Lễ ra quân Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè 2020 tại Đoàn Thanh niên PC Quảng Bình
A. MỞ ĐẦU
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đã xác định ba bước đột phá chiến lược, trong đó khâu đột phá thứ hai là “phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân; gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ” [1], Ưu tiên phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt nguồn nhân lực chất lượng cao đã được Đảng ta khẳng định tại Đại hội XI của Đảng. Tuy nhiên đến Đại hội XIII, Đảng đã có bước phát triển về nhận thức một cách toàn diện hơn về phát triển nguồn nhân lực và cho rằng: “Phát triển nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở chú trọng nâng cao, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, cơ bản về chất lượng giáo dục, đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [2]. Quan điểm về phát triển nguồn nhân lực đặt ra yêu cầu phải xây dựng một lực lượng trẻ là thanh niên có chất lượng, kỹ năng, sức sáng tạo đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập vì thanh niên là lực lượng to lớn của xã hội, là lực lượng xung kích đi đầu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc kế thừa sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. bi
Hiện nay, đại bộ phận thanh niên luôn quan tâm đến những vấn đề chính trị của đất nước, có khát vọng vươn lên làm giàu, có nhu cầu tiếp cận tri thức, chủ động trong nền kinh tế tri thức, đi đầu trong lao động, sáng tạo…Tuy nhiên, do những đặc điểm quy định bởi độ tuổi cho nên ở họ còn có cách nhìn và đánh giá vấn đề chưa thực sự sâu sắc, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức, cho nên cần xây dựng giá trị để định hướng, giáo dục thanh niên đáp ứng yêu cầu cơ bản về nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao có đạo đức, phẩm chất, năng lực, sức khoẻ, luôn đi đầu trong khoa học, đổi mới sáng tạo, hội nhập và phát triển đất nước trong bối cảnh hiện nay.
B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Thực trạng thanh niên Quảng Bình hiện nay
Về số lượng: Thanh niên Quảng Bình trong độ tuổi hiện có 195.748 người, chiếm gần 23% dân số, gần 42,3% lực lượng lao động, có mặt ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong đó có hơn 128.000 thanh niên được tập hợp sinh hoạt trong các tổ chức Đoàn, Hội [3]. Những năm qua, thanh niên Quảng Bình đã có những đóng góp rất lớn trong quán trình phát triển kinh tế, xã hội, góp phần đưa Quảng Bình thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, đạt được các mục tiêu đề ra.
Quảng Bình là địa phương có nguồn nhân lực khá dồi dào với nguồn lao động chiếm 58% dân số của tỉnh, nguồn lao động này chủ yếu là trẻ. Số lao động có chuyên môn kỹ thuật chiếm 38,78% lực lượng lao động. Đối với đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, Quảng Bình có 26.065 cán bộ, công chức, viên chức; công chức có 1.741 người trong đó có 107 người có độ tuổi dưới 30 tuổi chiếm tỷ lệ 6%; viên chức: 21.051 người trong đó có 3.982 người có độ tuổi dưới 30 tuổi chiếm tỷ lệ 18%; cán bộ, công chức cấp xã: 3.273 người trong đó có 249 người có độ tuổi dưới 30 tuổi chiếm tỷ lệ 7%; [4].
Nhận thức được tầm quan trọng của thanh niên đối với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, là lực lượng xung kích đi đầu phát triển Quảng Bình trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực Bắc Trung Bộ. UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 47/QĐ-UBND ngày 10/1/2022 về chương trình phát triển thanh niên tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2021-2030 và xác định lên quan điểm thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chương trình bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người. Bảo đảm thanh niên phát huy vai trò là lực lượng xã hội to lớn, xung kích, sáng tạo, đi đầu trong sự nghiệp xây dựng Quảng Bình phát triển toàn diện, nhanh và bền vững.
Quảng Bình chú trọng đến công tác giáo dục, hướng nghiệp, nâng cao tỷ lệ đối với trình độ văn hóa, ngoại ngữ, tin học, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho thanh niên toàn tỉnh với tỷ lệ cao hơn so với chỉ tiêu kế hoạch. Vì vậy, khả năng thích ứng của thanh niên đối với đòi hỏi sự cạnh tranh về nhân lực trong điều kiện nền kinh tế thị trường tốt hơn, mặt khác, những tài năng trẻ xuất hiện nhiều hơn đặc biệt là trong những ngành khoa học, công nghệ. Chuyên môn, nghề nghiệp của thanh niên được nâng lên là một yếu tố quan trọng giúp thanh niên đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường lao động trong thời kỳ hội nhập.
