VNHN - Guồng máy sản xuất đang trơn tru của thế giới bị chững lại bởi dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 do virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây ra...
Các Ngân hàng Trung ương trên thế giới lần lượt tuyên bố hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua thử thách do dịch bệnh Covid-19 gây ra. Bộ trưởng nhóm các nước G7 cũng đã họp bàn về tác động của Covid-19 đối với kinh tế toàn cầu và những biện pháp hỗ trợ kinh tế.
Thế giới lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc
Covid-19 làm lộ rõ nhược điểm của kinh tế thế giới. Đó là lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc, các nhà sản xuất ở nơi xa, chuỗi cung ứng có thể bị tác động vì những yếu tố bất ngờ. Nhìn từ góc độ vi mô, Covid-19 khiến dây chuyền sản xuất của hầu hết mọi ngành nghề đều bị đe dọa gián đoạn.
Các nhà máy ở thành phố Vũ Hán phải đóng cửa khiến nhân viên hãng xe Fiat-Chrysler (Italy) đặt tại Kragujevac, miền Trung Serbia, phải nghỉ việc bất đắc dĩ. Covid-19 hoành hành tại Trung Quốc khiến các nhà máy sản xuất sốt cà chua nổi tiếng của Italy không có hàng để phân phối cho các siêu thị Pháp. Hay các hãng dược phẩm nổi tiếng của châu Âu và Mỹ đang lo thiếu các hoạt chất nhập khẩu từ Trung Quốc phục vụ sản xuất những loại thuốc cần thiết nhất trong đời sống hàng ngày, từ thuốc chữa bệnh tiểu đường đến thuốc điều trị về tim mạch, thuốc chống trầm cảm... Không chỉ châu Âu, Mỹ, cả Ấn Độ, một nguồn cung cấp thuốc quan trọng khác của thế giới, cũng phải nhập khẩu đến 80% các hoạt chất từ Trung Quốc.
Khi Covid-19 lan rộng khắp thế giới, các cơ quan tài chính đa quốc gia nêu lên "tình trạng khẩn cấp về kinh tế". Trên thị trường tài chính, cuối tháng 2/2020, các chỉ số chứng khoán rơi xuống mức thấp nhất kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 và 42 tỷ USD đã "bốc hơi".
Trả lời phỏng vấn của Đài RFI, Eric Chaney - Cố vấn kinh tế Viện Nghiên cứu Montaigne Paris cho rằng, Trung Quốc đã chiếm một vị trí rất quan trọng trên "bàn cờ" thế giới. Quốc gia này là một nguồn nhập khẩu lớn của thế giới, một khách hàng không thể thiếu của châu Âu, Mỹ hay Australia. Vì vậy, các quốc gia này cũng bị "vạ lây". Với tình trạng hiện nay, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong quý I/2020 sẽ bị giảm ít nhất 2%. Trong trường hợp khả quan nhất, phải đợi đến quý II/2020, cỗ máy sản xuất mới hoạt động trở lại bình thường.
Hiện tại, 40% hàng dệt may của thế giới do Trung Quốc xuất khẩu, hơn 1/4 đồ nội thất cũng do Trung Quốc sản xuất. Về viễn thông, 25% cáp quang sử dụng trên thế giới được sản xuất ngay tại thành phố Vũ Hán, 95% động cơ xe hơi điện được sản xuất tại Trung Quốc, khoảng 85% pin điện Mặt trời cũng do nước này chế tạo. Trong khi đó, mặc dù Pháp, Đức đều đã làm chủ công nghệ này từ trước nhưng không thể cạnh tranh với nhân công rẻ của nước đông dân nhất thế giới này.
Theo chuyên gia Chaney, Covid-19 đang làm lộ rõ những bất cập cụ thể của mô hình kinh tế toàn cầu hóa đã đi quá xa và cái giá phải trả. Chuyên gia Chaney nhận định, kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO đầu những năm 2000, rất nhiều doanh nghiệp đã di rời cơ sở sản xuất sang Trung Quốc. Trung Quốc là một thị trường lớn, có nhân công giá rẻ và một mô hình kinh tế có hiệu quả nên việc lựa chọn nước này là tính toán rất khôn ngoan. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung từ năm 2017 đã buộc giới đầu tư phải suy tính lại.
"Dịch bệnh Covid-19 lan rộng có lẽ lại càng thôi thúc các chủ doanh nghiệp phải cân nhắc kỹ hơn khi tìm kiếm một điểm đến đầu tư an toàn. Dịch bệnh tại Trung Quốc lần này cho thấy, thế giới cũng phải trả giá cho mô hình toàn cầu hóa. Với kinh nghiệm lần này, các doanh nghiệp có lẽ sẽ phải tính tới vấn đề thu hẹp khoảng cách về địa lý giữa các nhà máy và người tiêu dùng", chuyên gia Chaney khẳng định.
Trung Quốc liệu có còn là một "bãi đáp" an toàn? (Nguồn: Getty Images)
Bốn bài học được rút ra từ dịch Covid-19
Thứ nhất, từ lâu nay, thế giới đã lệ thuộc vào Trung Quốc, tin tưởng vào sức mạnh sản xuất của nước đông dân nhất thế giới. Mức độ tin tưởng đó cao đến nỗi trong vài thập niên, "ông khổng lồ" châu Á này vừa là nguồn tiêu thụ vừa là nhà cung ứng "nuôi" cả thế giới.
Thứ hai, trên con đường tìm kiếm lợi nhuận, các hãng xưởng đã trông thấy nguồn nhân lực dồi dào và rẻ của Trung Quốc, thấy thị trường rộng lớn 1,4 tỷ dân, lợi thế khi các nhà máy tại Trung Quốc hoạt động hết công suất gây ô nhiễm môi trường.
Thứ ba, mâu thuẫn trong mục tiêu chống biến đổi khí hậu mà nhiều nước phương Tây đang trên tuyến đầu. Thế giới đề ra mục tiêu giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính làm nóng bầu khí quyển nhưng không hạn chế những chuyến tàu chở hàng đi cả vòng Trái đất để đưa hàng Trung Quốc đến tay người tiêu dùng.
Thứ tư, vào thời điểm này, Bắc Kinh đang lo sợ dịch bệnh càng kéo dài, uy tín của Trung Quốc trong mắt các nhà đầu tư càng sụt giảm. Chắc chắn khi Covid-19 chìm vào quá khứ, mọi việc đâu sẽ hoàn đấy. Không còn mấy ai nói đến một mô hình kinh tế "phi quốc tế hóa" hay "phi toàn cầu hóa" bởi vì giới tư bản luôn có những sáng kiến trên con đường tìm kiếm lợi nhuận.
Tuy nhiên, nếu Trung Quốc không còn được xem là một "bãi đáp" an toàn, các doanh nghiệp quốc tế sẽ đi tìm những "bãi đáp" mới. Không ít quốc gia đang phát triển muốn được trở thành "công xưởng của thế giới" như con đường Trung Quốc đã đi qua.
