Hơn nửa thế kỷ trước, nông thôn Hà Tĩnh nói riêng, cả nước nói chung còn sống ẩn mình dưới những lùm tre, mái lá, những cửa nhà lụp xụp, đời sống dân sinh khó khăn thiếu thốn trăm bề. Thế nhưng, qua hơn 6 năm thực hiện Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM), bộ mặt nông thôn Hà Tĩnh đã hoàn toàn khởi sắc bên những làng quê nông thôn mới kiểu mẫu, thanh bình, trù phú. Đến với Hà Tĩnh, du khách được tham quan trải nghiệm trên những miền quê Nông thôn mới kiểu mẫu, được chiêm nghiệm khu bảo tồn gia sản nông dân bao thời kỳ để lại, được nghe các thiếu nữ thôn giã lẩy Kiều, hát dân ca ví giặm, hát ca trù…Về Hà Tĩnh một vùng quê đang từng ngày, từng giờ thay da đổi thịt.
Niềm vui bất tận
Tôi còn nhớ cách đây mấy năm về trước, hội nghị Văn phòng NTM toàn quốc được tổ chức trên mảnh đất Hà Tĩnh thân thương. Đại diện 62 tỉnh, thành phố trong cả nước, từ Móng Cái đến Mũi Cà Mau, lên Tây Nguyên, xuống các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, các tỉnh Duyên hải miền Trung gặp nhau tay bắt mặt mừng. Cuộc gặp gỡ này âu cũng khẳng định, Hà Tĩnh xứng đáng là điểm hẹn của phong trào XDNTM cả nước. Sau buổi gặp gỡ tay bắt mặt mừng là chuyến đi tham quan xuống các vùng quê nông thôn mới kiểu mẫu.
Từ thành phố Hà Tĩnh theo lộ trình đến 3 vùng NTM kiểu mẫu để tìm hiểu cách làm của Hà Tĩnh được Trung ương và bạn bè trên khắp cả nước ghi nhận là điểm sáng về phong trào XDNTM khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu. Điểm đến đầu tiên là xã NTM miền núi Hương Trà (Hương Khê). Đến Hương Trà, mọi người ngỡ ngàng trước sự đón tiếp nồng nhiệt của toàn dân từ già trẻ, gái trai đứng chật kín hai bên đường làng, cờ hoa vẫy chào khách quý tới thăm quê mình. Trong chốc lát đoàn đã hút hồn bởi trước cảnh đẹp mê hồn của những khu vườn mẫu cây trái bốn mùa sum xuê, hai bên các tuyến đường ngõ xóm là những hàng rào xanh kinh tế thay tường rào bê tông hóa. Bí thư Đảng ủy xã Hương Trà Ngô Viết Hạ phấn khởi cho biết, đến nay, toàn xã đã có hơn 40.000m hàng rào xanh, 7 vườn mẫu cấp tỉnh và hàng chục vườn mẫu cấp huyện, cấp xã. Thu nhập bình quân năm 2016 của người dân đạt trên 40 triệu đồng/năm, phong trào xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu từ tiêu chí 20, các thôn đã chỉ đạo sắp xếp, bố trí lại hàng chục ngôi nhà; xóa hết số nhà ở tạm bợ, di dời công trình phụ bất hợp lý. Các vườn hộ được cải tạo và xây dựng mới trên sơ đồ thiết kế.
Rời Hương Trà đến xã Hương Bình, tham quan Khu bảo tồn nông dân. Mọi hiện vật của nông dân đã từng “một nắng- hai sương” được tái hiện trong không gian 3 ngôi nhà gỗ cổ với trên 500 hiện vật nông cụ độc đáo từ thời xa xưa như guồng tải nước, lưỡi hái, nơm úp cá, đó, thúng, nia, cối, chày giã gạo, cối xay, áo tơi, võng tre, đèn bão, kiềng sắt, nồi đất, mo cau, gáo dừa, cày, bừa…
Rời miền núi, đến xã đồng bằng Tượng Sơn, du khách được thả hồn nơi miền quê yên ả, nơi ấy là nhịp thở của đồng quê mộc mạc, âm thanh của những dàn sáo diều bay lượn vi vu giữa khung trời cao xanh lộng gió, đường làng, ngõ xóm rập bóng cây xanh. Về Tượng Sơn được chiêm ngưỡng những khu vườn mẫu, mô hình kinh tế, được tận mắt chứng kiến hệ thống cơ sở hạ tầng: Trạm y tế kiên cố, hiện đại, khu trung tâm hành chính xã khang trang, ngăn nắp gọn gàng văn minh lịch sự. Một vị khách trong đoàn đại biểu tỉnh Vĩnh Long đã vượt trên ngàn cây số ra Hà Tĩnh học hỏi kinh nghiệm tiêu chí 20 của Hà Tĩnh đã phải thốt lên, “NTM Tượng Sơn cho chúng tôi cảm giác một miền quê nông thôn Việt Nam vừa hiện đại vừa chân chất giữ được cốt cách truyền thống làng quê Việt Nam từ xưa để lại.
Về thăm vùng đồng bằng ven biển huyện Nghi Xuân, tham quan các xã Xuân Mỹ, Tiên Điền, trải nghiệm du lịch NTM, tham quan Khu dân cư NTM kiểu mẫu thôn Hương Mỹ với các hoạt động du lịch trải nghiệm úp nơm bắt cá, xay lúa, giã gạo, thưởng thức hương vị nướng cá đồng thơm lừng, được nghe các thiếu nữ thôn giã lẩy Kiều, hát dân ca ví giặm, hát ca trù Cổ Đạm, mọi du khách ai nấy đều thích thú với cách làm NTM từ tiêu chí 20 do tỉnh Hà Tĩnh nghiên cứu, dựa trên cơ sở 19 tiêu chí của Trung ương có được mô hình trọn vẹn NTM kiểu mẫu như hôm nay.
