Suốt chiều dài cuộc đời sự nghiệp gắn bó với nghề giáo, với công tác nghiên cứu khoa học, GS.TSKH Đặng Trung Thuận đã có những đóng góp ý nghĩa và quan trọng cho sự phát triển của ngành địa chất nước nhà. Có lẽ, ai đã từng gặp gỡ, trò chuyện cùng ông sẽ luôn cảm thấy khâm phục một tấm gương một nhà khoa học, nhà giáo tận tụy, tâm huyết trong từng công việc.
GS.TSKH Đặng Trung Thuận sinh ra và trưởng thành từ quê hương Mỹ Lộc, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định - nơi giàu truyền thống văn võ, cách mạng và lịch sử của cả nước. Lớn lên trong những năm tháng quê hương còn chìm trong gian khó chiến tranh, ngay khi còn nhỏ, ông đã luôn nỗ lực, phấn đấu học tập để mai này đóng góp dựng xây, phát triển đất nước. Tốt nghiệp phổ thông trường cấp 3 Phù Cát, năm 1954, sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc, ông được tập kết ra Bắc. Nơi đây, ông tiếp tục miệt mài, say mê học tập, tích lũy tri thức. Không ngừng phấn đấu, chàng trai trẻ đầy hoài bão, nhiệt huyết năm đó đã dự thi và đỗ vào khoa Địa chất, trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Sau khi ra trường năm 1959, ông được Nhà nước cử sang du học tại Trường ĐH Tổng hợp Moskva, Liên Xô (trước đây). Vượt qua những bỡ ngỡ, khó khăn và thử thách bên xứ sở Bạch Dương xa xôi, ông đã tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành Địa hóa tại ĐH Tổng hợp Moskva năm 1963. Trở về nước, ông tham gia giảng dạy tại ĐH Bách khoa Hà Nội, và sau đó là ĐH Mỏ- Địa chất. Vừa hoàn thành tốt công tác chuyên môn, GS. Thuận vẫn tiếp tục trau dồi, nghiên cứu với một tinh thần, ý chí phấn đấu không ngơi nghỉ. Năm 1968, ông được Nhà nước cử sang học NCS tại ĐH Tổng hợp Moskva và đến năm 1971, ông đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ ngành Địa chất tại đây. Về nước năm 1972, GS. Thuận nhận công tác tại ĐH Tổng hợp và đã đảm nhiệm qua nhiều cương vị, vai trò quan trọng tại đây như: Chủ nhiệm Bộ môn Địa hóa; Phó Chủ nhiệm Khoa Địa lý – Địa chất; Chủ nhiệm Khoa Địa lý - Địa chất; Giảng viên Cao cấp (ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội)…Ông bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Khoa học ngành Địa chất năm 1987 tại ĐH Tổng hợp Moskva, Liên Xô (trước đây). Với những thành tích nổi bật trong công tác đào tạo, quản lý và NCKH, ông vinh dự được phong học hàm Phó Giáo sư năm 1980 và Giáo sư năm 1991.
GS.TSKH Đặng Trung Thuận báo cáo trình bày tại Hội nghị Khoa học và Công nghệ lần thứ 3, ĐH Tài nguyên & Môi trường, Tp. Hồ Chí Minh năm 2016.
Gần 60 năm qua, GS.TSKH Đặng Trung Thuận đã gắn bó, cống hiến trọn cả cuộc đời, tâm huyết trên cương vị là một nhà giáo, một người thầy của biết bao thế hệ sinh viên, học trò. Ông luôn được nhiều đồng nghiệp nể trọng, học trò tin yêu bởi năng lực khoa học, tình yêu nghề giáo và bề dày kinh nghiệm chuyên môn phong phú. Đến nay, GS.TSKH Đặng Trung Thuận đã hướng dẫn nhiều khóa luận tốt nghiệp, 9 luận văn Thạc sĩ và 11 luận án Tiến sĩ ngành Địa chất và Môi trường. Để rồi từ đây, lớp lớp học trò do ông đào tạo năm nào giờ đã trưởng thành và tiếp tục làm việc, nghiên cứu tại các đơn vị, cơ quan nghiên cứu, giảng dạy về Địa chất và Môi trường trên khắp mọi miền Tổ quốc. Sự thành đạt, giúp ích cho cộng đồng xã hội của các thế hệ học trò, với GS. Thuận ấy có lẽ chính là tài sản lớn nhất trong cuộc đời nghề giáo của ông.
