Bình chọn những chú hươu đẹp để phối giống, bảo tồn gen quý hiếm
Những ngày áp Tết chúng tôi theo chân đoàn cán bộ khoa học kỷ thuật Trung tâm khuyến nông tỉnh xuống thăm, kiểm tra đàn hươu nuôi nhốt ở các xã miền núi Hương Sơn. Đến đâu chúng tôi cũng bắt gặp niềm vui rộn rã của nông dân nuôi hươu, bởi khi được sự quan tâm của tỉnh, ngành nông nghiệp giúp dân để bảo tồn, phát triển đàn hươu trước nguy cơ suy thoái dần, Trung tâm khuyến nông tỉnh là đơn vị được giao thực hiện đề tài khoa học này với mục tiêu bình tuyển, lựa chọn những chú hươu đực khỏe mạnh, đạt chuẩn để lưu giữ phục vụ phối giống tốt, nhằm tránh giao phối đồng huyết nâng cao thể trọng, sản xuất nhung ngày một tăng trưởng. Câu chuyện bắt đầu được thực hiện từ tháng (6/2022) do Trung tâm khuyến nông tỉnh phối kết hợp cùng với UBND huyện Hương Sơn và UBND các xã xuống tận từng chuồng trại để điều tra, thu thập thông tin và tổng hợp số liệu khảo sát lựa chọn từng chú hươu có độ tuổi từ 3 – 10 năm, có sức khỏe tốt năng suất phối giống tối thiểu mỗi chú hươu đực giống phải phối giống có chửa từ 05 con hươu cái/năm, năng suất nhung của những chú hươu này tối thiểu phải đạt từ 1,2 kg/lần thu hoạch. Thời gian khai thác chuẩn từ 45 ngày đến 55 ngày tính từ khi nhung đổ đế để tiến hành bình tuyển ngoại hình.
Mùa xuân ra lộc. Ảnh tư liệu
Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã thành lập tổ công tác bình tuyển, sau khi có kết quả tổng hợp của đợt khảo sát theo các tiêu chí ngoại hình và chấm điểm cho từng cá thể hươu đực. Trong quá trình khảo sát, đoàn công tác đã thu thập đầy đủ các thông tin liên quan về nguồn gốc xuất xứ của các chú hươu đực, đến quy trình chăn nuôi nhốt thả, giao phối giống, thời điểm phối giống, thời gian trung bình giữa các lần phối, hiệu quả phối giống. Đồng thời tham gia tập huấn về kỹ thuật chăn nuôi và phòng trị bệnh trên hươu, ghi chép hồ sơ, sổ sách theo dõi hoạt động chăn nuôi, chuồng trại, nguồn thức ăn, uống và công tác phòng, chống dịch bệnh cho hươu, kiểm tra sức khỏe theo định kỳ... Quá trình chấm điểm, lựa chọn những chú hươu đực giống theo các tiêu chí rõ ràng và độc lập giữa các thành viên trong đoàn công tác, sau đó tổng hợp điểm trung bình của các thành viên và lựa chọn những chú hươu có số điểm cao từ trên xuống, lập danh sách những chú hươu trúng tuyển.
Chăm sóc đàn hươu ở xã Sơn Lâm, Hương Sơn
Ông Nguyễn Văn Trí giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh cho biết: Tổng đàn hươu ở Hương Sơn đến đầu năm 2024 có trên 46.000 con, sản lượng nhung đạt 18,5 tân/năm, có 05 cơ sở chế biến, tiêu thụ sản phẩm nhung hươu đạt tiêu chuẩn OCOP. Ngoài ra một số cơ sở chăn nuôi gắn với thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nhung hươu (có khoảng 20 cơ sở), sản lượng thu mua từ 0,2-1 tấn/năm, đã tiến hành sơ chế, chế biến sản phẩm từ hươu thành nhung khô, nhung tán bột, nhung ngâm mật ong, rượu Nhung Hươu, cao hươu… tăng giá trị của nhung hươu hàng năm là rất lớn.
