Anh là Đại tá, PGS.TS.NGƯT. Trần Văn Khoa, Chủ nhiệm Bộ môn Sinh học và Di truyền Y học (Học viện Quân Y), Phó Chủ tịch Hội Di truyền Y học Việt Nam.
Đại tá, PGS.TS.NGƯT. Trần Văn Khoa, Chủ nhiệm Bộ môn Sinh học và Di truyền Y học (Học viện Quân Y), Phó Chủ tịch Hội Di truyền Y học Việt Nam
Là một trong những người thầy được gắn bó đầu tiên với các sinh viên quân y khi các em mới bước chân vào Học viện, Đại tá, PGS.TS.NGƯT Trần Văn Khoa luôn lắng nghe và thấu hiểu những khó khăn mà hầu hết các sinh viên gặp phải đó là phương pháp và tư duy tiếp cận môn học để thích ứng với khối lượng kiến thức dày đặc của môi trường mới đầy “khắc nghiệt”. Với hơn 30 năm kinh nghiệm giảng dạy các môn thuộc giáo dục học đại cương trong đó có môn sinh học, Đại tá Trần Văn Khoa luôn gắn kiến thức khoa học cơ bản với y học cơ sở và thực tiễn lâm sàng sau này giúp học viên hiểu được rằng để làm nên người thầy thuốc giỏi thì những môn cơ bản như toán, lý, hóa, sinh học - di truyền chính là nền tảng đầu tiên. Đây chính là “bàn đạp” để các “bác sĩ” tương lai nắm bắt được các nguyên lý sinh học, nguyên lý di truyền cơ bản, từ đó tiếp thu được các kiến thức cơ sở ngành, chuyên ngành, triệu chứng học, căn nguyên bệnh, phục vụ cho công tác chẩn đoán, phòng ngừa bệnh sau này một cách chính xác, dễ dàng hơn.
Với đặc thù đối tượng đầu vào khác nhau (quân y, dân y, dược, bạn Lào, Campuchia, đối tượng cử tuyển..), làm thế nào để đảm bảo chất lượng giảng dạy là câu hỏi Đại tá Trần Văn Khoa luôn trăn trở và trao đổi với các giảng viên trong bộ môn. Từ đó tìm ra những khiếm khuyết của học viên mà có cách truyền đạt kiến thức khác nhau. Đại tá Trần Văn Khoa cho biết: Ngay từ bài giảng đầu tiên, ngoài việc giúp các em hiểu được mục tiêu của Môn học, Bộ môn đều phân công giảng viên chủ nhiệm lớp giúp đỡ các em. Nhất là các học viên thi đầu vào khối A, kiến thức sinh học ban đầu bị “rỗng”, sao cho các em tiếp thu được khối lượng lớn kiến thức trong thời gian có hạn. Ngay từ giờ giảng đầu tiên cho mỗi lớp, giới thiệu môn học cũng vô cùng quan trọng. Với mỗi bài giảng cũng vậy, cách đặt vấn đề, mục tiêu bài học, giúp học viên, sinh viên kích thích tính tò mò, sự hưng phấn của người học để nắm được yêu cầu cốt lõi của bài giảng; nhất là khi giảng viên gắn những kiến thức khoa học cơ bản với kiến thức lâm sàng. Quá trình giảng bài cần tạo không khí trao đổi cởi mở giữa giảng viên và học viên, sao cho phát huy sự sáng tạo chủ động của học viên và buổi học trở nên thực sự thú vị.
Để xóa bỏ suy nghĩ sinh viên khối B có lợi thế hơn sinh viên khối A trong việc học môn Sinh học và Di truyền Y học, chúng tôi đã có một nghiên cứu nhỏ so sánh kết quả thi hết môn học của sinh viên thuộc hai khối thi đầu vào khác nhau: khối A và B. Kết quả học tập của hai khối này là tương đương nhau. Điều đó cho thấy, quá trình học đóng vai trò rất quan trọng. Kết quả nghiên cứu giúp các học viên có nhận thức đúng hơn về quá trình học, từ đó xác định phương pháp học tập sao cho đạt kết quả như mong muốn, PGS. Trần Văn Khoa chia sẻ.
Giờ giảng lý thuyết chỉ chiếm khoảng ½ chương trình, còn lại bộ môn áp dụng phương pháp dạy học tích cực: hướng dẫn dưới dạng các tốp học viên tự chuẩn bị theo chủ đề để thảo luận và các buổi thực hành ở các phòng thí nghiệm, dã ngoại để đào sâu kiến thức. Nhiều môn học trong Học viện Quân y mang tính trực quan, trong đó có Bộ môn Sinh học và Di truyền y học cũng là môn học hình thái (quan sát). Hiện nay, Bộ môn Sinh học và Di truyền y học nói riêng và nhiều bộ môn khác trong Học viện đã được Bộ Quốc phòng trang bị các giáo cụ trực quan như máy chiếu, mô hình, học cụ, hệ thống mô hình phỏng sinh học… sử dụng trong giảng dạy, thực hành tiền lâm sàng... góp phần quan trọng nâng cao chất lượng đào tạo.
