Canada hiện là một trong những thị trường nhập khẩu hàng dệt may và thời trang lớn trên thế giới, với nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm chất lượng cao, đa dạng nguồn gốc ngày càng tăng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa thương mại và xu hướng tiêu dùng bền vững lên ngôi, thị trường này trở thành “đích đến” hấp dẫn đối với nhiều quốc gia sản xuất, trong đó có Việt Nam. Việc Việt Nam tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã mở ra cánh cửa rộng lớn cho ngành dệt may tận dụng ưu đãi thuế quan, mở rộng chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Hội chợ Dệt may Toronto 2025 trở thành điểm hẹn thương mại quan trọng, nơi các doanh nghiệp Việt Nam khẳng định năng lực, quảng bá thương hiệu và tìm kiếm đối tác chiến lược. Đoàn xúc tiến thương mại của Hiệp hội Dệt may Việt Nam gồm 9 doanh nghiệp đã tham dự hội chợ với mục tiêu khai thác sâu hơn thị trường Canada, tận dụng tối đa lợi thế từ CPTPP. Nếu trước đây Mỹ là thị trường chủ lực chiếm hơn 40% kim ngạch xuất khẩu, thì nay xu hướng đa dạng hóa, đặc biệt hướng đến Canada, được xem là bước đi chiến lược giúp dệt may Việt Nam thích ứng với bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi.
Trong bức tranh xuất khẩu toàn cầu, Việt Nam đang nổi lên như một trong những quốc gia có năng lực cạnh tranh mạnh mẽ trong lĩnh vực dệt may, đặc biệt tại thị trường Canada. Hiện Việt Nam là nước xuất khẩu dệt may lớn thứ ba vào Canada, chiếm khoảng 12% thị phần, chỉ đứng sau Trung Quốc và Bangladesh. Đây là con số đáng chú ý, thể hiện vị thế ngày càng vững vàng của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường quốc tế. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kim ngạch xuất khẩu dệt may sang Canada năm 2022 đạt khoảng 1,8 tỷ USD gấp đôi so với thời điểm trước khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực. Chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đã đạt gần 150 triệu USD, cho thấy đà tăng trưởng ổn định, bất chấp bối cảnh cạnh tranh toàn cầu còn nhiều biến động. Một trong những yếu tố tạo nên thành công đó là ưu đãi thuế quan từ CPTPP. Khi hiệp định có hiệu lực, Canada đã xóa bỏ ngay gần 89% dòng thuế đối với sản phẩm dệt may nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có 42 dòng thuế được xóa bỏ hoàn toàn ngay lập tức, phần còn lại được cắt giảm theo lộ trình 4–6 năm. Đây là lợi thế lớn giúp hàng hóa Việt Nam có mức giá cạnh tranh hơn, mở rộng cơ hội tiếp cận người tiêu dùng Canada. Tuy nhiên, để được hưởng ưu đãi này, doanh nghiệp phải đáp ứng quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi” (yarn-forward) – nghĩa là toàn bộ chuỗi sản xuất, từ sợi, vải đến may mặc, đều phải được thực hiện trong các quốc gia thành viên CPTPP.
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động nâng cấp năng lực sản xuất và mở rộng liên kết chuỗi cung ứng. Các tên tuổi như Việt Vương, Thái Sơn, Tường Long, Wisermax hay May Hai… đều đã đầu tư vào sản xuất nguyên liệu, đáp ứng yêu cầu xuất xứ, đồng thời tham gia hội chợ “Nguồn cung dệt may Canada” tại Toronto sự kiện xúc tiến thương mại lớn nhất ngành dệt may khu vực Bắc Mỹ. Tại đây, doanh nghiệp Việt không chỉ giới thiệu sản phẩm mà còn khẳng định sự chuyên nghiệp, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và tinh thần hợp tác bền vững.
Canada là thị trường chiến lược mà doanh nghiệp Việt cần tập trung khai thác, bởi vừa có ưu đãi thuế, vừa có nhu cầu tiêu thụ lớn đối với các sản phẩm thân thiện môi trường, có nguồn gốc rõ ràng. Tuy nhiên, thách thức nằm ở chỗ nhiều sản phẩm Việt vẫn chưa đủ điều kiện hưởng ưu đãi CPTPP, buộc phải chịu thuế nhập khẩu từ 15–18%. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp Việt chưa tận dụng hết lợi thế mà CPTPP mang lại. Chính vì vậy, phía Canada đã phối hợp với Thương vụ Việt Nam tổ chức các hội thảo hướng dẫn quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn thị trường, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về quy định và xu hướng tiêu dùng địa phương. Thông điệp mà Việt Nam muốn gửi tới các đối tác quốc tế không chỉ là “nguồn cung hàng hóa ổn định” mà còn là “đối tác phát triển bền vững, đáng tin cậy”. Việt Nam mong muốn mở rộng mối quan hệ hợp tác không chỉ trong thương mại hàng hóa mà còn trong sản xuất, phát triển thương hiệu và chuỗi giá trị toàn cầu. Sự chủ động tham gia của các doanh nghiệp, cùng với nỗ lực hỗ trợ từ các cơ quan ngoại giao, xúc tiến thương mại, đang giúp dệt may Việt Nam từng bước khẳng định chỗ đứng vững chắc trên thị trường Canada.
