Hội nghị quốc tế “Công tác nghiên cứu khoa học gắn với quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An” góp phần lan tỏa thông điệp về trách nhiệm chung của nhân loại trong gìn giữ di sản thế giới.
Di sản thế giới – Niềm tự hào của Việt Nam
Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới vào năm 2014 – di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á. Với giá trị nổi bật toàn cầu về cảnh quan địa chất – địa mạo, hệ thống di tích khảo cổ và sự đa dạng sinh học phong phú, Tràng An trở thành minh chứng sống động cho sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và văn hóa, giữa con người và môi trường. Việc tổ chức Hội nghị quốc tế lần này không chỉ nhằm tăng cường chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam nói chung và tỉnh Ninh Bình nói riêng đối với cộng đồng quốc tế trong công tác gìn giữ các giá trị di sản thế giới.
Đồng chí Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình tin tưởng những thành quả nghiên cứu tại Tràng An sẽ là nền tảng vững chắc để du lịch phát triển xanh, bền vững, góp phần khẳng định vị thế Ninh Bình trên bản đồ di sản và du lịch Việt Nam.
Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Trần Song Tùng – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình – nhấn mạnh: Việc tổ chức hội nghị quốc tế là dịp khẳng định cam kết và nỗ lực của tỉnh trong công tác nghiên cứu khoa học, đồng thời giới thiệu những kết quả nổi bật từ Chương trình nghiên cứu khảo cổ học SUNDASIA. Đáng chú ý, chương trình đã phát hiện và xác định được dấu tích người tiền sử có niên đại gần 13.000 năm, cùng nhiều bằng chứng khoa học quan trọng về hình thái, di truyền và đời sống cư dân hậu kỷ Pleistocene tại Quần thể danh thắng Tràng An.
Đồng chí Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh phát biểu khai mạc hội nghị.
Những năm qua, tỉnh Ninh Bình đã chỉ đạo triển khai nhiều chương trình nghiên cứu để tiếp tục phát huy giá trị Di sản. Đặc biệt, quá trình khảo cổ tại hang Thung Bình 1 đã phát hiện di cốt người tiền sử có niên đại trên 12.000 năm, cùng các dữ liệu quan trọng về địa tầng, hệ động thực vật cổ và tập tục chôn cất. Những kết quả này khẳng định Tràng An là một “bảo tàng sống” phản ánh tiến trình tiến hóa tự nhiên và văn hóa nhân loại, đồng thời bổ sung nhiều tư liệu quý về nhân học, di truyền học và sự tồn tại của các loài động vật quý hiếm toàn cầu. Công trình nghiên cứu đã được công bố trên Kỷ yếu của Hội Hoàng gia Anh và được hơn 500 hãng tin, tạp chí khoa học trong nước và quốc tế trích dẫn, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, góp phần nâng cao vị thế của Ninh Bình và Việt Nam trên bản đồ Di sản thế giới.
TS. Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á, giới thiệu một số định hướng về loại hình trải nghiệm mới: du lịch trải nghiệm “Sống cùng người tiền sử Tràng An”.
Hội nghị nhấn mạnh rằng bảo tồn di sản không tách rời phát triển, mà chính là nền tảng để phát triển bền vững. Đối với Ninh Bình, Tràng An không chỉ là báu vật của thiên nhiên, mà còn là nguồn lực to lớn để phát triển du lịch xanh, kinh tế văn hóa – dịch vụ, tạo việc làm, nâng cao đời sống người dân địa phương. Trong thời gian tới, tỉnh Ninh Bình sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý di sản, tăng cường hợp tác quốc tế, chú trọng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái gắn với bảo tồn. Đồng thời, công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng và du khách cũng sẽ được coi trọng, nhằm xây dựng hình ảnh Tràng An – “Di sản thế giới sống” đúng nghĩa.
Gắn bảo tồn với phát triển bền vững
Hội nghị quốc tế “Công tác nghiên cứu khoa học gắn với quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An” không chỉ khẳng định cam kết, nỗ lực của tỉnh Ninh Bình trong công tác nghiên cứu khoa học, mà còn là dịp công bố nhiều kết quả quan trọng của Chương trình khảo cổ học Sundasia. Đáng chú ý, các phát hiện về người tiền sử có niên đại trên 12.000 năm cùng bằng chứng khoa học về hình thái, di truyền và đời sống cư dân hậu kỷ Pleistocene đã góp phần làm sáng tỏ giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An.
TS. Ryan John Rabett, Chuyên gia Khảo cổ học, Đại học Queen’s Belfast, Vương quốc Anh, Giám đốc Dự án nghiên cứu khảo cổ học tại Quần thể danh thắng Tràng An, giới thiệu về Dự án nghiên cứu SUNDASIA tại Quần thể danh thắng Tràng An.