Hiện nay, cơ bản thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Bình có trình độ học vấn khá cao, có năng lực tiếp cận và sáng tạo công nghệ mới, đa số thanh niên tự giác học tập, chủ động học thêm nhiều ngành, nghề, nhất là ngoại ngữ, tin học, các kiến thức khoa học kỹ thuật. Đã và đang xuất hiện một bộ phận thanh niên tiên tiến, đi đầu, thanh niên tài năng là tấm gương sáng cho đông đảo thanh niên noi theo, tiêu biểu một số mô hình sáng tạo khởi nghiệp tiêu biểu của thanh niên trong ngành du lịch, mô hình khởi nghiệp lĩnh vực du lịch, lĩnh vực nông nghiệp, nông sản… Thời gian tới, với sự phát triển của công nghệ thông tin, thanh niên sẽ được tiếp cận thông tin nhanh, đa dạng, nhiều chiều; đời sống vật chất, văn hoá tinh thần ngày càng nâng cao tạo điều kiện cho thanh niên tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của các thế hệ cha anh với lòng tự tôn dân tộc, có chí tiến thủ, có khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp, không cam chịu đói nghèo, lạc hậu...
Tuy nhiên, trong điều kiện tình hình kinh tế - xã hội phát triển với tốc độ nhanh, đa dạng, đan xen cả những yếu tố tích cực, lẫn tiêu cực, nhất là mặt trái của cơ chế thị trường và những thủ đoạn âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch đã có sự tác động không nhỏ đến tư tưởng của thanh niên nói riêng và thế hệ trẻ nói chung, ảnh hưởng nhất định tới niềm tin, đạo đức, lối sống, việc tiếp cận, nhận thức và hình thành nhân cách của thanh niên. Vẫn còn một bộ phận thanh niên thiếu ý thức rèn luyện, ý chí lập thân, lập nghiệp; chưa được gia đình quan tâm giáo dục đúng mức, sống buông thả, vô trách nhiệm với bản thân và gia đình; thờ ơ với cộng đồng và các hoạt động xã hội; trở thành những đối tượng dễ bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật; có sự hạn chế về trình độ học vấn; hoạt động của tổ chức Đoàn - Hội ở thôn, bản, khu phố có nơi vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển hiện nay. Một bộ phận thanh niên không có việc làm và việc làm không ổn định; tỉ lệ thanh niên có trình độ chuyên môn kỹ thuật còn thấp; năng học ngoại ngữ, kỹ năng trong cuộc sống của thanh niên còn hạn chế. Tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm và mắc các tệ nạn xã hội trong thanh niên có chiều hướng gia tăng đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của thanh niên. Một bộ phận thanh niên còn dao động, giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng, xã rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; sống thực dụng, lười học tập, lao động, tình trạng thất nghiệp, thiếu cơ hội phát triển đặt ra yêu cầu, thách thức quan trọng hàng đầu trong giải quyết nghề nghiệp, việc làm cho thanh niên. Tình hình vi phạm pháp luật, mắc tệ nạn xã hội trong thanh thiếu niên có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp...
Trước những thực tiễn đặt ra, để xây dựng một thế hệ thanh niên Việt Nam thời kỳ mới, Ban Chấp hành Trung ương Đoàn đã ban hành Kết luận số 03-KL/TWĐTN ngày 26/9/2013 về tổ chức cuộc vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới” với các tiêu chí đó là “Tâm trong”, “Trí sáng”, “Hoài bão lớn”. Tùy thuộc vào đặc điểm từng địa phường, từng ngành từng đối tượng thanh niên để triển khai có hiệu quả. Quảng Bình đã tập trung triển khai “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Quảng Bình thời kỳ mới” năm 2023 với 04 tiêu chí: có lý tưởng cách mạng; có lòng yêu nước; sáng tạo không ngừng; kỹ năng phù hợp.
Thứ nhất, có lý tưởng cách mạng: Khi nói đến lý tưởng cách mạng là nói đến những con người đặt mục tiêu của Tổ quốc, nhân loại lên trên mục tiêu của cá nhân, là giá trị cốt lõi của người cộng sản. Vậy thế nào là người thanh niên có lý tưởng cách mạng? Người thanh niên cách mạng trước hết phải là người có lòng yêu nước, quan tâm đến những vấn đề của đất nước trong bối cảnh hội nhập, đặc biệt là những thách thức hiện nay của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế như sự phát triển kinh tế của đất nước, địa phương; sự suy thoái của một bộ phận cán bộ đảng viên trong Đảng, âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch; những vấn đề an ninh phi truyền thống.
