Sinh ra tại đất nước Hy Lạp đẹp như tranh, nơi có những câu chuyện thần thoại vô cùng kỳ bí và hấp dẫn, những nhà triết học thông thái, nơi khởi nguồn của Thế vận hôi Olympic đầu tiên vào 776 tr.CN, nhưng cả tuổi thanh xuân chàng trai ấy đã cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng của Việt Nam. Đó là Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Việt Nam mà tôi may mắn có lần được gặp tại Thủ đô Athens của Hy Lạp.
Bác Nguyễn Văn Lập (giữa) kể lại những kỷ niệm ở Việt Nam với Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo CCTP Trung ương. Người đầu tiên bên trái là tác giả bài viết)
Cuối tháng 6-2015, tôi tham gia đoàn Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương do đồng chí Lê Thị Thu Ba, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo làm Trưởng đoàn; đồng chí Thượng tướng Bùi Văn Nam, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an làm Phó Trưởng đoàn đến làm việc với các cơ quan pháp luật của Hy Lạp. Tranh thủ sáng ngày chủ nhật được nghỉ, Đoàn đã đến tham gia đình bác Nguyễn Văn Lập (tên Hy Lạp của bác là Kostas Sarantidis).
Đến một con phố không lớn ở Athens, chúng tôi nhận ngay ra nhà bác Lập vì có lá cờ đỏ sao vàng treo ở ban-công tầng 2. Đoàn rất xúc động khi hai vợ chồng bác và chị Nga là con gái bác xuống tận sân để đón. Chị Nga sống và làm việc ở tỉnh khác nhưng biết tin có đoàn Việt Nam đến, đã tự lái xe với quãng đường gần 600 km về nhà đón khách cùng bố mẹ.
Bác Nguyễn Văn Lập sinh năm 1927 trong một gia đình công nhân. Khi mới 16 tuổi, bị bắt đi lính để đưa sang Đức phục vụ cho chế độ phát-xít nhưng đã trốn thoát. Sau Chiến tranh thế giới thứ II, bác bị buộc tham gia vào đội quân lê dương của Pháp và được điều tới Đông Dương. Ngay khi tới Sài Gòn năm 1946, thấy rõ tính chính nghĩa của cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam, bác Lập đã quyết định đi theo Mặt trận Việt Minh, trở thành anh Bộ đội Cụ Hồ, được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam), lập được nhiều chiến công xuất sắc trong kháng chiến chống Pháp, có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc sau năm 1954. Sau này khi biết tin mẹ còn sống, bác cùng gia đình xin phép được trở về Hy Lạp. Bác Lập được kết nạp vào Đảng Cộng sản Hy Lạp và vẫn giữ liên hệ thường xuyên với các đồng chí và bè bạn Việt Nam. Ngày 9-11-2010, anh bộ đội Nguyễn Văn Lập được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết ký quyết định công nhận là công dân Việt Nam và tháng 5-2013, được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân.
Với giọng tiếng Việt trầm nhưng rõ, xúc động và tự hào, bác nói Việt Nam là Tổ quốc của mình rồi kể về những chuyến đi Việt Nam thăm lại chiến trường xưa. Bác hỏi thăm tình hình đất nước và rất vui khi biết Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, thu được nhiều thành tựu kinh tế-xã hội. Đồng chí Trưởng đoàn thông tin cho bác về kết quả làm việc với Tòa án tối cao, Bộ Tư pháp, Văn phòng Thừa phát lại và một số cơ quan khác của Hy Lạp. Bác Lập nói chỉ mong ngày càng có nhiều đoàn sang công tác, gặp cho đỡ nhớ Việt Nam. Câu chuyện kéo dài hơn hai giờ đồng hồ.
Tiễn chúng tôi xuống sân, những giọt nước mắt của người lính già lăn trên hai gò má với vẻ xúc động. Chúng tôi bồi hồi chia tay gia đình và hẹn gặp lại bác ở Hà Nội.
Nhưng ngày gặp đó đã không đến! Người lính Cụ Hồ Nguyễn Văn Lập đã yên nghỉ ngày 26-6-2021 ở tuổi 94 trong lòng đất nước Hy Lạp có đỉnh Ô-lem-pơ rực rỡ những câu chuyện huyền thoại, với nỗi nhớ khôn nguôi quê hương Đất Việt.
Xin thắp một nén tâm nhang tưởng nhớ người chiến sĩ cộng sản đã sống và chiến đấu cho Tổ quốc Việt Nam, đã cống hiến hết mình cho việc phát triển tình hữu nghị Việt Nam-Hy Lạp như trong hồi ký của mình ông đã viết “Hy Lạp là đất nước tôi, Việt Nam là Tổ Quốc tôi”.
PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn
Chủ tịch Hội đồng Quản lý Viện Chính sách, pháp luật và quản lý,
nguyên Ủy viên Thường trực Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp TW