So với các quốc gia lân cận Canada như Mỹ, Mexico hay các nước Nam Mỹ, việc vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam khiến giá thành sản phẩm bị đội lên, làm giảm sức cạnh tranh, đặc biệt trong phân khúc trung cấp – nơi người tiêu dùng nhạy cảm với giá. Đây là yếu tố khách quan khó tránh, nhưng đòi hỏi doanh nghiệp phải tối ưu logistics, tận dụng hiệu quả hiệp định CPTPP để giảm chi phí và thời gian giao hàng. Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và trách nhiệm xã hội ngày càng trở thành “tấm vé bắt buộc” để hàng dệt may Việt Nam tiếp cận thị trường Canada. Những yêu cầu nghiêm ngặt về kiểm soát hóa chất (như PFAS), tiêu chuẩn OEKO-TEX, GOTS, GRS hay chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) không chỉ đòi hỏi công nghệ sản xuất tiên tiến mà còn yêu cầu sự minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Đây là “rào cản mềm” nhưng có tác động mạnh mẽ, buộc doanh nghiệp phải thay đổi tư duy từ “sản xuất để bán” sang “sản xuất có trách nhiệm”, hướng tới phát triển bền vững. Một trở ngại khác là quy tắc xuất xứ chặt chẽ trong CPTPP. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt Nam chỉ có thể tận dụng ưu đãi thuế quan khi tự chủ được toàn bộ các công đoạn sản xuất, từ kéo sợi, dệt, nhuộm đến hoàn thiện vải. Trong khi đó, phần lớn nguyên phụ liệu của ngành vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc Hàn Quốc. Đây chính là “điểm nghẽn” khiến tỷ lệ doanh nghiệp tận dụng ưu đãi CPTPP để xuất khẩu sang Canada mới chỉ đạt khoảng 18%. Không ít doanh nghiệp vẫn còn dè dặt trong việc đầu tư công nghệ, chưa mạnh dạn tham gia hội chợ quốc tế, chưa chú trọng xây dựng thương hiệu riêng. Cạnh tranh cũng gay gắt khi các quốc gia như Trung Quốc, Bangladesh, Campuchia đang chiếm thị phần lớn tại Canada với giá thành thấp và chuỗi cung ứng hoàn thiện. Đặc biệt, từ ngày 1/1/2025, Việt Nam sẽ không còn được hưởng ưu đãi thuế GSP, điều này khiến lợi thế cạnh tranh về giá bị thu hẹp hơn nữa. Trong bối cảnh đó, nếu không nâng cao năng lực tự chủ và giá trị gia tăng, doanh nghiệp Việt Nam rất dễ bị lép vế ngay trên sân chơi mà mình từng có nhiều tiềm năng.
Để mở rộng thị phần một cách bền vững, ngành dệt may Việt Nam cần định vị lại chiến lược phát triển. Trước hết, phải chú trọng xây dựng thương hiệu và thiết kế điều giúp sản phẩm Việt có dấu ấn riêng trong mắt người tiêu dùng Canada. Các doanh nghiệp không thể mãi “đi làm thuê” mà cần phát triển các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao, gắn liền với bản sắc văn hóa và xu hướng thời trang bền vững. Song song đó là việc đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn môi trường, trách nhiệm xã hội và minh bạch hóa chuỗi cung ứng để sản phẩm có thể lưu thông ở các thị trường khó tính. Ngoài ra, đầu tư vào các công đoạn sợi, dệt, nhuộm để đáp ứng quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi” là yêu cầu mang tính chiến lược. Việc liên kết trong chuỗi giá trị – giữa doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu, nhà may và đơn vị xuất khẩu sẽ giúp giảm chi phí, tăng tốc độ đáp ứng và kiểm soát tốt chất lượng. Nhà nước cũng cần đồng hành bằng cách hỗ trợ xúc tiến thương mại, cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ tài chính, cải thiện thủ tục hành chính và khuyến khích doanh nghiệp tham gia hội chợ quốc tế. Đa dạng hóa sản phẩm và hướng tới thị trường ngách là hướng đi tiềm năng. Canada có nhu cầu lớn đối với các sản phẩm dệt kỹ thuật cao, hàng thời trang thân thiện môi trường, hoặc thiết kế đặc thù cho khí hậu lạnh. Một số doanh nghiệp Việt Nam như Việt Hồng, Bảo Minh đã tiên phong trong việc xây dựng chuỗi cung ứng khép kín, đảm bảo quy tắc xuất xứ và đạt tiêu chuẩn cao, qua đó mở rộng đáng kể thị phần tại Canada. Kết quả bước đầu tại thị trường Canada cho thấy dệt may Việt Nam đang đi đúng hướng, tận dụng tốt các cơ hội từ Hiệp định CPTPP và thể hiện rõ quyết tâm mở rộng tầm ảnh hưởng trên bản đồ thương mại quốc tế. Tuy nhiên, để tăng trưởng không chỉ dừng ở con số mà trở thành giá trị bền vững, ngành cần vượt qua giới hạn của ưu đãi thuế quan, hướng tới việc nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng toàn diện các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, nguồn gốc xuất xứ và trách nhiệm xã hội.
Sự bứt phá của dệt may Việt Nam trong giai đoạn tới sẽ phụ thuộc vào khả năng đổi mới sáng tạo, đầu tư công nghệ, xây dựng thương hiệu và tạo dựng niềm tin nơi người tiêu dùng Canada. Đây không chỉ là mục tiêu của riêng doanh nghiệp, mà là chiến lược chung đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và các bộ, ngành liên quan. Khi những nỗ lực đó được gắn kết và triển khai một cách nhất quán, dệt may Việt Nam hoàn toàn có thể biến cơ hội thành lợi thế cạnh tranh dài hạn không chỉ giữ vững vị thế tại Canada mà còn tiến xa hơn, khẳng định dấu ấn của hàng Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Phương Anh
