Vào đầu câu chuyện với PV, Giám đốc Sở nông nghiệp & môi trường tỉnh Hà Tĩnh Lê Ngọc Huấn tâm sự: “Với Hà Tĩnh – vùng đất địa linh nhân kiệt nhưng cũng đầy khắc nghiệt bởi thiên nhiên, thiên tai nơi mà nông nghiệp luôn giữ vai trò trụ cột của nền kinh tế, thế nhưng có những năm do mưa bão dồn dập… các sản phẩm nông nghiệp nông dân làm ra đều mất trắng, thì hành trình 80 năm ấy càng thêm nhiều ý nghĩa biết nhường nào. Trong bức tranh tổng thể của sự nghiệp phát triển nông nghiệp-nông dân-nông thôn, công tác khuyến nông đã để lại những dấu ấn đậm nét, của đội ngũ KHKT khuyến nông là lực lượng nòng cốt luôn tiên phong đồng hành cùng nông dân trong từng bước đi, từng bước phát triển của sự nghiệp, nông nghiệp, nông dân nông thôn (Nông-lâm- ngư nghiệp ấy).
Đồi chè được áp dụng khoa học công nghệ sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap. Hình ảnh từ góc ở nông trường Tây Sơn Hương Sơn Hà Tĩnh
Từ góc nhìn của thế hệ trẻ hôm nay – những người đang nối tiếp công việc của các thế hệ cán bộ khuyến nông đi trước. Đây, không chỉ là dịp để bày tỏ lòng tri ân, mà còn là thời khắc để suy ngẫm, để khẳng định niềm tự hào và ý thức rõ hơn về trách nhiệm trong việc kế thừa truyền thống, đổi mới phương thức hoạt động, góp phần đưa ngành Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh phát triển theo hướng hiện đại, bền vững vươn cánh hội nhập”.
Một thủa “hồng hoang”
Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh Nguyễn Hữu Ngọc cho biết: Nhớ lại ngày này 30 năm trước, ngày 03/6/1994, UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành Quyết định số 784/QĐ-UB thành lập Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh. Nhìn lại chặng đường hơn 3 thập kỷ hình thành, xây dựng và phát triển, mặc dù có nhiều sự thay đổi về mặt tổ chức sau nhiều lần sáp nhập, nhưng Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh luôn phát huy tinh thần tự lực, đoàn kết, đồng hành cùng với bà con nông dân chuyển giao từ các loại giống cây- con, lịch trình thời vụ đối phó với biến đổi khí hậu thời tiết khắc nhiệt, giúp nông dân vượt qua mọi khó khăn thử thách, đến các đề tài khoa học chuyển giao đồng hành với các ngành, các cấp phục vụ Nông nghiệp trên địa bàn, phấn đấu hoàn thành xuất sắc các mục tiêu nhiệm vụ, góp phần vào thắng lợi chung của ngành nông nghiệp tỉnh nhà.
Những năm tháng đầu tiên khi hệ thống khuyến nông Hà Tĩnh mới được hình thành, điều kiện còn nhiều thiếu thốn. Đội ngũ cán bộ ít ỏi, phương tiện làm việc còn thô sơ, đời sống còn khó khăn, nhưng họ vẫn kiên trì bám cơ sở, đi xuống từng thôn xóm, đến mỗi đồng ruộng để vận động nông dân áp dụng giống mới, kỹ thuật mới. Những mô hình đầu tiên như thâm canh lúa năng suất cao, trồng ngô lai, cải tiến phương thức chăn nuôi đã dần cho thấy hiệu quả, trở thành những hạt nhân lan tỏa, tạo niềm tin để bà con thay đổi tập quán sản xuất. Có thể nói, trong giai đoạn đó, cán bộ khuyến nông chính là “người gieo mầm niềm tin” cho nông dân, giúp họ dám thử nghiệm và đón nhận cái mới để thay thế cái củ lạc hậu, mánh mún.
