Tăng cường quốc phòng, an ninh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Trong những ngày tháng sôi động hiện nay, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta rất phấn chấn tự hào và tin tưởng sâu sắc với việc phát động một bước chuyển mới trong sự nghiệp cách mạng nước ta của GS. TS, Tổng Bí thư Tô Lâm: “Với thế và lực đã tích lũy được sau 40 năm đổi mới, với sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân, và toàn quân với những thời cơ và thuận lợi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng chúng ta đã có những điều kiện cần thiết để đưa đất nước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam”.

Lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam có nhiều thời kỳ phát triển hết sức rực rỡ, nhưng chưa bao giờ phong độ của đất nước, vị thể của dân tộc lại được khẳng định như bây giờ. Công cuộc đổi mới trong vòng 40 năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, làm thay đổi bộ mặt của đất nước, cải thiện đáng kể đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ta. Cùng với thành tựu vĩ đại của công cuộc đổi mới, chúng ta đã thực hiện một cuộc hội nhập với thế giới cả về bề rộng, chiều sâu và tầm cao với hầu hết các nước trên khắp năm châu, bốn biển, đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện với 9 quốc gia hàng đầu thế giới. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay.

Bước vào kỷ nguyên mới đòi hỏi phải phát triển nhanh, mạnh, vững chắc, đồng bộ mọi mặt của đời sống xã hội và phải vươn lên trên tất cả các lĩnh vực, trong đó việc tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại cần được đặc biệt quan tâm bởi đó là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên. Bước đầu, chúng ta chúng ta có thể nhận rõ một số nội dung quan trọng của việc tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong kỷ nguyên mới.

1. Tăng cường quốc phòng

Tăng cường quốc phòng có nội dung quan trọng nhất là làm cho nền quốc phòng mạnh thêm, vững chắc thêm để hoàn thành tốt đẹp các nhiệm vụ. Tăng cường quốc phòng có các nội dung chính sau:

Thứ nhất, tăng cường và phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, trong đó lực lượng vũ trang là trọng yếu, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại để thực hiện tốt các nhiệm vụ quốc phòng.

Đó là sức mạnh vô địch để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biên giới, biển đảo, không phận, không gian mạng của quốc gia; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và trật tự an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Mục tiêu cốt lõi của việc tăng cường quốc phòng được xác định trong Văn kiện Đại hội XII của Đảng là: “Phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo vệ nền văn hóa dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội” ([1]).

Thứ hai, tăng cường sức mạnh về chính trị và chế độ xã hội.

Tăng cường quốc phòng là giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, lấy việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế xã hội; kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; xác định rõ sức mạnh bên trong là quyết định, phát triển kinh tế xã hội là nhiệm vụ trọng tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt; củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên; xây dựng và phát triển văn hóa, con người là nền tảng tinh thần xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng. Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực quốc phòng ngày càng vững mạnh, hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Tăng cường tiềm lực quốc phòng là tăng cường khả năng về nhân lực, vật lực, tài chính, tinh thần ở trong nước và ngoài nước để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng. Tăng cường tiềm lực quốc phòng là một trong những đột phá về lý luận và tỏ chức thực tiễn của Đảng ta nhằm tạo ra nguồn lực tổng hợp bảo đảm tốt nhất cho nhiệm vụ quốc phòng trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế. Nội dung cốt yếu là tăng cường xây dựng lực lượng vũ trang theo hướng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, tăng cường và củng cố vững chắc nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận lòng dân.

Về tăng cường xây dựng lực lượng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Quân đội ta là quân đội nhân dân, từ nhân dân mà ra, của nhân dân, do nhân dân vì nhân dân. Bộ đội ta là “bộ đội cụ Hồ” vì nhân dân quên mình, chiến đấu vì sự nghiệp cách mạng cao cả, vì lợi ích quốc gia, dân tộc và lợi ích của toàn dân. Tăng cường về quân sự theo hướng tinh, gọn, mạnh, ưu tiên bảo đảm quân số cho các đơn vị sẵn sàng chiến đấu và thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt, trọng yếu, thường xuyên. Tăng cường xây dựng các lực lượng mới như lực lượng tác chiến không gian mạng, lực lượng tên lửa chiến lược, lực lượng không quân, hải quân hiện đại. Công tác đào tạo rèn luyện kỹ chiến thuật ngày càng tinh thông, tinh nhuệ cho các quân nhân ở các quân binh chủng. Xây dựng quân đội theo hướng hiện đại, hiện đại về tổ chức lực lượng, hiện đại về kỷ luật, kỷ cương, tác phong, nền nếp; hiện đại trong phương thức tác chiến lấy con người làm trọng tâm. Tăng cường vũ khí, phương tiện hiện đại cũng là yếu tố quan trọng để bảo vệ Tổ quốc, ngăn ngừa và sẵn sàng đối phó với các hình thái chiến tranh mới, chiến tranh công nghệ cao. Thực hiện nhiệm vụ này cần nghiên cứu kĩ về phương thức ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại; trang bị, khai thác, sử dụng vũ khí hiện đại phù hợp với điều kiện tác chiến mới kết hợp với nghệ thuật quân sự Việt Nam.

