sau Xin-ga-po trong khu vực Đông Nam Á...
Cũng trong hành trình đó, từ một quốc gia hơn 70% dân số nghèo đói năm 1990, đến năm 2021 tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 2,23%; Thu nhập bình quân của hộ nghèo tăng 3,5 lần trong 10 năm qua. Mức sống của người nghèo, người dân trên địa bàn nghèo, vùng đặc biệt khó khăn được cải thiện rõ rệt. Người nghèo có khả năng lao động được hỗ trợ sinh kế phù hợp với nhu cầu, được hỗ trợ học nghề, tạo việc làm, bồi dưỡng kiến thức sản xuất, kinh doanh, được hỗ trợ khám chữa bệnh, hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng để vươn lên thoát nghèo và làm giàu. Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và là quốc gia đầu tiên của châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều… Bên cạnh đó, Đảng và Nhà nước ta đã có những quyết tâm và nỗ lực nhằm đảm bảo công bằng xã hội trong hưởng thụ thành tựu phát triển giữa các nhóm dân cư và các vùng miền.
Để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được trong chiến lược phát triển “vì con người”, Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII đã ban hành Nghị quyết mới về Chính sách xã hội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó, khẳng định chính sách phát triển xã hội là sự thể hiện tập trung nhất của chính sách đối với con người, vì con người, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ .
Trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, cách tiếp cận xây dựng hệ thống chính sách phát triển xã hội đượcchuyển dịch từ bảo đảm và ổn định sang ổn định và phát triển; gắn với quản lý phát triển xã hội bền vững, nâng cao phúc lợi xã hội toàn dân, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh con người, an ninh xã hội. Đặc biệt, Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Trung ương về “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới” đã đưa ra 4 nhóm quan điểm vừa có tính kế thừa, phát huy, vừa có tính đổi mới, bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp với tình hình và yêu cầu thực tiễn phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Cụ thể, chính sách xã hội là chính sách chăm lo cho con người, vì con người, lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, mục tiêu, động lực, nguồn lực để phát triển bền vững đất nước; là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và toàn xã hội; thể hiện đặc trưng, bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa; tăng trưởng kinh tế gắn với bảo đảm chính sách xã hội; tạo điều kiện để Nhân dân được thụ hưởng thành quả của sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội trong giai đoạn phát triển mới
Việc đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội được thực hiện theo hướng toàn diện, hiện đại, bao trùm, bền vững; xây dựng và thực hiện chính sách xã hội phải đặt trong tổng thể quản lý phát triển xã hội bền vững; giải quyết hài hoà các quan hệ xã hội, kiểm soát phân hóa xã hội, bảo đảm an sinh cho Nhân dân trong quá trình phát triển.
Đảng và Nhà nước xác định, đầu tư cho chính sách xã hội cũng là đầu tư cho phát triển. Do đó, cần chú trọng huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực đúng mục tiêu, phù hợp với khả năng của nền kinh tế, thu nhập của nhân dân, trong đó nguồn lực nhà nước đóng vai trò chủ đạo, nguồn lực của xã hội là quan trọng; kết hợp nguồn lực trong nước và ngoài nước. Mặt khác, cần tiếp tục đổi mới công tác quản lý nhà nước; tăng cường phân cấp, phân quyền; phát huy tính chủ động sáng tạo của người dân, vai trò chủ thể của Nhân dân; nâng cao hiệu quả hợp tác giữa Nhà nước, tư nhân, tổ chức xã hội, cộng đồng và Nhân dân trong quản lý phát triển xã hội bền vững.
Trong bối cảnh đất nước hội nhập, thời cơ và nguy cơ đan xen đặt ra thách thức lớn, việc xây dựng và thực hiện chính sách xã hội cần ưu tiên 3 định hướng lớn; bao gồm:
Một là, Nhà nước quản lý quá trình thực hiện chính sách xã hội theo hướng chia sẻ giữa Nhà nước - xã hội - người dân và bảo đảm nguyên tắc an sinh - an dân và an cư; có thể linh hoạt điều chỉnh những thay đổi căn bản trong từng giai đoạn phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế, có khả năng ứng phó với tác động của kinh tế, chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai trên diện rộng. Tiếp tục đổi mới một số chính sách mang tính chất “nòng cốt” trong chính sách xã hội. Bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận công bằng về các dịch vụ cơ bản và nhà ở tối thiểu, đều được hòa nhập vào cuộc sống cộng đồng trên mọi phương diện về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội...
Hai là, đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển xã hội trên cơ sở thực hiện đồng bộ về thể chế, cơ chế quản lý, thực hiện thiết kế lại hệ thống cung cấp dịch vụ xã hội. Thực hiện chuyển đổi số một cách sâu rộng, toàn diện trong xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách xã hội. Xây dựng dịch vụ xã hội công theo hướng phân tầng từ cơ bản đến chất lượng cao phù hợp với nhu cầu của các nhóm xã hội có khả năng đồng chi trả và chi trả dịch vụ…
Ba là, chính sách xã hội phải bảo đảm tính chủ động, tích cực và xã hội hóa cao. Nhà nước bảo đảm đủ nguồn lực để thực hiện, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa huy động nguồn lực cho việc thực hiện chính sách xã hội…
Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (04/12/2023), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chính sách xã hội là chính sách chăm lo cho con người; là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội; thể hiện đặc trưng, bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa. Thủ tướng khẳng định: “Mô hình chúng ta hướng tới là chính sách xã hội toàn dân, toàn diện, tiến bộ, công bằng, bao trùm và bền vững; dựa trên nền tảng xây dựng thị trường lao động linh hoạt, đa dạng, hiệu quả, bền vững và hội nhập; tiến tới bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế toàn dân; coi đầu tư thực hiện các mục tiêu chính sách xã hội là đầu tư phát triển”./.
Đình Khanh