Trong thập niên 90 của thế kỷ trước, giai đoạn nông nghiệp chuyển từ kế hoạch hóa tập trung sang phát triển kinh tế nông hộ, hệ thống khuyến nông lúc đó mới thành lập nên công tác khuyến nông chủ yếu tập trung hỗ trợ phát triển kinh tế nông hộ nhằm mục tiêu tăng năng suất, xóa đói giảm nghèo. Hoạt động khuyến nông thời kỳ này tập trung vào các chương trình như chương trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất, cơ cấu mùa vụ, phát triển lúa lai, cây ngô lai, cây công nghiệp, cây ăn quả,…
Vườn bưởi hữu cơ tại xã Phúc Trạch được cấp chứng chỉ liên tục nhiều năm nay. (Giám đốc Trung tâm khuyến nông Nguyễn Hữu Ngọc thứ 2 bên trái sang)
Sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), bên cạnh hỗ trợ nông dân xóa đói giảm nghèo, hoạt động khuyến nông đã chuyển trọng tâm sang sản xuất hàng hóa, áp dụng các tiến bộ khoa học để tăng năng suất chất lượng sản phẩm, tăng giá trị thu nhập. Những thành công nổi bật có thể kể đến như: Xây dựng thương hiệu cam Khe Mây, cam Vũ Quang; phát triển vùng nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh tại huyện Kỳ Anh, Cẩm Xuyên (cũ);…. Mỗi mô hình, mỗi vùng sản xuất thành công đều có dấu ấn thầm lặng của đội ngũ khoa học khuyến nông.
Cũng theo ông Ngọc, những ngày đầu mới vào nghề (năm 2004), tôi theo chân các anh chị đi triển khai mô hình trình diễn nuôi tôm thâm canh. Giữa cái nắng nóng gay gắt, chúng tôi hướng dẫn, cầm tay chỉ việc, giúp bà con cải tạo ao đầm, chọn giống, thả giống, đến quản lý chăm sóc phòng trừ dịch bệnh. Khi vụ mùa thắng lợi, nụ cười của nông dân cũng là niềm vui lớn nhất đối với cán bộ khuyến nông. Đó là những trải nghiệm đầu tiên giúp tôi thêm tin yêu, gắn bó với nghề, trưởng thành như hôm nay”.
Khuyến nông trong công cuộc đổi mới gắn với tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới
Ông Nguyễn Thanh Hải Phó giám đốc Sở nông nghiệp & môi trường tâm sự: Bước vào thời kỳ đổi mới, khi nền kinh tế thị trường định hình ngày càng rõ nét, nông nghiệp Hà Tĩnh đứng trước yêu cầu sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị sản phẩm. Đây cũng là giai đoạn khuyến nông Hà Tĩnh chuyển mình mạnh mẽ.
Bưởi Phúc Trạch được đóng gói trước lúc xuất khẩu
Thay vì chỉ tập trung vào hướng dẫn các khâu kỹ thuật, khuyến nông mở rộng vai trò sang xây dựng mô hình sản xuất, tổ chức tập huấn, hội thảo đầu bờ, kết nối với doanh nghiệp, hợp tác xã. Những mô hình chăn nuôi bò thịt chất lượng cao; trồng cam, bưởi theo tiêu chuẩn, quy chuẩn như VietGAP, hữu cơ, Global GAP; nuôi tôm trên ao lót bạt, nuôi tôm công nghệ cao 2-3 giai đoạn, sản xuất lúa hữu cơ... được triển khai và nhân rộng, trở thành minh chứng sống động cho hiệu quả hoạt động khuyến nông.