Trong khuôn khổ hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận về nhiều vấn đề trọng tâm như: Vai trò của khoa học công nghệ trong bảo tồn cảnh quan karst và hệ sinh thái của Tràng An. Công tác nghiên cứu, khai quật, bảo tồn di tích khảo cổ gắn với lịch sử tiến hóa loài người. Mô hình quản lý di sản thế giới dựa trên cộng đồng và phát triển du lịch bền vững. Giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Đặc biệt, các tham luận quốc tế từ chuyên gia UNESCO, IUCN, ICCROM… đã cung cấp thêm những kinh nghiệm quý báu trong việc cân bằng giữa khai thác giá trị di sản với việc bảo tồn lâu dài, qua đó góp phần định hướng chiến lược phát triển Tràng An trở thành điểm đến văn hóa – sinh thái – tâm linh hàng đầu khu vực.
Tại hội nghị, Tiến sỹ Ryan Rabett – Chuyên gia Khảo cổ học, Đại học Queen’s Belfast (Vương quốc Anh) đã giới thiệu Dự án nghiên cứu SUNDASIA tại Quần thể danh thắng Tràng An. Dự án đã phát hiện bộ xương người tiền sử gần 13.000 năm tuổi tại hang Thung Bình 1 và thu được bằng chứng DNA ty thể sớm nhất ở Việt Nam, cung cấp nguồn tư liệu khoa học quý giá về lịch sử loài người và tiến trình thích ứng trong khu vực. Hội nghị cũng nghe Tiến sỹ Nguyễn Việt – Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á giới thiệu định hướng phát triển sản phẩm du lịch trải nghiệm “Sống cùng người tiền sử Tràng An”, nhằm bảo tồn giá trị di sản và tạo thêm điểm nhấn mới cho du lịch Ninh Bình.
TS. Christopher Mark Stimpson, Chuyên gia Khảo cổ học, Đại học Queen’s Belfast, Vương quốc Anh, thành viên tham gia dự án, báo cáo kết quả nghiên cứu chuyên sâu về Tràng An.
Phát biểu bế mạc hội nghị, đồng chí Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định: Những năm qua, công tác nghiên cứu khoa học tại Quần thể danh thắng Tràng An luôn được quan tâm, với nhiều phát hiện quan trọng về khảo cổ học, địa chất, sinh học và văn hóa. Đặc biệt, việc phát hiện di cốt người tiền sử tại hang Thung Bình 1, được công bố trên tạp chí Royal Society B (Anh), đã khẳng định tiềm năng khảo cổ học to lớn của Tràng An, cung cấp bằng chứng rõ ràng về hệ thống hang động liên hoàn và sự cư trú, thích ứng của con người cổ đại trước biến đổi khí hậu trong hơn 30.000 năm. Những kết quả này không chỉ củng cố tính toàn vẹn và giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản, mà còn mở ra nhiều hướng tiếp cận mới trong nghiên cứu, bảo tồn và quản lý bền vững, gắn kết hài hòa giữa bảo tồn với phát triển du lịch xanh, thân thiện với môi trường. Đối với ngành du lịch, đây là cơ sở quan trọng để xây dựng các sản phẩm đặc sắc, giàu chiều sâu văn hóa, góp phần nâng cao sức hấp dẫn của Tràng An, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về trách nhiệm giữ gìn và phát huy giá trị Di sản thế giới.
Tỉnh Ninh Bình ghi nhận và đánh giá cao sự đồng hành, hỗ trợ của Doanh nghiệp Xây dựng Xuân Trường đã nhiều năm thể hiện tinh thần trách nhiệm, tham gia và tài trợ nguồn lực quan trọng cho các chương trình, dự án nghiên cứu.
Nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình trân trọng gửi lời cảm ơn tới các ban, bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, cùng các nhà khoa học trong và ngoài nước, các tổ chức hợp tác quốc tế đã luôn quan tâm, đồng hành và ủng hộ công tác nghiên cứu khoa học tại Tràng An. Đặc biệt, tỉnh ghi nhận và đánh giá cao sự đồng hành, hỗ trợ của Doanh nghiệp Xây dựng Xuân Trường – đơn vị đã nhiều năm thể hiện tinh thần trách nhiệm, tham gia và tài trợ nguồn lực quan trọng cho các chương trình, dự án nghiên cứu, trong đó có Dự án Sundasia giai đoạn 2016 – 2020. Chủ tịch UBND tỉnh bày tỏ tin tưởng rằng, công tác nghiên cứu khoa học tại Quần thể danh thắng Tràng An sẽ tiếp tục đạt được nhiều kết quả to lớn hơn nữa, góp phần thiết thực vào sự phát triển bền vững của tỉnh Ninh Bình, đất nước Việt Nam, đồng thời đóng góp xứng đáng vào thành tựu chung của nhân loại trong lĩnh vực nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
Thành công của Hội nghị quốc tế lần này đã góp phần khẳng định vị thế của Quần thể danh thắng Tràng An trên bản đồ di sản thế giới, đồng thời lan tỏa thông điệp về trách nhiệm chung của toàn cầu trong gìn giữ những giá trị vô giá mà thiên nhiên và lịch sử đã trao tặng. Với sự vào cuộc của chính quyền, các nhà khoa học, cộng đồng và bạn bè quốc tế, Tràng An sẽ tiếp tục được bảo tồn, quản lý và phát huy xứng đáng, trở thành niềm tự hào không chỉ của nhân dân Ninh Bình, mà còn của đất nước Việt Nam trong hành trình hội nhập và phát triển bền vững.
