Những năm gần đây, khi vấn đề an toàn thực phẩm, sức khỏe và môi trường được đặt lên hàng đầu, người tiêu dùng ngày càng khắt khe với nguồn gốc và chất lượng nông sản. Thị trường hiện đại đòi hỏi không chỉ sản phẩm sạch, mà còn minh bạch, truy xuất được nguồn gốc, tuân thủ quy trình sản xuất thân thiện với môi trường. Nông nghiệp Việt Nam buộc phải chuyển mình, từ tư duy sản xuất nhỏ lẻ sang nông nghiệp hàng hóa, công nghệ cao, gắn với tiêu chuẩn chất lượng quốc tế. Trong dòng chảy đó, VietGAP – bộ tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt của Việt Nam – đã trở thành “tấm hộ chiếu xanh” để nông sản nước ta có thể vững vàng bước vào các chuỗi cung ứng lớn, chinh phục người tiêu dùng trong nước và quốc tế.
Bát Tràng, với vị thế của một vùng đất giàu truyền thống sáng tạo, đã không đứng ngoài cuộc. Từ một xã thuần nông ven sông Hồng, địa phương đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, tái cơ cấu toàn bộ diện tích đất nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững. Toàn bộ 100% diện tích canh tác đã được chuyển từ trồng lúa năng suất thấp sang trồng rau, hoa, cây cảnh, cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Những con số biết nói cho thấy tầm nhìn chiến lược của Bát Tràng: 200 ha vùng rau an toàn, 75 ha vùng hoa – cây cảnh, 30 ha vùng cây ăn quả kết hợp nuôi trồng thủy sản, 53 ha trồng ổi phục vụ tiêu dùng trong và ngoài địa phương. Trong đó, 36 ha rau đã được chứng nhận VietGAP, giúp sản phẩm có đầu ra ổn định tại các siêu thị, chuỗi thực phẩm sạch, trường học, bếp ăn tập thể. Đây là kết quả của sự quyết liệt chuyển đổi tư duy – từ sản xuất theo tập quán sang sản xuất theo quy chuẩn, từ làm nông để sống sang làm nông để làm giàu và phát triển bền vững.
Hiệu quả kinh tế của mô hình VietGAP thể hiện rõ nét. Nhiều hộ nông dân đạt doanh thu từ 350 đến 400 triệu đồng mỗi héc-ta mỗi năm, có hộ vượt ngưỡng một tỷ đồng. Nhưng giá trị lớn hơn cả không nằm ở con số, mà ở sự thay đổi căn bản trong cách nghĩ, cách làm: người nông dân Bát Tràng hôm nay không còn chỉ dựa vào kinh nghiệm mà đã biết áp dụng khoa học – kỹ thuật, sử dụng phân bón sinh học, thuốc bảo vệ thực vật hữu cơ, trồng rau trong nhà màng, nhà lưới, thử nghiệm mô hình thủy canh, chủ động kiểm soát quy trình sản xuất và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Tư duy “làm nông bằng trí tuệ và công nghệ” đã và đang thấm sâu vào từng cánh đồng, từng khu vườn.
Một điểm sáng nổi bật khác là thôn Thuận Tốn – nơi người dân đã chuyển đổi toàn bộ 80 ha đất nông nghiệp sang trồng bưởi, ổi lê, hoa và cây cảnh. Những vườn bưởi xanh mướt trải dài, kết trái sai mùa, không chỉ phục vụ thị trường trong xã mà còn cung cấp cho Hà Nội và các tỉnh lân cận. Với sự hỗ trợ của Hội Nông dân xã và Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, mô hình thâm canh bưởi VietGAP được triển khai trên 10 ha tại các xứ đồng Chùa Thủy, Sau Chùa, Ấp Sâu, Bè Khoai. Mọi khâu đều được hướng dẫn, giám sát kỹ lưỡng: từ chọn giống, bón phân, bao quả, thụ phấn bổ sung đến phòng trừ sâu bệnh bằng chế phẩm sinh học. Năm 2025, vườn bưởi Bát Tràng chính thức được cấp chứng nhận VietGAP – đánh dấu bước tiến mới trong quá trình chuyên nghiệp hóa sản xuất, đồng thời mở ra triển vọng phát triển thương hiệu bưởi sạch của Thủ đô, tiến tới xuất khẩu và thương mại điện tử.
