VNHN - Cụm từ “kinh tế về đêm” bắt đầu trở nên được quan tâm hơn ở Việt Nam khi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu nghiên cứu chính sách này của Trung Quốc.
Thực tiễn "Kinh tế về đêm" tại các quốc gia
Quốc gia láng giềng Trung Quốc đã ban hành chính sách trợ cấp nhằm thúc đẩy các hoạt động dịch vụ, kinh doanh từ 20 giờ đêm đến 6 giờ sáng hôm sau trong bối cảnh tăng trưởng thấp do ảnh hưởng tiêu cực từ cuộc chiến thuơng mại với Mỹ. Trong quý II/2019, tăng trưởng của Trung Quốc đạt 6,2%, là mức suy giảm khá lớn.
Kinh tế ban đêm – Night time economy (NTE), NTE không phải là một phát kiến mới. Nhiều thành phố châu Âu đã hăng hái phát triển kinh tế ban đêm trong bối cảnh suy thoái. Anh là một ví dụ điển hình. Tại vương quốc này, NTE được xem là động lực mạnh mẽ để phục hồi các trung tâm đô thị, phát triển hệ thống sản xuất kinh tế.
Rực rỡ sắc màu của những thành phố không bao giờ ngủ
“London là thành phố không ngủ”, Anh có hẳn một tổ chức về ngành công nghiệp này với tên gọi NTIA – Night Time Industrie Association. Theo ghi nhận của NTIA, kinh tế ban đêm có giá trị khoảng 6% GDP nước Anh, tương đương 66 tỷ bảng Anh/năm. Thị trưởng London Sadiq Khan đã nhấn mạnh chất lượng dịch vụ các địa điểm giải trí của thành phố này “không đâu sánh kịp”. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng có thể làm nhiều điều hơn nữa để biến London thành nơi hàng đầu thế giới về cuộc sống ban đêm. Một kế hoạch theo đó đã được thông qua trong năm 2019 để giúp thành phố tiến xa hơn trong ngành công nghiệp ban đêm.
Nhưng nền kinh tế ban đêm quy mô lớn bậc nhất có thể kể tới Sydney, Australia. Với cộng đồng đa sắc tộc, chính quyền thành phố cho rằng nền kinh tế ban đêm có thể góp phần tạo ra mối liên kết trong cộng đồng. Hiện các hoạt động mua sắm giải trí tiêu dùng ban đêm đem lại doanh thu 3,6 tỷ USD mỗi năm cho Sydney, với gần 5.000 doanh nghiệp tham gia.
Chính sách mang tên OPEN Sydney của thành phố này nhắm tới việc thu hút cả những người trên 40 tuổi tham gia vào nền kinh tế ban đêm không chỉ ra đường để uống bia rượu hay giải trí với bạn bè. Sydney còn nhắm tới việc 40% doanh nghiệp của nền kinh tế ban đêm sẽ là những cửa hàng mua sắm thông thường.
"Kinh tế về đêm" - Cơ hội mới cho nền kinh tế Việt Nam
Dù chưa “mở cửa” với các hoạt động giải trí mở xuyên đêm đến sáng, nhưng với việc thí điểm một số nhà hàng, quán bar trên địa bàn quận Hoàn Kiếm được kinh doanh đến 2 – 3 giờ sáng từ năm 2016, đã có những con số tích cực ghi nhận hiệu quả kinh tế.
Hồ Hoàn Kiếm về đêm
Những hoạt động này có thể xem là một phần của kinh tế ban đêm phần mở rộng của không gian kinh tế ban ngày, đáp ứng các nhu cầu giải trí cho đại bộ phận người dân. Nền kinh tế này được mô tả với các chủ thể là quán bar, câu lạc bộ, hộp đêm, các dịch vụ giải trí với giấy phép mở rộng vào đầu giờ sáng. Sự phát triển của các địa điểm này đang được xem là một phần quan trọng, giúp đa dạng toàn bộ nền kinh tế với lợi ích kinh tế lớn như tạo việc làm, hỗ trợ phát triển dịch vụ, đô thị.
Số liệu của quận Hoàn Kiếm cho biết tại 46 cơ sở kinh doanh thí điểm doanh thu tháng bình quân sau 1 năm thí điểm đã tăng 55% so với cùng kỳ trước đó.
