Ninh Thuận là tỉnh có đông người Chăm sinh sống nhất trong cả nước. Vì vậy, văn hóa Chăm ở đây khá đậm chất được thể hiện qua chữ viết, trang phục, nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, nghề gốm, dệt thổ cẩm. Đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn ở Ninh Thuận đã chính thức đón mừng năm mới theo lịch Chăm và khai mạc lễ hội Katê truyền thống năm 2022. Đây được xem là lễ hội lớn nhất trong năm của người Chăm với ước muốn cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu...
Katê là một trong những lễ hội quan trọng và mang đậm tính dân gian lớn nhất của người Chăm hiện nay. Có thể, xa xưa, Lễ hội Katê chung cho người Chăm cả hai cộng đồng tôn giáo. Sau thế kỷ XIII, một bộ phận người Chăm tiếp nhận Hồi giáo (sau này thành đạo Bàni) nên tổ chức Lễ hội Ramưwan theo quy định của tôn giáo. Quá trình bản địa hóa các yếu tố văn hóa tôn giáo, hình thành nên hệ thống lễ hội, trong đó có Lễ hội Katê mang đậm tính dân gian.
Trước đó, tối 21/10 huyện Ninh Phước (Ninh Thuận) đã tổ chức khai mạc Hội thi văn nghệ và thi trình diễn trang phục đời thường, trang phục lễ cưới và trang phục lễ hội. Sau 2 năm hạn chế các hoạt động trong lễ hội vì dịch COVID-19, lễ hội Katê năm nay hầu như làng Chăm nào của Ninh Thuận cũng tưng bừng mở hội.
Lễ hội năm nay thu hút rất đông người dân địa phương và du khách. Dưới nắng trời chói chang của ngày đầu năm mới Chăm lịch, các bậc chức sắc Bàlamôn tiến hành các nghị thức thờ cúng theo truyền thống để rước Y trang của Nữ thần xứ sở Pô Inư Nưgar. Thời điểm này còn diễn ra chương trình dân ca, dân vũ đặc sắc của trên 300 nghệ nhân, nhạc công dân tộc Chăm là người dân trong làng biểu diễn.
Theo ông La Văn Điểm, Trưởng ban tổ chức (BTC) lễ hội Katê chia sẻ, đây là dịp để người Chăm theo đạo Bàlamôn tưởng nhớ công ơn của các vị thần linh và cũng là dịp dâng lễ vật cúng ông bà, tổ tiên với lòng thành kính của mình.
Trưởng BTC lễ hội Katê nhấn mạnh: "Năm nay, lễ hội Katê được tổ chức sôi nổi sau 2 năm tạm hoãn do dịch Covid-19 nên bà con ai nấy rất phấn khởi, vui mừng. Dịp này bà con đón năm mới với hy vọng quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu...".
Theo dự kiến, lễ hội Katê của đồng bào Chăm sẽ diễn ra từ 23-25/10 tại tháp Po Klong Garai ở phường Đô Vinh (TP Phan Rang-Tháp Chàm), tháp Po Rome ở thôn Hậu Sanh, đền Po Inư Nưgar ở xã Phước Hữu (huyện Ninh Phước) và kết thúc tại các thôn làng Chăm của tỉnh Ninh Thuận.
Katê là lễ hội hàng năm của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn diễn ra vào ngày tháng 7 theo lịch Chăm (khoảng tháng 9, tháng 10 dương lịch). Lễ hội là dịp để người Chăm tưởng nhớ các vị thần mà cũng là những anh hùng dân tộc như Pô Klong Garai, Pô Pôme… Trong lễ hội, người Chăm dâng lễ cúng tổ tiên với lòng thành kính cầu mong quốc thái dân an, mùa màng bội thu, gia đình bình an.
Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Ninh Thuận đã được chính thức được ghi tên trong danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ban hành kèm theo quyết định số 2459/QĐ-BVHTTDL, ngày 20-6-2017 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch.
Võ Hà
