Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, xu hướng chuyển đổi số,… cùng với bối cảnh đặc biệt (đại dịch COVID-19 kéo dài, diễn biến phức tạp, khó lường) đã tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của “học liệu số” (HLS). Trong lĩnh vực giáo dục, nguồn tài nguyên HLS đã có những bước phát triển “thần tốc” cả về số lượng, chất lượng và thực sự đã trở thành “chất xúc tác” quan trọng giúp rút ngắn những khoảng cách giáo dục.
Nguồn HLS trên trang https://hocmai.vn/
HLS hay “học liệu điện tử” là các tài liệu học tập được số hóa theo một kiến trúc định dạng và kịch bản nhất định, được lưu trữ trên các thiết bị điện tử như CD, USB, máy tính, mạng máy tính nhằm phục vụ cho việc dạy và học. Dạng thức số hóa có thể là văn bản (text), bảng dữ liệu, âm thanh, hình ảnh, video, phần mềm máy tính và hỗn hợp các dạng thức nói trên. Với đối tượng thụ hưởng chính trong giáo dục là giáo viên (GV) và học sinh (HS), những HLS như: sách giáo khoa điện tử, giáo trình điện tử, bài giảng điện tử, bài kiểm tra đánh giá điện tử,… thực sự đã đem lại nhiều hiệu quả trong cách dạy, cách học và hơn thế là rút ngắn những khoảng cách đang tồn tại trong giáo dục như: khoảng cách địa lí (đồng bằng – miền núi, thành thị – nông thôn); khoảng cách xã hội (giàu – nghèo); khoảng cách cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên;…
Nguồn HLS trên trang https://www.youtube.com/
Ngày càng nhiều GV và HS có cơ hội khai thác nguồn HLS theo những cách khác nhau (có thể cần tài khoản hoặc không, có thể miễn phí hoặc phải trả phí) từ các tổ chức, cá nhân tạo ra nguồn HLS này. Theo chiều ngược lại, chính GV và HS cũng có thể tự tạo ra nguồn HLS thông qua những tệp tài liệu, tệp bài giảng, tệp trình chiếu,… phục vụ trực tiếp cho nhu cầu dạy và học của cá nhân; có thể lưu trữ và chia sẻ trên những công cụ lưu trữ phổ biến và dễ sử dụng như One Drive, Google Drive, Dropbox,...
Nguồn HLS trên trang https://tailieu.vn/
Nếu như trước đây, để tiếp cận được với GV giỏi, tài liệu hay, đề thi chất lượng,… HS và học huynh phải trả những khoản chi phí khá lớn (từ vài triệu đến vài chục triệu đồng cho mỗi khóa học) qua hình thức: học thêm với GV giỏi (từ cơ bản đến nâng cao, luyện thi Đại học, bồi dưỡng HS giỏi,…), chuyển đến một trường có chất lượng tốt hơn (trường chuyên, lớp chọn, trường quốc tế),… đó là chưa kể đến những vấn đề khác như chi phí đi lại, thời gian, khoảng cách địa lí,… thì hiện tại, HS và phụ huynh có thể tiếp cận được với nguồn HLS chất lượng với chi phí thấp hơn rất nhiều lần, thậm chí là miễn phí (tham khảo một số website chứa nguồn HLS, một số nền tảng học trực tuyến qua ảnh minh hoạ trong bài viết).
Trong tương lai gần, nguồn tài nguyên HLS sẽ rất phát triển, đáp ứng được những nhu cầu học tập khác nhau của cá nhân, tổ chức; tạo nên một xã hội học tập hiệu quả; rút ngắn những khoảng cách giáo dục, khoảng cách xã hội;… Vấn đề còn lại là tiếp cận và khai thác nguồn HLS như thế nào? sản xuất, sáng tạo và quản lí nguồn HLS ra sao? Cần có những chính sách và chủ trương cần thiết nào để phát triển nguồn tài nguyên HLS một cách tối ưu?..
Tài liệu tham khảo:
Thông tư 11/2018/TT-BGDĐT có hiệu lực thi hành từ ngày 22/5/2018.