Ở Việt Nam ta hiện nay, ngoài khu phố đi bộ Tạ Hiện (Hà Nội), các khu chợ đêm, các hoạt động vui chơi giải trí về đêm như các tuyến phố đi bộ từ Bắc vào Nam hoạt động khá nhiều như: Phố đêm Bùi Viện (HCM), Chợ đêm Ninh Kiều, Chợ Nổi (Cần Thơ), chợ đêm Hội An (Quảng Nam), Chợ đêm Nha Trang, Chợ Âm Phủ (Đà Lạt), Phố đi bộ Hải Phòng, Chợ Đêm Kỳ Lừa (Lạng Sơn)... Các hoạt động về đêm hiên chưa có con số thống kê kinh tế nào cụ thể, nhưng những hoạt động đó đã trở thành một phần nét sinh hoạt văn hóa, ăn sâu vào trong mỗi đời sống con người địa phương, đặc biệt là trở thành những địa điểm không thể bỏ qua của khách du lịch.
Những khu phố đêm tại Việt Nam đã trở thành những địa điểm quen thuộc của hoạt động thường ngày
Kinh tế về đêm có thể là một cơ hội mới cho Việt Nam. Hiện mỗi năm Việt Nam có thêm 1,5 triệu người gia nhập vào tầng lớp trung lưu, với mức sống từ 15 USD/ngày trở lên, đang dành nhiều tiền và thời gian để tận hưởng cuộc sống. Khảo sát của The Conference Board và Nielsen cho thấy 43% tiền nhàn rỗi của người tiêu dùng Việt Nam được sử dụng cho mục đích giải trí.
Tuy nhiên, để phát triển các hoạt động kinh tế về đêm, kinh nghiệm của các nước đi trước có đưa ra một số điểm đáng lưu ý. Đầu tiên là cách thức lập kế hoạch. Một kế hoạch tốt sẽ giúp cho việc phát triển, sử dụng nguồn lực có hiệu quả, hệ thống.
Tiếp theo là các quy định mới cũng cần đảm bảo được sự “chung sống hoà bình” giữa những người sống về đêm và những người bình thường. Bên cạnh đó cũng cần đến chiến lược để quảng bá cho văn hoá kinh doanh về đêm bởi các hoạt động giải trí ban đêm thường được nhìn nhận không mấy thiện cảm.
Ý kiến của chuyên gia và nhà quản lý
Ông Nguyễn Quốc Kỳ - Tổng giám đốc Vietravel cũng cho rằng du lịch Việt Nam đang bỏ trống một khoảng lớn về dịch vụ ban đêm. Các sản phẩm du lịch hiện nay cũng đang tập trung chủ yếu vào khung thời gian từ 7h sáng đến 5h chiều. Đây là sản phẩm tạo ra thu nhập cứng trong khi sản phẩm thu được nhiều tiền nhất là từ 6h tối đến 2h sáng lại không được phát triển nên du khách về đêm không có chỗ tiêu tiền, lang thang về ngủ sớm. Như vậy rất phí. Theo khảo sát, doanh thu sản phẩm dịch vụ du lịch ban ngày chỉ chiếm 30%, trong khi 70% còn lại nằm ở khung giờ đêm.
TS. Trần Toàn Thắng - Trưởng ban Kinh tế thế giới, Trung tâm Thông tin và Dự báo xã hội quốc gia (NCIF) cho biết, tại Việt Nam, chưa có một nghiên cứu chính thức nào đo đếm quy mô mà kinh tế về đêm mang lại. Theo ông, do lo ngại các vấn đề về an ninh, trật tự xã hội, các hoạt động kinh tế về đêm thường được hạn chế. “Chỉ một số tuyến phố ở TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội được thí điểm kinh doanh đến 2 – 3 giờ sáng, còn lại đến 11 giờ thì phải đóng cửa.
Tuy nhiên, ông Thắng đồng tình với quan điểm nên “mở cửa” cho kinh tế về đêm. Trước mắt, để có tính chính xác về mặt khoa học, dữ liệu, ông Thắng cho rằng, nếu thực sự mở cho các hoạt động kinh doanh, hàng loạt các vấn đề khác sẽ kéo theo trong vấn đề quản lý nhà nước. Ngoài an ninh trật tự nó còn kéo theo cả vấn đề kinh tế ngầm. Nhưng đó cũng là một định hướng tốt cho nền kinh tế Việt Nam.
