Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi sâu sắc phương thức sản xuất, tư duy phát triển và cả cấu trúc xã hội toàn cầu. Trong dòng chảy ấy, yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là thế hệ trẻ trở thành yếu tố sống còn đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đất nước ta đang bước vào “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, như Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định, với khát vọng phát triển hùng cường, thịnh vượng vào giữa thế kỷ XXI. Để hiện thực hóa khát vọng đó, cần có một lực lượng tiên phong đó chính là thanh niên, lớp người trẻ giàu trí tuệ, năng động, sáng tạo và luôn khao khát cống hiến. Trong thời kỳ mới, thanh niên không chỉ là “rường cột nước nhà” theo nghĩa truyền thống, mà còn là nhân tố quyết định sức cạnh tranh quốc gia trong nền kinh tế tri thức và xã hội số. Vì vậy, việc bồi dưỡng thế hệ thanh niên Việt Nam cả về trí tuệ, bản lĩnh, lý tưởng và kỹ năng hội nhập – trở thành nhiệm vụ chiến lược.
Bước vào kỷ nguyên hội nhập và chuyển đổi số toàn cầu, thanh niên Việt Nam đang giữ vị trí chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ là lực lượng trực tiếp tham gia kiến tạo tương lai đất nước bằng trí tuệ, sức trẻ và khát vọng vươn lên. Thanh niên Việt Nam hiện chiếm hơn 20% dân số và gần 36% lực lượng lao động xã hội. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên “vươn mình của dân tộc”, điều đất nước cần không chỉ là nguồn vốn hay công nghệ hiện đại, mà trước hết là những con người có bản lĩnh, tri thức và lý tưởng. Trong nhiều năm qua, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã phát huy vai trò nòng cốt trong việc bồi dưỡng, chăm lo và đồng hành cùng thanh niên trên con đường trưởng thành. Được tôi luyện qua các thời kỳ cách mạng, hai tổ chức này không ngừng đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, triển khai các phong trào “xung kích – sáng tạo – hội nhập” để tạo môi trường rèn luyện, khuyến khích thanh niên phát huy tinh thần cống hiến. Nhiều chương trình đã tạo dấu ấn sâu đậm như “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Thanh niên khởi nghiệp”, hay các hoạt động hỗ trợ chuyển đổi số, lập nghiệp và hội nhập quốc tế. Ở khắp mọi miền đất nước, hình ảnh thanh niên Việt Nam năng động, tiên phong làm chủ công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hay dấn thân vì cộng đồng đã trở thành minh chứng sống động cho tinh thần “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”. Bên cạnh đó, có thể thấy rõ vai trò đại diện và dẫn dắt của tổ chức Đoàn – Hội trong việc giúp thanh niên định hướng giá trị, nuôi dưỡng khát vọng cống hiến và hội nhập toàn cầu. Các phong trào của Đoàn, Hội ngày càng thiết thực, sát với nhu cầu, nguyện vọng của giới trẻ; góp phần quan trọng vào việc hình thành lớp thanh niên Việt Nam thời kỳ mới “tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn”. Đồng thời, công tác tập hợp, đoàn kết thanh niên trong các khu công nghiệp, vùng sâu vùng xa hay trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài ngày càng được chú trọng, mở rộng phạm vi ảnh hưởng và sức lan tỏa của tổ chức.
Tuy vậy, một số hạn chế vẫn còn tồn tại. Công tác tuyên truyền, giáo dục lý tưởng, đặc biệt là trong không gian mạng, đôi khi còn thiếu linh hoạt và chưa bao phủ hết mọi nhóm thanh niên. Việc nắm bắt trào lưu, định hướng giá trị tích cực cho giới trẻ trong môi trường số vẫn gặp khó khăn. Một bộ phận thanh niên chưa nhận thức đầy đủ vai trò, trách nhiệm của mình trong phát triển đất nước, dễ bị chi phối bởi lối sống thực dụng hoặc các ảnh hưởng tiêu cực từ bên ngoài. Ngoài ra, phương thức tập hợp, dẫn dắt thanh niên ở một số địa phương còn chậm đổi mới, chưa theo kịp tốc độ biến đổi của xã hội và công nghệ. Thanh niên Việt Nam đang là lực lượng có tiềm năng to lớn nhưng cần được tiếp tục bồi dưỡng, định hướng và tạo điều kiện để phát huy hết khả năng của mình. Khi được khơi dậy niềm tin, khát vọng và được trao cơ hội hành động, họ sẽ trở thành động lực chủ chốt, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển hùng cường của dân tộc trong thế kỷ XXI.