Người thanh niên có lý tưởng cách mạng phải là thanh niên xung kích đi đầu, tiên phong trong lao động sản xuất, trong xây dựng nông thôn mới, trong bảo vệ chủ quyền Tổ quốc..không ngại khó ngại khổ. Đồng thời trong bối cảnh hiện nay đòi hỏi thanh niên phải có tri thức vì tri thức là nền tảng để đưa thanh niên bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức và kinh tế số. Thanh niên còn phải có tính sáng tạo, trong khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đây cũng là điểm mới trong văn kiện Đại hội XIII.
Thứ hai, xây dựng hệ giá trị thanh niên có lòng yêu nước: Đây là trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng nhằm mục đích xây dựng hệ giá trị cho thanh niên. Điều này đã được khẳng định tại Đại hội XIII của Đảng: “Chú trọng hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ”[5]. Đây là quan điểm đúng đắn về giáo dục thế hệ thanh niên giàu lòng yêu nước trước những vấn đề thực tiễn đặt ra hiện nay. Thực hiện mục tiêu được đưa ra tại Quyết định số 1331/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 24/7/2021 về Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2021-2030 đó là “Xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc; có lý tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe và lối sống lành mạnh; có văn hóa, kiến thức, trình độ học vấn, kỹ năng sống, nghề nghiệp và việc làm; có ý chí lập thân, lập nghiệp, năng động, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ. Phát triển nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước và hội nhập quốc tế. Phát huy tinh thần cống hiến, xung kích, tình nguyện và nâng cao trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Thứ ba, sáng tạo không ngừng: Quá trình toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế đòi hòi có một lực lượng nhân lực trẻ có trình độ, sáng tạo, đam mê nghiên cứu, không ngừng áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đại hội XIII chủ trương mới đó là: “Thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, phát triển các ngành, lĩnh vực, các doanh nghiệp trên nền tảng ứng dụng mạnh mẽ các thành tựu của khoa học - công nghệ, nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” [6]. Quá trình đổi mới sáng tạo góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, sáng tạo không ngừng chính là chiếc chìa khoá để đi tới thành công. Thực hiện một trong ba phong trào hành động để phát huy trí tuệ của thanh niên là phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”. Đặc biệt trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư khi Việt Nam đang bước vào quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, kinh tế tri thức gắn với kinh tế số. Không ngừng sáng tạo sẽ góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và nền kinh tế, sự phát triển về văn hoá, xã hội để sớm hiện thực hoá mục tiêu phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Thứ tư, có kỹ năng phù hợp: Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đòi hỏi thanh niên phải có kỹ năng để bắt kịp, tiến cùng, vượt lên cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nếu được trang bị những kỹ năng cần thiết, thanh niên dễ dàng đối mặt với những thách thức, trở ngại trong học tập, lao động và sáng tạo. Kỹ năng là hành trang không thể thiếu của người lao động cũng như cuộc sống. Những kỹ năng cơ bản cần thiết cho thanh niên có thể kể đến là kỹ năng làm việc nhóm; giải quyết vấn đề; ngoại ngữ; tin học; trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin và sự phát triển kinh tế số, mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, quản lý kinh tế diễn ra trên nền tảng Internet đòi hỏi thanh niên phải không ngừng trau dồi kỹ năng để tận dụng các lợi thế và tiếp cận gần hơn với công nghệ hiện đại.
Như vậy, xây dựng nguồn nhân lực có trình độ cao, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa cần rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên những giá trị cơ bản nêu trên là phẩm chất, yêu cầu của thanh niên Quảng Bình hiện nay để cụ thể kết luận 03-KL/TWĐTN ngày 26/9/2013 về tổ chức cuộc vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới” đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước đối với thế hệ trẻ trong thực hiện khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng hùng cường.