Tăng cường xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận lòng dân, hình thành thế trận tác chiến rộng khắp, vững chắc, linh hoạt. Nghiên cứu phát triển các phương thức tác chiến trong các hình thái chiến tranh, nhất là hình thái chiến tranh mới như chiến tranh phi quy ước, chiến tranh thông tin, chiến tranh trên không gian mạng.

Tăng cường quốc phòng cũng là tăng cường chất lượng của công tác dự báo quân sự. Dự báo sát hợp tình hình thế giới, trong nước, tình hình chiến lược và khả năng ứng phó của ta để có các nhiệm vụ, giải pháp tác chiến kịp thời, hiệu quả.

2. Tăng cường an ninh

Tăng cường an ninh là làm cho lực lượng an ninh mạnh thêm để bảo đảm sự ổn định, bình an của xã hội, của đất nước. Các nhiệm vụ và nội dung chính của tăng cường an ninh là:

Thứ nhất, tăng cường an ninh về chính trị.

Đây là điều cốt yếu, xuyên suốt của an ninh đất nước, an ninh chế độ. Tăng cường an ninh chính trị trọng tâm là bảo vệ vai trò, sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội; là bảo vệ Nhà nước, bảo vệ nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo đảm an toàn xã hội và cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân. Chống phá hiệu quả và vô hiệu hóa mọi hoạt động thâm nhập, khủng bố, phá hoại của các tổ chức phản động, âm mưu can thiệp lật đổ từ bên ngoài, ngăn chặn không để hình thành các tổ chức chính trị đối lập. Phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh xử lý các âm mưu, thủ đoạn phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng; tăng cường đấu tranh có hiệu quả đối với các luận điệu sai trái, thù địch trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt trên mạng xã hội. Quản lý một cách hiệu quả các hoạt động văn hóa tư tưởng, chống các biểu hiện lệch lạc. Tuyên truyền định hướng cho quần chúng nhân dân về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Ngăn chặn và xử lý kịp thời các đối tượng gây mất trật tự an toàn xã hội. Bảo đảm an sinh, an toàn tuyệt đối các hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các mục tiêu trọng tâm, các hoạt động đối ngoại, các sự kiện trọng đại của đất nước, bảo đảm Việt Nam là một điểm đến an toàn cho bạn bè quốc tế, là đất nước thanh bình.

Thứ hai, tăng cường an ninh kinh tế, an ninh xã hội, an ninh mạng, an ninh con người, ứng phó hiệu quả với thách thức an ninh phi truyền thống, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Kịp thời phát hiện và xử lý các nguy cơ đe dọa đối với nền kinh tế đất nước; bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng và công cuộc đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chủ động phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế; điều tra khám phá kịp thời và xử lý nghiêm minh các tội phạm về tham nhũng, thu hồi tài sản cho Nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, chiến đấu của Đảng. Thể hiện vai trò xung kích trong bảo đảm chủ quyền, lợi ích quốc gia trên không gian mạng, bảo đảm an toàn hệ thống thông tin quốc gia. Tăng cường bảo đảm an ninh con người, coi đó là nhiệm vụ quan trọng của an ninh trong tình hình mới. Chủ động nắm bắt và ứng phó kịp thời với các yếu tố an ninh phi truyền thống, bảo đảm sự bình ổn của đất nước.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực an ninh với việc củng cố vững chắc nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận lòng dân, xây dựng lực lượng công an nhân dân trong sạch, vững mạnh, có sức chiến đấu cao.

Nền an ninh nhân dân được tăng cường chăm lo xây dựng trên nền tảng “thế trận toàn dân”, hội tụ lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết toàn dân, niềm tin chính trị, ý thức trách nhiệm công dân của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của Nhà nước. Xây dựng nền an ninh nhân dân là nhiệm vụ quan trọng của công an nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ tổ quốc.

Tăng cường xây dựng lực lượng công an nhân dân theo hướng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, Bộ Công an tiếp tục tiên phong trong việc sắp xếp bộ máy tổ chức tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”; đẩy mạnh xây dựng lực lượng công an ngày càng vững mạnh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, bảo vệ vững chắc nền an ninh đất nước, bảo đảm trật tự an toàn xã hội; bảo vệ vững chắc an ninh biên giới, lãnh thổ, an ninh chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh con người.

3. Tăng cường đối ngoại

Tăng cường đối ngoại là làm cho toàn hệ thống đối ngoại, ngoại giao được mạnh thêm để tăng cường quan hệ một cách có hiệu quả đối với các nước trên thế giới, bảo đảm chủ quyền và an ninh quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tăng cường đối ngoại thể hiện trên một số nội dung sau:

Thứ nhất, phát huy và tăng cường vai trò tiên phong của đối ngoại, ngoại giao.