Anh Nguyễn Anh Tuấn Văn phòng NTM tỉnh Hà Giang sau khi dẫn đoàn cán bộ NTM vào tham quan các mô hình NTM kiểu mẫu nói, về Hà Tĩnh tôi như được sống lại không gian văn hóa Việt Nam “Cây đa, bến nước, sân Đình” những hình ảnh này còn được duy trì ở các vùng nông thôn mới kiểu mẫu. Cách làm NTM của Hà Tĩnh không những vừa làm mới hiện đại, nhưng vừa phát huy được tính giá trị văn hóa truyền thống, buộc chúng tôi phải học tập Hà Tĩnh để về Hà Giang chúng tôi làm theo.
Hà Tĩnh nổi bất lên từ xây dựng Nông thôn mới
Liên tục trong cả 2 giai đoạn (2011-2015 và 2016-2020), Hà Tĩnh là 1 trong 10 tỉnh tiêu biểu của cả nước về XDNTM. Với kết quả đạt được sau 10 năm, đặc biệt là phương pháp, cách làm, sự chủ động, sáng tạo trong quá trình thực hiện, Hà Tĩnh được Trung ương ghi nhận, đánh giá cao và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án thí điểm xây dựng tỉnh đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021-2025.
Theo báo cáo của Văn phòng điều phối NTM tỉnh, đến giữa tháng 5 này toàn tỉnh có 173/182 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 95% tổng số xã; 44 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, chiếm 24% tổng số xã; 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 9/13 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; 914 Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu. Sau 3 năm thực hiện Chương trình XDNTM, mỗi xã có một sản phẩm (OCOP), đến nay có 249 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP.
Trong chuyến công tác vào Hà Tĩnh, thăm các vùng quê NTM, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã ghi nhận, đánh giá cao về hiệu quả phong trào XDNTM của Hà Tĩnh. Chủ tịch Quốc hội khẳng định, sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM, đến nay Hà Tĩnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn được đầu tư, nâng cấp đạt khối lượng lớn, nhất là đường giao thông; cơ sở vật chất văn hóa, trường học, y tế, thể dục, thể thao có nhiều khởi sắc…làm thay đổi diện mạo bộ mặt nông thôn ở nhiều địa phương. Kinh tế nông thôn tăng trưởng khá, cơ cấu lại ngành nông nghiệp đạt kết quả quan trọng; thu nhập người dân khu vực nông thôn được nâng lên rõ rệt (năm 2020 đạt 72 triệu đồng/người/năm…
Hệ thống chính trị được kiện toàn, củng cố; qua thực hiện Chương trình XDNTM, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, năng lực chuyên môn, vai trò, trách nhiệm, độ tín nhiệm của các tổ chức và đội ngũ cán bộ được nâng lên rõ rệt; an ninh nông thôn, trật tự an toàn xã hội cơ bản được giữ vững trong bối cảnh có nhiều diễn biến phức tạp. Phong trào xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, Vườn mẫu lan tỏa nhanh cả chiều rộng và chiều sâu. Cũng trong dịp về thăm Hà Tĩnh, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhắc nhở, Hà Tĩnh phải tiếp tục thực hiện NTM nâng cao, bảo đảm tính bền vững, góp phần đưa cuộc sống nông thôn ngày một ấm no, hạnh phúc.
Ông Trần Huy Oánh, Chánh văn phòng điều phối NTM cho biết, Hà Tĩnh là tỉnh được Trung ương đánh giá rất cao về kết quả XDNTM. Đặc biệt, Hà Tĩnh đã đề ra tiêu chí 20 bổ sung thêm cho 19 tiêu chí của Trung ương, cách làm sáng tạo của Hà Tĩnh, không nặng đạt chuẩn, đề cao số tiêu chí đạt chuẩn trong XDNTM kiểu mẫu, kết hợp du lịch về các miền quê NTM kiểu mẫu. Đây quả là một cách làm sáng tạo giúp Ban chỉ đạo NTM Trung ương nhân rộng cách làm của Hà Tĩnh ra cả nước, được các tỉnh bạn ghi nhận, học tập. Thời gian tới Hà Tĩnh sẽ tập trung thực hiện chuyển đổi số, kinh tế số, nghiên cứu xây dựng mô hình xã nông thôn mới sinh thái, thông minh, khu dân cư sinh thái, thông minh. Đồng thời, chú trọng nâng cao chất lượng y tế, giáo dục và xây dựng môi trường văn hóa - xã hội lành mạnh.
Chánh Văn phòng NTM Trung ương Nguyễn Minh Tiến ghi nhận: Chúng tôi đánh giá rất cao, rất ngưỡng mộ về cách làm và kết quả đạt được của Hà Tĩnh. Trong thời gian ngắn, nhưng dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, tinh thần hăng hái tham gia tích cực của người dân, các huyện, thị xã đã xây dựng thành công các mô hình kinh tế, khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu. Với cách làm sáng tạo này, không những tạo nên cảnh quan đẹp mà còn trực tiếp đóng góp vào phát triển kinh tế của địa phương. Chánh văn phòng NTM Trung ương cũng khẳng định, với cách làm sáng tạo, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, ý thức và trách nhiệm của toàn dân, chắc chắn Hà Tĩnh sẽ là tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới toàn diện, đúng với tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Đúng như lời mong muốn của Bác Hồ Kính yêu, “Phải làm cho Hà Tĩnh nổi bật lên”.