Qua nhiều khóa đào tạo, những lần đi thực hành dã ngoại giúp sinh viên “vỡ” ra được nhiều điều lý thú. Thực hành luôn là phần giúp học viên “nhào nặn”, bổ sung lại lý thuyết. Còn giảng viên biết được những khiếm khuyết của học viên để tìm cách bổ sung, khắc phục. Với phương pháp tiếp cận kiến thức linh hoạt, từ lý thuyết đến mô hình học trực quan, phòng thí nghiệm và dã ngoại thực tế mà Học viện Quân y trang bị cho học viên, nhiều đề tài khoa học đã ra ra đời ngay từ khi họ còn ngồi trên ghế nhà trường. Từ những bước đi ban đầu như tham gia một số khâu của quá trình nghiên cứu, học viên tích lũy kinh nghiệm thực tiễn và những kiến thức sâu hơn để từ đó trang bị cho các học viên phương pháp nghiên cứu khoa học. Với kinh nghiệm làm chủ nhiệm nhiều đề tài nghiên cứu từ cấp cơ sở đến cấp Bộ và cấp Nhà nước, Đại tá Trần Văn Khoa đã hướng dẫn hàng chục nhóm học viên tham gia nghiên cứu nhiều đề tài về di truyền. Trong đó có nhóm đã đạt được giải của Bộ GD-ĐT và giải của Tổ chức Sở hữu trí tuệ Quốc tế dành cho nhóm xuất sắc trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học với đề tài “Phát hiện đa hình di truyền của ADN ty thể ứng dụng trong nhận dạng cá thể”. Đây là đề tài có tính ứng dụng cao trong thực tiễn, đó là qua phân tích tính đa hình di truyền của ADN ty thể giúp nhận dạng các cá thể. Đặc biệt là những mẫu lượng ADN thấp như thân tóc không có chân vẫn phát hiện được qua phân tích (thông thường mẫu máu hay mẫu mô có hàm lượng ADN cao, có thể thu được ADN nhân dễ dàng cho việc xác định). Với ứng dụng từ đề tài khoa học này, hiện nay chúng ta có thể nhận dạng được danh tính hài cốt, mẫu xương, răng, thi thể bị cháy hoặc phân hủy lâu ngày không nhận dạng được qua hình thái…Đại tá Trần Văn Khoa cho biết.
Đại tá, PGS.TS Trần Văn Khoa tận tâm truyền thụ tri thức cho đội ngũ học viên, sinh viên
Với sự truyền thụ kiến thức cơ bản, hệ thống cùng với sự tâm huyết với học trò, học viên của Học viên Quân y đã rất tích cực tham gia phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học, rất nhiều đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên có giá trị thực tiễn cao, đoạt giải thưởng cấp Bộ Quốc phòng và Bộ GD-ĐT như: Bước đầu nghiên cứu hình thái tinh trùng thu được từ mào tinh của bệnh nhân vô tinh và đánh giá trong môi trường nuôi cấy; Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng đo dẫn truyền thần kinh và siêu âm dây thần kinh giữa ở bệnh hội chứng ống cổ tay; Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật PCR đa mồi trong phát hiện vi khuẩn gây bệnh tả; Áp dụng kỹ thuật QF-PCR trong chẩn đoán trước sinh 5 hội chứng bất thường nhiễm sắc thể thường gặp; Nghiên cứu áp dụng quy trình tách ADN ty thể từ thân tóc bằng hạt từ tính, ứng dụng trong nhận dạng cá thể và xác định huyết thống; Nghiên cứu áp dụng quy trình phân lập và nuôi cấy tế bào gốc trung mô từ màng bao dây rốn; Điều chế nước cất pha tiêm trong điều kiện dã ngoại, 1 đề tài nghiên cứu khoa học trong năm 2017 được đăng trong Sách Vàng Sáng tạo Việt Nam là Nghiên cứu quy trình chẩn đoán một số bệnh di truyền trước chuyển phôi để sàng lọc phôi thụ tinh trong ống nghiệm - Đề tài cấp Nhà nước này đã vinh dự được Giải Nhì VIFOTEC năm 2016. Thông qua phong trào nghiên cứu khoa học của tuổi trẻ Học viện được tổ chức 2 năm một lần, Học viện Quân y đã phát hiện, bồi dưỡng, xây dựng được nhiều đội ngũ cán bộ khoa học kế tiếp; góp phần không nhỏ vào việc nâng cao uy tín của Học viện về đào tạo, nghiên cứu khoa học và điều trị trong ngành y tế Việt Nam nói chung và ngành Quân y nói riêng.
Với những đóng góp, cống hiến đáng trân trọng xuyên suốt chặng đường sự nghiệp vẻ vang đã qua, Đại tá, PGS.TS Trần Văn Khoa đã vinh dự được Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ Quốc phòng, Học viện Quân y trao tặng nhiều danh hiệu, phần thưởng cao quý cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen ý nghĩa.