Dân tộc Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên của khát vọng vươn lên mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Đây là giai đoạn lịch sử được đánh dấu bởi tầm nhìn chiến lược của Đảng về “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, hướng tới mục tiêu xây dựng nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa hùng cường, thịnh vượng, dân chủ, công bằng, văn minh và hạnh phúc; để đất nước sánh vai cùng các cường quốc năm châu trên nền tảng bản sắc văn hóa và tinh thần tự cường dân tộc. Trong hành trình đó, lực lượng thanh niên đông đảo, năng động, giàu khát vọng và lý tưởng chính là trung tâm của động lực phát triển, là đội ngũ tiên phong trong đổi mới, sáng tạo và hội nhập, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc và có vị thế xứng đáng trên trường quốc tế. Các chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, chiến lược phát triển nguồn nhân lực cũng như nhiều nghị quyết chuyên đề của Trung ương đều khẳng định thanh niên là nguồn lực quan trọng của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giữa thời đại của chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và toàn cầu hóa, việc xác định phương hướng, nhiệm vụ chiến lược để xây dựng thế hệ thanh niên mới đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên vươn mình không chỉ là tất yếu khách quan mà còn là sứ mệnh chính trị lớn lao của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.
Sự phát triển nhanh chóng của khoa học – công nghệ đang làm thay đổi căn bản phương thức sản xuất, quản lý, học tập và giao tiếp của con người, đặc biệt là giới trẻ. Ở Việt Nam, chuyển đổi số đã trở thành động lực cốt lõi thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đổi mới mô hình quản trị nhà nước, nâng cao chất lượng dịch vụ công và cải thiện đời sống nhân dân. Trong bối cảnh đó, thanh niên không thể chỉ dừng lại ở vai trò là người sử dụng công nghệ, mà cần trở thành lực lượng tiên phong làm chủ tri thức, sáng tạo giá trị mới, chuyển giao công nghệ và dẫn dắt xã hội trong không gian số. Trách nhiệm lịch sử của thế hệ trẻ là xây dựng hình mẫu “công dân số” có tri thức vững vàng, kỹ năng toàn diện, đạo đức trong sáng và ý thức chấp hành pháp luật cao, sẵn sàng thích ứng linh hoạt với những đòi hỏi khắt khe của kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối, công nghệ sinh học và tài chính số.