Sau khi Hội đồng nhân dân tỉnh có Chính sách ưu tiên phát triển đàn hươu, ngành nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh giao Trung tâm khuyến nông thực hiện chương trình này. Bước đầu chúng tôi đã tổ chức khảo sát tại 11 xã và thị trấn như Sơn Kim 1, Sơn Kim 2, thị trấn Tây Sơn, Sơn Tây, Sơn Lĩnh, Sơn Hồng, Sơn Hàm, Sơn Phú, Sơn Trường, Sơn Ninh, Sơn Tiến huyện Hương Sơn là những xã chăn nuôi hươu lớn, qua khảo sát cho thấy có 4.000 hộ chăn nuôi với đàn hươu đạt 19.527 con. Số lượng hươu đực đủ tiêu chí bình tuyển 169 con/166 hộ dân. Sau những tháng ngày miệt mài, Ban bình tuyển đã chọn ra được 200 cá thể hươu đực đạt tiêu chuẩn để phối giống, những chú hươu này có ngoại hình cân đối, khỏe mạnh, lông mịn màu đặc trưng của giống hươu sao với độ tuổi từ 3-10 tuổi đạt năng suất nhân giống tối thiểu mỗi con phối giống phải thành công cho 05 con Hươu cái/năm, năng suất nhung tối thiểu đạt từ 1,2 kg/lần thu hoạch thời gian khai thác nhung từ 45 ngày đến 55 ngày. Trong đó có những xã tiêu biểu như Sơn Kim 2 có đến 16 con hươu đực đạt tiêu chuẩn nuôi giữ; Sơn Ninh có đến 14 con đạt tiêu chuẩn nuôi giữ…
Từ chính sách của Hội đồng nhân dân tỉnh, đến tăng trưởng, bảo tồn đàn hươu đạt chuẩn
Mỗi con hươu đạt tiêu chuẩn làm đực giống được hỗ trợ 2 triệu đồng/con. Đây là chế độ khuyến khích những hộ có hươu đực giống chăm sóc sức khỏe tốt đẻ giao phối giống ít nhất là 5 con hươu nái trên/ năm bao gồm hươu của gia đình và của các hộ khác. Đây là mấu chốt để các hộ tăng đàn hươu cái hoặc cho các hộ khác nhân giống để chọn ra được những đàn hươu F1 từ chủ trương của đề tài khoa học này, nhằm mang nguồn gen tốt nhất từ những chú hươu bố đã được bình tuyển, để thay thế dần những con năng suất nhung thấp, thoái hóa dần nhằm nâng cao chất lượng đàn hươu sao tại huyện Hương Sơn ngày một bến vững và phát triển để giúp người nuôi hươu có thu nhập tốt đúng với mục tiêu mà chính sách Hội đồng nhân dân tỉnh đề ra.
Hươu đàn Hương Sơn. Ảnh tư liệu
Ông Nguyễn Trọng Việt chủ hộ nuôi hươu thôn Thượng Kim, xã Sơn Kim 2 cho biết: Gia đình ông nuôi đàn hươu 10 con trong đó có 3 con đực đã quá già, chất lượng phối không đảm bảo nữa, nguy cơ phải đi thuế con giống về phối đẻ bảo tồn đàn hươu. Thế nhưng sau khi tiếp cận chủ trương này gia đình tôi rất phấn khởi vì nhờ chương trình bình tuyển, lựa chọn ra được những con hươu đực giống phối tốt nhất, sung mãn nhất, trẻ khỏe nhất để đảm bảo chất lượng nhung và nâng cao hiệu quả chất lượng đàn, chăn nuôi hươu ngày một đưa lại hiệu quả thiết thực hơn.
Cùng chung niềm vui khi có đàn hươu tham gia vào đợt bình tuyển này, anh Nguyễn Tiến Công (thôn Quyết Thắng, xã Sơn Kim 2) chia sẻ: Gia đình anh có đàn hươu 14 con, trong đó có 2 con đực được tham gia vào đợt bình tuyển này, được các cấp, các ngành hỗ trợ. Trong quá trình bình tuyển tôi cảm thấy rất phấn khởi, không gì bằng chọn ra được những chú hươu đực đủ tiêu chuẩn để làm giống phát triển đàn hươu khỏe mạnh. Hươu đực giống chất lượng cao thì đàn hươu con sinh ra cũng khoẻ mạnh, phát triển tốt hơn.
Lộc nhung. Ảnh tư liệu
Theo quan sát của phóng viên chúng tôi, với đề tài khoa học bình tuyển hươu đực giống này là một chủ trương đúng đắn của Hội đồng ND, của UBND và ngành nông nghiệp tỉnh, nhằm động viên kích cầu nông dân phát triển nghề nuôi hươu ngày một phát triển mạnh mẽ, an toàn hơn. Đây là nhiệm vụ quan trọng mà Trung tâm Khuyến nông đã dày công phối kết hợp cùng các cơ quan ban ngành tập trung thực hiện trong 2 năm (2022-2023), đã chọn ra được 200 con hươu đực giống là những chú hươu có đầy đủ tố chất mạnh mẽ, sung mãn cho tầm chiến lược phát triển đàn hươu, nhằm tránh được hiện tượng đồng huyết,để nâng cao thể trọng, sản xuất nhung đạt tiêu chuẩn, góp phần bảo tồn và loại trừ dần đàn hươu thoái hóa già cỗi để góp phần tăng trưởng đàn hươu đưa lại hiệu quả hơn nữa từ nghề nuôi hươu sao của tỉnh nhà.
Một mùa xuân mới lại về, núi rừng Hương Sơn trăm hoa đua sắc, từng đàn hươu đua nhau gặm cỏ trên những vườn đồi, những cặp nhung vươn dài khoe sắc dưới nắng xuân, đón đợi một mùa xuân mới hái lộc dâng cho đời.
Anh Bình - Hoàng Hằng