Những thay đổi đó không chỉ đem lại lợi ích kinh tế mà còn khơi dậy niềm tin, lòng tự hào và khát vọng làm giàu chính đáng của người nông dân. Họ nhận ra rằng, nông nghiệp hiện đại không còn là câu chuyện của cày, bừa và mồ hôi, mà là câu chuyện của tri thức, công nghệ và ý chí đổi mới. Sự thay đổi ấy, một khi lan tỏa rộng, sẽ trở thành nền tảng cho một nền nông nghiệp đô thị hiện đại, xanh, sạch, bền vững – phù hợp với định hướng phát triển của Hà Nội và cả nước.
Dĩ nhiên, hành trình đổi mới không phải không có thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống nhà màng, nhà lưới, vật tư nông nghiệp và phân bón sinh học khá cao, trong khi giá trị thị trường của nông sản sạch vẫn chưa được phản ánh đầy đủ. Công tác xây dựng thương hiệu và mở rộng đầu ra vẫn là bài toán nan giải; sản phẩm đạt chuẩn VietGAP chưa được quảng bá tương xứng với công sức bỏ ra. Không ít người tiêu dùng còn thiếu niềm tin hoặc hiểu biết về giá trị của nông sản an toàn. Bên cạnh đó, việc giám sát, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc vẫn cần hoàn thiện hơn để đảm bảo tính bền vững lâu dài.
Tuy vậy, những khó khăn đó không làm Bát Tràng chùn bước. Bởi hơn ai hết, người dân nơi đây hiểu rằng, phát triển bền vững không thể đến từ con đường dễ dàng. Đó là hành trình cần sự chung sức, đồng lòng của toàn bộ hệ thống chính trị, sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và các tổ chức đoàn thể. Chính quyền địa phương đã và đang nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi nhất: hỗ trợ vốn vay, tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình chứng nhận VietGAP, xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, đưa sản phẩm nông sản sạch Bát Tràng lên sàn thương mại điện tử và các kênh phân phối lớn. Những bước đi đó không chỉ giúp người dân yên tâm sản xuất mà còn định hình vị thế mới cho nông nghiệp địa phương – nông nghiệp của tri thức, bản lĩnh và khát vọng vươn lên.
Nhìn rộng hơn, mô hình của Bát Tràng mang ý nghĩa không chỉ trong phạm vi một xã, mà còn là bài học thực tiễn cho tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp cả nước. Trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa, khi Đảng ta xác định phát triển nông nghiệp xanh, sinh thái, tuần hoàn là trụ cột quan trọng để bảo đảm an ninh lương thực và phát triển bền vững, thì Bát Tràng chính là minh chứng sống động cho sức sáng tạo của người nông dân Việt Nam. Từ những cánh đồng ven sông Hồng, một mô hình nông nghiệp thông minh đang dần hình thành, góp phần làm đẹp thêm diện mạo Thủ đô và lan tỏa giá trị của tinh thần đổi mới, khát vọng vươn lên trong cộng đồng.
Ngày nay, khi bước chân vào Bát Tràng, người ta không chỉ thấy lò gốm nghi ngút khói mà còn thấy những khu trồng rau trong nhà kính, những vườn bưởi sai quả được bao trái cẩn thận, những nụ cười của người nông dân đang làm chủ công nghệ. Đó là hình ảnh đẹp của một vùng quê biết gìn giữ truyền thống mà vẫn sẵn sàng đổi mới; biết bám đất, bám nghề nhưng không ngừng sáng tạo để hòa nhịp cùng thời đại.
Với định hướng đúng đắn, sự hỗ trợ đồng bộ của thành phố và tinh thần dám nghĩ, dám làm của người dân, Bát Tràng đang vững bước trên con đường phát triển nông nghiệp VietGAP – một hướng đi không chỉ nâng cao giá trị sản xuất, cải thiện đời sống nông dân, mà còn góp phần hiện thực hóa mục tiêu lớn hơn: xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh – như tinh thần các Nghị quyết của Đảng đã xác định.
Từ một làng nghề truyền thống, Bát Tràng hôm nay đã trở thành biểu tượng của sức sống đổi mới. Hành trình ấy không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là minh chứng cho tầm nhìn của một địa phương biết kết hợp hài hòa giữa giá trị văn hóa và xu thế phát triển, giữa truyền thống và hiện đại, giữa con người và thiên nhiên. Trong ánh bình minh của thời kỳ mới, Bát Tràng đang viết tiếp câu chuyện của mình – câu chuyện về một vùng đất biết biến di sản thành động lực, biết biến thách thức thành cơ hội, biết gieo hạt giống của tương lai bằng tri thức, niềm tin và khát vọng vươn lên vì một nền nông nghiệp Việt Nam xanh – sạch – bền vững.
Chí Dương
