Hương ước, quy ước là quy tắc ứng xử do cộng đồng dân cư cùng thoả thuận, đặt ra để điều chỉnh quan hệ xã hội mang tính tự quản của nhân dân. Những năm qua, công tác xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở xã Nga My (Phú Bình, Thái Nguyên) đã đạt được nhiều hiệu quả, tác động tích cực đến các phong trào xây dựng “Gia đình văn hoá”, “Làng văn hoá”, xây dựng đời sống văn hóa trong cộng đồng dân cư.
Người dân xóm Nga My đã hiến tặng trên 10 nghìn m2 đất để xây dựng Trường Tiểu học Nga My II, là nơi học tập của hơn 400 em học sinh trong xóm và các xóm lân cận.
Việc xây dựng hương ước, quy ước ở các xóm trên địa bàn xã Nga My được người dân tham gia đóng góp ý kiến và hoàn thiện đưa vào thực hiện từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, những năm gần đây, đặc biệt là trong xây dựng nông thôn mới, nhiều nội dung trong hương ước, quy ước đã không còn phù hợp nên được rà soát, điều chỉnh. Trong đó, có những tiêu chí về vệ sinh môi trường, y tế, giáo dục, việc hiếu, việc hỷ... đã được chỉnh sửa để phù hợp với tình hình thực tế.
Đồng chí Lưu Hữu Thọ, Phó Chủ tịch UBND xã Nga My cho biết: Đến nay, xã Nga My đã hoàn thành việc rà soát và sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước của 26/26 xóm. Nội dung trong hương ước, quy ước quy định rõ những việc “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” như: thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; an ninh trật tự; khuyến học, khuyến tài; trách nhiệm, nghĩa vụ của từng cá nhân, từng gia đình trong thực hiện các tiêu chí về xây dựng gia đình văn hóa, xóm văn hoá, nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội... Các hương ước, quy ước sau khi được phê duyệt đã được xã và các xóm niêm yết công khai tại các nhà văn hóa, phổ biến đến từng hộ dân bằng nhiều hình thức. Trên thực tế sau khi hương ước, quy ước được đưa vào áp dụng, ý thức của người dân trong việc xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới cũng được nâng lên rõ rệt.
Đại An là xóm tiêu biểu của xã Nga My trong thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và thực hiện hương ước, quy ước. Xóm đã nhiều năm được công nhận là Xóm Văn hóa bởi những thành tích đã đạt được trong phong trào này. Chia sẻ với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Đào, Trưởng xóm Đại An cho biết: Trên cơ sở kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa, đồng thời bổ sung những nội dung mới phù hợp với tình hình thực tế địa phương, năm 2015, xóm đã đã họp bàn, thống nhất xây dựng và đưa vào thực hiện hương ước, quy ước mới của mình. Từ đó, người dân không còn e ngại, né tránh nhắc nhở những trường hợp vi phạm; việc xây dựng gia đình văn hóa, xóm văn hóa được người dân tích cực hưởng ứng. Đối với xây dựng cơ sở vật chất văn hóa, bên cạnh áp dụng hương ước, quy ước đó, chúng tôi cũng xây dựng các nhân tố điển hình tập trung vào các ủy viên cấp ủy, trưởng các hội, đoàn thể tham gia hiến đất, hiến ngày công lao động công ích. Từ đó, thu hút được đông đảo người dân tham gia vào việc chung xây dựng đời sống văn hóa, nông thôn mới. Toàn xóm đã hiến tặng trên 10 nghìn m2 đất để xây dựng Trường Tiểu học Nga My II, là nơi học tập của hơn 400 em học sinh trong xóm và các xóm lân cận.
Riêng từ năm 2015 đến năm 2019, với sự đồng lòng góp sức của người dân, xóm Đại An đã bê tông hóa được toàn bộ các tuyến đường với tổng chiều dài hơn 4km và xây dựng được Nhà văn hóa khang trang trị giá trên 360 triệu đồng với khuôn viên rộng lên tới 360m2. Hàng chục hộ dân trong xóm đã cùng nhau hiến đất để xây dựng các công trình này, trong đó có các gia đình tiêu biểu hiến hàng trăm m2 đất như: hộ ông Tạ Văn Thực, hộ bà Trần Thị Chung, hộ ông Ngô Văn Bình…
Có thể thấy, việc nhân dân xã Nga My thực hiện tốt những nội dung được quy định trong hương ước, quy ước không chỉ góp phần phát huy thuần phong mỹ tục, đề cao các chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộc mà còn mang lại hiệu quả trong việc thực hiện nếp sống văn minh và phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Từ đó, góp phần tích cực thay đổi diện mạo của xã, giúp xã hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới vào năm 2019. Tính đến cuối năm 2020, số hộ nghèo toàn xã chỉ còn 3,54% (giảm 1,9% so với năm 2019); mức thu nhập bình quân đầu người cả xã đạt 40,2 triệu đồng/năm; toàn xã có 89% số xóm đạt danh hiệu Xóm văn hóa, 98,6% số gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa, 100% cơ quan đạt danh hiệu Cơ quan văn hóa… 100% đám cưới, đám tang trên địa bàn xã được tổ chức lành mạnh, tiết kiệm, phù hợp thuần phong mỹ tục, không có mê tín dị đoan. Đặc biệt, việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước đã phát huy được vai trò tự quản của cộng đồng dân cư; xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng và đồng thời còn là cơ sở để Nga My phấn đấu trở thành đô thị loại 5 vào năm 2025.