Thanh niên Việt Nam hôm nay đang đối diện với cả cơ hội lẫn thách thức. Họ phải hội nhập quốc tế sâu rộng mà vẫn giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; phải làm việc trong môi trường cạnh tranh toàn cầu mà vẫn nuôi dưỡng lý tưởng, nhân văn và lòng yêu nước. Điều đó đòi hỏi tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phải đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức hoạt động, xây dựng chiến lược hành động thiết thực, bài bản nhằm “chuẩn bị kỹ lưỡng một thế hệ trẻ đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về nguồn nhân lực để hội nhập, phát triển bền vững”. Trong môi trường thông tin đa chiều và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, một bộ phận thanh niên có biểu hiện thờ ơ với chính trị, thiếu lý tưởng cách mạng, thậm chí sa vào chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng. Đây là nguy cơ tiềm ẩn làm phai nhạt giá trị truyền thống, xói mòn nền tảng tinh thần của dân tộc. Thực tiễn ấy đặt ra yêu cầu cấp bách phải củng cố, bồi đắp cho thế hệ trẻ lý tưởng sống, đạo đức, bản lĩnh văn hóa; khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và khát vọng cống hiến. Đồng thời, cần giúp thanh niên nhận thức sâu sắc sứ mệnh, trách nhiệm của bản thân đối với tương lai và vận mệnh của đất nước – để mỗi người trẻ Việt Nam thực sự trở thành “người kiến tạo tương lai”, góp phần đưa dân tộc vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Bước vào thời kỳ toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, thanh niên Việt Nam đang đứng trước những cơ hội phát triển chưa từng có. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ số và tự động hóa đang làm thay đổi căn bản phương thức sản xuất và đời sống xã hội. Trong dòng chảy đó, thế hệ trẻ Việt Nam với khả năng tiếp cận nhanh, tư duy linh hoạt và tinh thần sáng tạo có điều kiện thuận lợi để khẳng định năng lực, vươn lên hội nhập với thế giới. Cùng với đó, Việt Nam hiện đang ở trong “giai đoạn vàng” của cơ cấu dân số, khi lực lượng thanh niên chiếm tỷ lệ lớn và có sức bật mạnh mẽ. Nếu được bồi dưỡng, đào tạo và định hướng đúng, đây sẽ là nguồn nhân lực quý giá, là động lực quan trọng thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững trong thời đại mới. Song song với những cơ hội mang tính toàn cầu, thanh niên Việt Nam còn được hưởng lợi từ những chính sách, chiến lược phát triển quốc gia ngày càng chú trọng đến con người và nguồn nhân lực trẻ. Đảng và Nhà nước đã nhiều lần khẳng định xây dựng thế hệ trẻ có trí tuệ, bản lĩnh, khát vọng vươn lên là nhiệm vụ trọng yếu trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Các phong trào thanh niên cũng được đổi mới mạnh mẽ về nội dung và phương thức, gắn với yêu cầu của thời đại số, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo, dấn thân cống hiến.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội rộng mở, quá trình phát triển của thanh niên Việt Nam trong bối cảnh hiện nay cũng đối mặt với không ít thách thức. Trước hết, nhận thức và sự chuẩn bị của thanh niên chưa đồng đều giữa các vùng miền, lĩnh vực. Ở nhiều nơi, một bộ phận thanh niên vẫn còn thiếu định hướng rõ ràng về lý tưởng sống, bản lĩnh chính trị và khát vọng vươn lên; trong khi đó, chênh lệch trong tiếp cận công nghệ, thông tin và cơ hội học tập giữa đô thị và nông thôn vẫn là rào cản lớn. Sự thiếu đồng bộ trong giáo dục kỹ năng mềm, tư duy số và khả năng hội nhập quốc tế khiến không ít thanh niên còn lúng túng khi bước vào thị trường lao động hiện đại. Bên cạnh đó, áp lực từ cạnh tranh quốc tế và những biến động nội tại của xã hội cũng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với thanh niên. Trong thời đại toàn cầu hóa, họ không chỉ phải cạnh tranh với lao động trong nước mà còn với nhân lực đến từ nhiều quốc gia khác những người được đào tạo bài bản, làm việc trong môi trường quốc tế chuyên nghiệp. Sự phát triển nhanh của công nghệ và quá trình tự động hóa khiến nhiều công việc truyền thống dần biến mất, buộc thanh niên phải liên tục học hỏi, cập nhật và thích nghi. Đặc biệt, trong khi tiếp thu tinh hoa nhân loại, thanh niên Việt Nam còn phải đối mặt với thách thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, cân bằng giữa hiện đại và truyền thống – một yêu cầu không dễ dàng nhưng vô cùng cần thiết để khẳng định bản lĩnh của thế hệ trẻ Việt Nam trong “kỷ nguyên mới”.
