Kinh tế tư nhân từ lâu đã được nhìn nhận là một động lực quan trọng của sự phát triển, nhưng trong bối cảnh hiện nay, vai trò ấy càng trở nên then chốt hơn bao giờ hết. Chính phủ Việt Nam, thông qua Nghị quyết 68, đã khẳng định rõ tư nhân là “lực lượng quan trọng nhất” thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đồng thời đặt ra định hướng xây dựng một hệ sinh thái doanh nghiệp năng động, sáng tạo và bền vững. Đây không chỉ là sự ghi nhận về vị trí của khu vực tư nhân trong nền kinh tế, mà còn là lời hiệu triệu nhằm mở ra không gian phát triển rộng lớn, tạo cơ hội cho doanh nghiệp bứt phá.Ở cấp độ địa phương, khu vực kinh tế tư nhân đang chứng minh sức sống mạnh mẽ và vai trò dẫn dắt trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Những doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh với sự linh hoạt, sáng tạo đã mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất, tạo công ăn việc làm cho hàng vạn lao động, đồng thời góp phần đáng kể vào tăng trưởng GRDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng hiện đại, hiệu quả hơn. Khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò động lực then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam.
Lô xe điện VinFast xuất khẩu sang Indonesia tại cảng Mipec, thành phố Hải Phòng. (Ảnh TÂM VÕ)
Trên bình diện cả nước, tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, tạo việc làm cho hơn 42 triệu lao động, chiếm tới 82% lực lượng lao động, đồng thời đóng góp trên 30% ngân sách nhà nước. Chính nhờ sự lan tỏa mạnh mẽ của khu vực này, tỷ lệ nghèo đa chiều đã giảm nhanh chóng, từ mức 4,03% năm 2022 xuống chỉ còn 1,93% năm 2024 – một bước tiến rõ rệt trong hành trình xóa đói giảm nghèo và cải thiện an sinh xã hội. Bên cạnh những đóng góp truyền thống, kinh tế tư nhân còn nổi lên như một lực lượng đi đầu trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việt Nam hiện sở hữu hơn 4.000 startup, trong đó có 2 “kỳ lân” và hàng trăm doanh nghiệp khởi nghiệp tập trung vào các lĩnh vực chuyển đổi xanh, nông nghiệp bền vững, kinh tế tuần hoàn. Các quỹ đầu tư tư nhân như Mekong Capital không ngừng mở rộng sang những lĩnh vực mới như agri-tech, bio-tech, regenerative agriculture, tạo cú hích quan trọng cho mô hình sản xuất hiện đại và bền vững hơn. Đây là minh chứng sống động cho thấy khu vực tư nhân không chỉ đóng góp kinh tế mà còn dẫn dắt xu hướng phát triển mới. Đặc biệt, khu vực tư nhân ngày càng chủ động trong các nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Thông qua Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân giai đoạn 2022–2025, hàng chục nghìn doanh nghiệp được tiếp cận công cụ đo lường và quản trị bền vững, giúp tiết kiệm từ 5–7% điện năng và tăng năng suất lao động 7% mỗi năm. Cùng với đó, sự kiện Vietnam Carbon Market Forum 2025 do Bộ TN&MT phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới và IFC tổ chức đã ghi nhận sự hiện diện tích cực của khu vực tư nhân trên thị trường carbon, góp phần hiện thực hóa cam kết Net Zero của Việt Nam. Các dự án như VSUEE với gói tài chính 75 triệu USD cho đầu tư tiết kiệm năng lượng càng khẳng định tư nhân là trụ cột quan trọng trong tiến trình xanh hóa nền kinh tế.
Không chỉ dừng lại ở vai trò độc lập, kinh tế tư nhân còn thể hiện sức mạnh khi gắn kết với khu vực công thông qua mô hình đối tác công – tư (PPP). Trong nông nghiệp, hơn 120 doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức đã tham gia Chương trình PPP do Bộ NN&PTNT và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) phối hợp triển khai, thúc đẩy chuỗi giá trị nông nghiệp xanh. Tỉnh Điện Biên ban hành cơ chế cải thiện môi trường đầu tư, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục đăng ký kinh doanh xuống trung bình 1,2 ngày, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển nhanh và bền vững. Nhờ vậy, hàng loạt mô hình sản xuất VietGAP, OCOP, cùng các dự án thương mại – dịch vụ hiện đại đã xuất hiện, từ cà phê Hải An xuất khẩu ra thế giới cho đến Siêu thị Hoa Ba Tuần Giáo với vốn đầu tư hơn 40 tỷ đồng. Những kết quả này đã giúp khu vực tư nhân tại Điện Biên nói riêng và cả nước nói chung tăng trưởng cả về số lượng lẫn chất lượng. Dự kiến đến năm 2025, Điện Biên sẽ có hơn 1.450 doanh nghiệp và gần 400 hợp tác xã, tổng vốn điều lệ đăng ký vượt 35.000 tỷ đồng, trong đó vốn ngoài ngân sách chiếm tỷ trọng ngày càng lớn, trên 54,5% tổng vốn đầu tư phát triển. Rõ ràng, kinh tế tư nhân không chỉ là động lực quan trọng của nền kinh tế quốc gia mà còn là bệ phóng phát triển cho từng địa phương, góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và bao trùm.