Từ sau năm 2010, Hà Tĩnh đẩy mạnh chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Công tác khuyến nông giai đoạn này càng được mở rộng và nâng cao, tập trung triển khai gắn với các chương trình trọng tâm, trọng điểm của ngành theo hướng chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp với các nhiệm vụ như: Chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất phục vụ đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp; phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân; phát triển các sản phẩm chủ lực của ngành và phát triển các sản phẩm đặc sản, thế mạnh của từng địa phương theo chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP); đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ sản xuất cho nông dân, góp phần xây dựng lực lượng nông dân chuyên nghiệp,…
Gạo hữu cơ Hà Tĩnh
Vì thế nên hệ thống khuyến nông trở thành lực lượng quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo định hướng kết nối chuổi hàng hóa, liên kết chuỗi giá trị, chú trọng tư vấn xây dựng thương hiệu, kết nối tiêu thụ sản phẩm. Nhiều sản phẩm OCOP của Hà Tĩnh hôm nay có sự đóng góp tích cực, thầm lặng của cán bộ khuyến nông, từ sản phẩm cam Khe Mây, bưởi Phúc Trạch, cam Vũ Quang, Nhung hươu, mật ong Hương Sơn, gạo hữu cơ Đức Thọ,...
Một góc nông thôn mới kiểu mẫu xã Hương Trà, Hương Khê (cũ)
Kỷ nguyên mới - Khát vọng và trách nhiệm của thế hệ kế cận
Qua góc nhìn của dưới báo chí chúng tôi: Trong bức tranh chung của ngành Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh, công tác Khoa học khuyến nông luôn giữ một vị trí đặc biệt quan trọng đó là cầu nối bền vững giữa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với thực tiễn sản xuất của nông dân là vai trò, sứ mệnh, “Ở đâu có nông dân, ở đó có khuyến nông”.
Trước yêu cầu mới của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chuyển đổi số trong nông nghiệp, công tác Khuyến nông Hà Tĩnh đang không ngừng đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, gắn với các chủ trương lớn của Trung ương và của tỉnh. Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 19-5-2009 của BCH Đảng bộ tỉnh (khóa XVI) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Hà Tĩnh giai đoạn 2009 - 2015 và định hướng đến năm 2020 đã xác định rõ: Phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững là trọng tâm; trong đó, Khuyến nông đóng vai trò hạt nhân trong chuyển giao khoa học kỹ thuật, xây dựng mô hình, kết nối thị trường và sức lan tỏa tri thức đến cộng đồng nông dân. Cùng với đó, việc thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã mở ra định hướng phát triển toàn diện, trong đó công tác Khuyến nông được xem là công cụ quan trọng giúp hiện thực hóa mục tiêu “nâng cao đời sống nông dân, phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại”. Đặc biệt, trong thời gian tới, khi Chiến lược Khuyến nông Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đây sẽ là kim chỉ nam quan trọng để định hướng hoạt động Khuyến nông theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, thích ứng với kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Khuyến nông không chỉ dừng lại ở việc “hướng dẫn sản xuất”, mà sẽ phát triển thành “dịch vụ tri thức nông nghiệp”, đóng vai trò kết nối đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ số, hỗ trợ liên kết chuỗi giá trị, góp phần hình thành nền nông nghiệp sinh thái – nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Đội ngũ cán bộ khoa học khuyến nông - những người làm nên kỳ tích Vì một nền nông nghiệp Hà Tĩnh xanh hôm nay
Trong bối cảnh tỉnh đang thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy chính quyền 2 cấp, cùng với hệ thống khuyến nông cả nước, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh đang dần ổn định tổ chức bộ máy theo hướng gọn nhẹ, hiệu quả, chuyên sâu hơn.Tin tưởng rằng, thế hệ kế cận hôm nay, luôn kỳ vọng và tin tưởng vào sự đổi mới và xác định đổi mới là yêu cầu tất yếu. Đây là thời điểm để những cán bộ khuyến nông kế cận thể hiện vai trò, dám đảm nhận trách nhiệm, dám tiên phong trong mọi lĩnh vực Khoa học khuyến nông cất cánh hành trình cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