Việc xây dựng một thế hệ thanh niên Việt Nam bản lĩnh, tri thức, trách nhiệm và khát vọng là yêu cầu mang tính chiến lược, quyết định tương lai dân tộc. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam giữ vai trò nòng cốt trong quá trình đó, cần xác định rõ phương hướng, nhiệm vụ dài hạn để thanh niên đủ khả năng làm chủ thời đại và góp phần đưa đất nước bứt phá. Cần không ngừng đổi mới nội dung và phương thức giáo dục lý tưởng cách mạng, giúp thanh niên thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Công tác giáo dục của Đoàn phải chuyển từ tuyên truyền một chiều sang tương tác đa chiều, để mỗi đoàn viên trở thành chủ thể của quá trình học tập, rèn luyện và lan tỏa giá trị tích cực. Song song với đó, cần khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, giúp thanh niên nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm đối với Tổ quốc; đề cao văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí, hình thành bản lĩnh sống trung thực, sáng tạo và nhân văn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tổ chức Đoàn, Hội cũng cần chủ động bảo vệ nền tảng văn hóa dân tộc, giúp thanh niên hiểu, trân trọng và tự hào với truyền thống, từ đó nuôi dưỡng ý chí vươn lên vì Việt Nam hùng cường.
Tổ chức Đoàn, Hội cần dẫn dắt thanh niên tiến quân làm chủ khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Cần triển khai mạnh mẽ các chương trình “Bình dân học vụ số”, “Bình dân học AI”, phổ cập tri thức về dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, kỹ năng số và tư duy sáng tạo trong học tập, lao động. Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp, tạo không gian thực hành, trải nghiệm thực tế tại cộng đồng và doanh nghiệp.
Đặc biệt, phải hình thành nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao, có khả năng ngoại ngữ, am hiểu kinh tế số, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập sâu rộng. Thế hệ trẻ không chỉ là người thụ hưởng mà còn là chủ thể kiến tạo tương lai. Cần gắn khát vọng cá nhân với khát vọng phát triển quốc gia, hướng thanh niên vào các phong trào tình nguyện, bảo vệ môi trường, gìn giữ bản sắc văn hóa, và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, phát huy vai trò của Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam như lực lượng tiên phong trên mặt trận kinh tế – góp phần xây dựng cộng đồng doanh nghiệp Việt năng động, bản lĩnh và có tinh thần phụng sự Tổ quốc. Hội đã quy tụ hơn 19.000 hội viên trên cả nước, đóng góp khoảng 10% GDP quốc gia và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh, tầm ảnh hưởng của lớp trẻ Việt Nam trong công cuộc phát triển kinh tế – xã hội.
Một dân tộc mạnh phải bắt đầu từ thế hệ trẻ khỏe mạnh cả thể chất lẫn tinh thần. Cần chú trọng triển khai các chương trình nâng cao tầm vóc, thể lực thanh niên, mở rộng hoạt động khám – tầm soát sức khỏe, sàng lọc bệnh tật, hỗ trợ dinh dưỡng học đường. Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam với hơn 90.000 hội viên cần đi đầu trong chuyển đổi số y tế, dự phòng bệnh tật, chăm sóc sức khỏe học đường, đồng thời rèn luyện y đức, chuyên môn cho đội ngũ thầy thuốc trẻ – những người “chữa lành” tương lai của dân tộc. Để thanh niên thật sự trở thành động lực phát triển, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành, tổ chức Đoàn, Hội và chính quyền.
Cần tiếp tục làm tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền lợi chính đáng của thanh niên, đồng hành và tiếp sức cho họ học tập, lập nghiệp, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đồng thời, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn – Hội có bản lĩnh, uy tín và dám đổi mới sáng tạo, gắn bó mật thiết với thanh niên, trở thành người truyền cảm hứng, dẫn dắt thế hệ trẻ.
Trong bối cảnh “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, việc bồi dưỡng thế hệ thanh niên có bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng không chỉ là nhiệm vụ của giáo dục mà còn là chiến lược quốc gia mang tầm dài hạn. Đây là trách nhiệm chung của toàn xã hội từ Đảng, Nhà nước, các tổ chức Đoàn – Hội đến từng cá nhân thanh niên. Hơn lúc nào hết, cần quyết tâm, sáng tạo và hành động đồng bộ, để biến “tiềm năng” của thanh niên Việt Nam thành động lực phát triển mạnh mẽ, góp phần đưa đất nước vươn lên vững chắc trong thời đại mới./.
Ths. Lê Khanh