Trong giai đoạn 2026–2030, Điện Biên đặt ra mục tiêu đầy tham vọng nhằm khẳng định vai trò ngày càng lớn của khu vực kinh tế tư nhân. Tỉnh hướng tới việc hình thành trên 2.000 doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, thu hút hơn 50.000 lao động, nâng thu nhập bình quân lên khoảng 12 triệu đồng/người/tháng. Đáng chú ý, khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ chiếm khoảng 40% tổng thu ngân sách địa phương, với tốc độ tăng trưởng bình quân duy trì ở mức 11%/năm – con số phản ánh khát vọng tăng trưởng nhanh, bền vững và dựa nhiều hơn vào sức dân, sức doanh nghiệp. Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, tỉnh đặt mục tiêu loại bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, đồng thời rút ngắn 30% thời gian xử lý thủ tục và giảm chi phí tuân thủ pháp luật. Việc số hóa toàn bộ quy trình liên quan đến doanh nghiệp không chỉ giúp tăng tính minh bạch và hiệu quả, mà còn tạo dựng niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cơ chế ưu đãi được thiết kế riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp công nghệ cao và khởi nghiệp sáng tạo. Theo đó, mỗi khu hoặc cụm công nghiệp sẽ dành ít nhất 20ha đất, hoặc tối thiểu 5% quỹ đất hạ tầng, cho nhóm doanh nghiệp này, kèm chính sách giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu. Tuy nhiên, để tiến tới mục tiêu, nhiều thách thức vẫn hiện hữu. Trước hết, bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, trong khi nền kinh tế Việt Nam còn phụ thuộc lớn vào một số thị trường xuất khẩu, đặc biệt là Mỹ đang áp dụng nhiều rào cản thuế quan. Thêm vào đó, những bất cập thể chế khiến doanh nghiệp tư nhân chưa có quyền tiếp cận thật sự ngang bằng với doanh nghiệp nhà nước trong đất đai, tài chính và cơ hội thị trường. Quá trình chuyển đổi xanh gặp trở ngại do chi phí đầu tư lớn và thiếu nguồn tài chính hỗ trợ cho khối doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Để khu vực kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực chủ chốt của tăng trưởng, việc gia tăng hỗ trợ cụ thể là điều không thể thiếu. Doanh nghiệp cần được tiếp cận tài chính thuận lợi hơn, đi kèm với các chính sách khuyến khích tập trung vào đổi mới, phát triển bền vững, nghiên cứu – phát triển (R&D) và mở rộng xuất khẩu ra thị trường toàn cầu. Đây không chỉ là sự hỗ trợ về nguồn vốn, mà còn là sự đầu tư dài hạn nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập quốc tế của khối tư nhân. Song song với đó, cơ chế tài chính xanh cần được đẩy nhanh triển khai. Các chương trình như Quỹ Chia sẻ Rủi ro (RSF) hay thị trường carbon cần được mở rộng, tạo thêm hành lang cho doanh nghiệp tiếp cận tín dụng xanh. Đây là giải pháp kép: vừa giúp khu vực tư nhân giảm chi phí trong quá trình chuyển đổi xanh, vừa góp phần thực hiện cam kết Net Zero của quốc gia. Việc hình thành một hệ sinh thái tài chính bền vững sẽ khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đổi mới công nghệ và giảm phát thải. Nên khuyến khích mô hình hợp tác công – tư (PPP). Nếu như trước đây PPP chủ yếu tập trung vào hạ tầng giao thông, thì trong giai đoạn mới cần mở rộng sang lĩnh vực nông nghiệp, năng lượng tái tạo và hạ tầng xanh. Sự tham gia của tư nhân trong các dự án này không chỉ giảm gánh nặng ngân sách mà còn mang lại những giải pháp linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả hơn. Doanh nghiệp tư nhân cần được đặt ở vị trí ngang hàng với các thành phần kinh tế khác, được đảm bảo quyền tiếp cận bình đẳng về đất đai, vốn và thị trường. Việc giảm mạnh thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch sẽ củng cố niềm tin của nhà đầu tư và khuyến khích các doanh nhân mở rộng sản xuất, đầu tư dài hạn. Sự quan tâm đến các startup xanh, quỹ đầu tư mạo hiểm, khu công nghệ và tài chính cho khởi nghiệp sẽ mở ra làn sóng sáng tạo mới trong khu vực tư nhân. Đây chính là “bệ phóng” để hình thành những doanh nghiệp đột phá, có khả năng vươn ra thị trường quốc tế và góp phần đưa nền kinh tế Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số và xanh hóa toàn cầu.
Sự chuyển mình mạnh mẽ này phản ánh tầm nhìn chiến lược trong các chính sách phát triển của Chính phủ, khi coi tư nhân là lực lượng chủ đạo, đóng vai trò then chốt trong công cuộc đổi mới, sáng tạo và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Khu vực kinh tế tư nhân được kỳ vọng không chỉ tạo ra giá trị gia tăng và việc làm, mà còn trở thành nguồn lực thúc đẩy đổi mới công nghệ, phát triển bền vững và gia tăng sức cạnh tranh quốc gia. Với định hướng chiến lược rõ ràng cùng sự đồng hành của Nhà nước, kinh tế tư nhân có cơ hội bứt phá, đóng góp ngày càng nhiều vào tăng trưởng GRDP, cơ cấu lại nền kinh tế, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong trong quá trình xây dựng một nền kinh tế tự chủ và hội nhập. Đây chính là nền tảng quan trọng để Việt Nam không chỉ duy trì tốc độ phát triển ổn định, mà còn hướng tới một tương lai thịnh vượng, bền vững và toàn diện cho mọi người dân.
Việt Cường