Song song với công tác giảng dạy, GS.TSKH Đặng Trung Thuận vẫn luôn dành nhiều thời gian, tâm sức say mê nghiên cứu khoa học. Giáo sư đã chủ trì nhiều đề tài khoa học quan trọng, mang lại hiệu quả cao khi áp dụng vào thực tiễn. Trong đó, tiêu biểu là các đề tài chính và đề tài nhánh cấp Nhà nước mà ông đã chủ trì là: Nghiên cứu xây dựng mô hình kinh tế-môi trường tại một số vùng sinh thái điển hình; Nghiên cứu biến động môi trường do hoạt động kinh tế, quá trình đô thị hoá gây ra ở Hạ Long-Quảng Ninh, Hải Phòng; Nghiên cứu mẫu về đánh giá tác động môi trường nhà máy giấy Bãi Bằng,Vĩnh Phú; Mô hình kinh tế - sinh thái trên vùng đất hoang hoá khô cằn tỉnh Bình Định; Một số vấn đề tài nguyên và môi trường trong Quy hoạch môi trường vùng Kinh tế trọng điểm Miền Trung; Phương pháp luận quy hoạch môi trường… Bên cạnh đó, GS.TSKH Đặng Trung Thuận còn là chủ biên, tác giả, đồng tác giả và biên dịch, hiệu đính nhiều cuốn sách, tài liệu chuyên khảo về địa chất và môi trường được các NXB uy tín phát hành rộng rãi như: Thạch luận các đá macma; Tra cứu địa hoá; Sổ tay xác định khoáng vật ngoài trời; Từ điển Địa chất diễn dải; Từ điển Địa chất Nga-Việt; Môi trường và Con người; Mô hình Hệ kinh tế sinh thái phục vụ phát triển nông thôn bền vững; Nghiên cứu vùng đất ngập nước đầm Trà Ổ nhằm khôi phục nguồn lợi thủy sản và phát triển bền vững vùng ven đầm, tỉnh Bình Định; Bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ở Việt Nam; Một số vấn đề Khoa học và Công nghệ; Giáo trình Địa hoá học. Gần đây nhất là chủ biên 2 chuyên khảo: Địa hóa và sức khỏe (2015) và Quy hoạch bảo vệ môi trường - cơ sở lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn (2016). Ở tuổi 85 GS còn hướng dẫn NCS bảo vệ thành công luân án Tiến sỹ (2021). Bên cạnh công tác giảng dạy, đào tạo cũng như nghiên cứu khoa học, GS.TSKH Đặng Trung Thuận còn được biết đến với nhiều cương vị lãnh đạo quan trọng tại các Hội Địa chất Việt Nam và Hội Địa hóa Việt Nam. Ông đã từng là: Uỷ viên Ban chấp hành Trung Ương Hội Địa chất Việt Nam ( 7 nhiệm kỳ từ 1983 đến 2020); Chủ tịch Hội Địa hoá Việt Nam (1989 - 1994); Phó Chủ tịch Phân Hội Địa hoá Việt Nam (1994 - 1999); Chủ tịch Phân Hội Địa hoá Việt Nam (2000 - 2004); Chủ tịch Hội Địa hoá Việt Nam 3 nhiệm kỳ từ 2005 đến 2020.
Từ những dấu ấn đóng góp ý nghĩa, quan trọng với ngành địa chất nước nhà, GS.TSKH Đặng Trung Thuận đã vinh dự được Đảng, Nhà nước, lãnh đạo các Bộ, Ban ngành trao tặng nhiều danh hiệu, phần thưởng cao quý như: Huân chương Kháng chiến Hạng Ba; Huân chương Lao động Hạng Nhì và Hạng Ba; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Danh hiệu Nhà giáo Ưu tú; Huy chương Vì sự nghiệp Giáo dục; Huy chương Vì sự nghiệp Địa chất Việt Nam; Huy chương Vì sự nghiệp KH & CN; Huy chương vì sự nghiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật; Kỷ niệm chương Địa chất Việt Nam; Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ: Cụm công trình Bản đồ Địa chất Việt Nam tỷ lệ 1:500.000 và Bản đồ Khoáng sản Việt Nam tỷ lệ 1:500.000. (Thành viên Nhóm tác giả)... và nhiều Bằng khen, Giấy khen khác.