2. Góp phần xây dựng thanh niên Quảng Bình đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực giai đoạn hiện nay
Quảng Bình luôn xác định phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế là nhiệm vụ quan trọng. Do đó, Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Bình lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã xác định nhiệm vụ “Xây dựng thanh niên Quảng Bình có lý tưởng cách mạng, giàu lòng yêu quê hương đất nước, tiên phong, gương mẫu, yêu chuộng hoà bình. Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, lịch sử, truyền thống pháp luật cho thế hệ trẻ. Hình thành ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật trong đoàn viên, thanh niên. Tạo điều kiện thuận lợi để thế hệ trẻ học tập, nghiên cứu, khởi nghiệp, lao động, sáng tạo, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, làm chủ khoa học, công nghệ, kỹ thuật hiện đại”[7]. Để góp phần xây dựng giá trị thanh niên đáp ứng yêu cầu cơ bản về nguồn nhân lực trong thời kỳ mới thiết nghĩ cần thực hiện một số biện pháp sau đây:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức của các cấp uỷ, tổ chức đảng, các cơ quan, tổ chức, đơn vị về xây dựng giá trị thanh niên đáp ứng yêu cầu cơ bản về nguồn nhân lực
Cần nhận thức rằng việc bồi dưỡng, giáo dục thanh niên là trách nhiệm của chung không chỉ của riêng cá nhân, tổ chức nào. Bồi dưỡng thanh niên để trở thành lớp người vừa “hồng” vừa “chuyên”, đủ bản lĩnh, trí tuệ, kỹ năng tham gia vào bối cảnh của quá trình hội nhập. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi có lúc có khi chưa thực sự quan tâm đến việc phát huy thanh niên, chưa chú trọng bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ. Cần nâng cao nhận thức về vai trò của nguồn nhân lực để đào tạo bồi dưỡng nhân lực có đủ thể lực, trí lực, kỹ năng, những yếu tố cơ bản đáp phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước.
Thứ hai, nâng cao chất lượng công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thanh niên về lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước
Bồi dưỡng nhận thức về lý tưởng cách mạng, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên thanh.niên; giáo dục truyền thống yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn, vinh hạnh phúc. Phát huy vai trò của thanh niên trong kế thừa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá thế giới, đấu tranh xoá bỏ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan, và các biểu hiện của tiêu cực, chủ nghĩa cơ hội, văn hóa phẩm độc hại.
Thứ ba, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, sáng tạo nhằm mục đích phát triển thanh niên
Không ngừng quán triệt thực hiện các phong trào hành động cách mạng trong thanh niên, đẩy mạnh triển khai chương trình thanh niên khởi nghiệp, đồng thời ứng dụng các mô hình, sản phẩm khởi nghiệp của thanh niên. Tăng cường các lớp tập huấn về kỹ năng cho thanh niên đặc biệt là những kỹ năng cơ bản đáp ứng yêu cầu cho thanh niên trong quá trình hội nhập. Hình thành, phát triển các kỹ năng cốt lõi như kỹ.năng mềm, kỹ năng số, tuy duy sáng tạo, hội nhập cho thanh niên, đào tạo các nghành nghề có chất lượng cao ứng dụng công nghệ mới, công nghệ cao.
Cần tạo cơ chế, chính sách để khuyến khích các cá nhân đổi mới sáng tạo, các tổ chức thành lập các trung tâm.sáng tạo, các nghiên cứu nhắm mục đích phục vụ sự phát triển của thanh niên
Thứ tư, tạo môi trường để thanh niên phát huy tính tích cực, rèn luyện các kỹ năng xã hội
Thanh niên phải là lực lượng xung kích đi đầu trong xây dựng môi trường xã hội an toàn, lành mạnh. Nâng cao nhận thức cho thanh niên về vai trò của kỹ năng xã hội. Tổ chức các hoạt động, các sân chơi, các đợt tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng xã hội, có cơ chế khuyến khích động viên và tổ chức các hoạt động hỗ trợ thanh niên tự học, tự rèn luyện để thích nghi với môi trường công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế hiện nay.
C. KẾT LUẬN
Quảng Bình được ví như viên kim cương xanh của Việt Nam, mục tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025 xác định phấn đấu đưa Quảng Bình trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực Bắc Trung Bộ, đây là kỳ vọng to lớn của Đảng bộ và Nhân dân Quảng Bình. Để hiện thực hoá được mục tiêu đòi hỏi có một nguồn nhân lực có chất lượng, đáp ứng yêu cầu của công cuộc phát triển đất nước, nhiệm vụ đó được đặt lên vai thế hệ trẻ với các hệ giá trị cốt lõi: có lý tưởng cahs mạng, có lòng yêu nước, khả năng sáng tạo, kỹ năng phù hợp góp phần đưa Quảng Bình đạt được mục tiêu đã đề ra./.
Trần Thị Thuỳ Linh
Trường Chính trị Quảng Bình
TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1) (2) (5) (6). Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, t.1, tr. 32,203,136,121.
(3), (4). Uỷ ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình (2020), Báo cáo tổng kết chương trình phát triển thanh niên tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2012-2020.
(7) (8) Đảng bộ tỉnh Quảng Bình (2020), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tr.93, 10.