Đại hội XIII của Đảng đã xác định : “Tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và vai trò của đất nước. Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”([2]). Tiên phong thể hiện trước hết trong việc không ngừng đổi mới tư duy về đối ngoại, trong nhận thức về thế giới, định vị đất nước, quan hệ đối tác – đối tượng, mạnh dạn tìm ra hướng đi mới, cách làm mới, mở rộng lĩnh vực mới để đáp ứng yêu cầu của đất nước; tiên phong trong công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về đối ngoại. Tiên phong trong những nhiệm vụ quan trọng như bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; tiên phong trong việc kiến tạo để thúc đẩy lợi ích quốc gia – dân tộc; tiên phong trong việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, huy động sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, nhất là gắn kết sức mạnh cộng đồng người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước.

Thứ hai, xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, mang bản sắc “cây tre Việt Nam”.

Trong cuốn sách: “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại mang bản sắc “cây tre Việt Nam”, GS.TS, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã xác định: “Chúng ta đã xây dựng một nền ngoại giao độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”, gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt nam... Vững ở gốc là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia dân tộc để phục vụ đường lối độc lập, tự chủ, lấy thực lực là gốc, lấy đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng để tạo thế, lập thời, lấy phương pháp luận chủ nghĩa Mác-Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng soi đường, chỉ lối.... Chắc ở thân là những phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đại đoàn kết là nhân tố sống còn; đại đoàn kết trong nước là căn bản, đoàn kết quốc tế là nhân tố bổ trợ hết sức quan trọng... Uyển chuyển ở cành là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt, nguyên tắc “dĩ bất biến ứng vạn biến”, đặc biệt là trong những tình huống khó khăn, phức tạp... Đó là cách ứng xử “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, “biết dừng, biết tiến” của tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh” ([3])..

Thứ ba, tăng cường tiềm lực về chính trị

Đối ngoại, ngoại giao là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị nên phải phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc gắn với tranh thủ sự ủng hộ và hợp tác quốc tế, trong đó sức mạnh dân tộc thể hiện ở sức mạnh tập thể cả vật chất và tinh thần. Đối ngoại, ngoại giao dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, sự đoàn kết của cả hệ thống chính trị tạo nên một cục diện đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước. Tăng cường tiềm lực đối ngoại, ngoại giao cũng là tăng cường trang thiết bị tiên tiến, hiện đại đáp ứng yêu cầu mới. Chủ trương xây dựng tổ chức, bộ máy và đào tạo cán bộ cả về trình độ năng lực, nâng cao bản lĩnh chính trị, rèn luyện đạo đức, lối sống; nâng cao trình độ dự báo đúng tình hình và tham mưu xác đáng phục vụ nhiệm vụ trong mọi hoàn cảnh.

Để thực hiện tiếp những nhiệm vụ quan trọng nêu trên, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của nhà Nhà nước, cần có cách làm và bước đi đúng đắn trên cơ sở "biết mình, biết người", "trông Bắc, trông Nam, trông cả địa cầu”, nhận rõ cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ; xây dựng và thực hiện các chính sách tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại đúng đắn, đảm bảo cho đất nước ổn định, thích nghi và phát triển trong thế giới đầy biến động hiện nay. Việc đầu tiên là phải biết mình, biết người. Biết mình là nhận rõ vị trí vị thế địa chính trị, địa kinh tế, tiềm năng và tiềm lực của đất nước, nắm chắc tiềm lực quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước đang ở mức nào và khả năng mọi mặt để tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại cao nhất, trung bình và thấp nhất có thể. Biết người chính là biết các đối tác, đối tượng có quan hệ với ta, vai trò, vị thế của các đối tác, đối tượng và sự tác động tổng hợp các yếu tố thuận và không thuận đối với nước ta.

Vấn đề cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ cũng cần nhìn nhận thấu đáo. Cơ hội là những điều kiện thuận lợi, những hoàn cảnh tốt đẹp từ trong nước và ngoài nước. Còn thời cơ được coi như đỉnh điểm của cơ hội, là tình huống đặc biệt thuận lợi, thậm chí có một không hai, tạo điều kiện cho việc hoạch định và thực hiện chính sách nhanh chóng đạt hiệu quả về mặt thời gian, thời cơ diễn ra rất ngắn so với cơ hội, thời cơ đôi khi qua nhanh như một mũi tên bay.

Cặp đôi tương ứng với cơ hội và thời cơ là thách thức và nguy cơ. Thách thức là tình huống gặp phải những hoàn cảnh khó khăn, phức tạp, trắc trở, gian nan, thử thách bản lĩnh, ý chí của con người. Còn nguy cơ là biểu hiện cao nhất của thách thức, là tình thế đặc biệt nguy hiểm, cực kỳ cấp bách, nếu không biết cách xử lý tốt, ứng phó kịp thời thì sẽ gặp nguy cơ, tai họa.

Phương pháp khoa học và kinh nghiệm máu thịt của ông cha ta để lại là như vậy. Nắm chắc phương pháp và cách thức xử lý đó sẽ đưa ra các chính sách tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại chính xác, hiệu quả bảo đảm cho đất nước bình an, hài hòa, vững bước vào kỷ nguyên mới vươn mình của dân tộc.

GS.TS Vũ Văn Hiền