Theo kế hoạch Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn gắn với Lễ hội cơm mới Đền Đông Cuông năm 2023 sẽ chính thức diễn ra trong thời gian từ ngày 17/10 – 25/10/2023 với 2 nội dung chính là Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn gắn với Lễ hội cơm mới Đền Đông Cuông năm 2023, cùng 5 hoạt động kèm theo đó là hoạt động Thực hành diễn xướng hầu đồng; Rước các sản vật của địa phương dâng Mẫu; Liên hoan hát chầu văn huyện Văn Yên lần thứ nhất năm 2023 với chủ đề “ Linh thiêng đất Mẫu”; Trưng bày tranh ảnh, thực hành nghi lễ thờ Mẫu; Một số trò chơi dân gian và các hoạt động thể thao, đăck sắc là hoạt động đua mảng trên Sông Hồng.
Điểm nhấn của lễ hội lần này chính là Cuộc thi liên hoan hát văn, hát chầu văn huyện Văn Yên lần thứ nhất năm 2023, chủ đề “Linh thiêng đất Mẫu” với sự tham gia của các đội hát Chầu văn. Trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn tại Đền Đông Cuông, Nghi lễ Chầu văn là tín ngưỡng bản địa, tích hợp các hình thức văn hoá dân gian khác nhau như: âm nhạc, ngôn ngữ, tri thức dân gian, ca hát, nhảy múa, nghề thủ công truyền thống, trang phục cùng với nghệ thuật trang trí, kiến trúc, ẩm thực… Thông qua cuộc thi này vừa nhằm gửi gắm, biểu đạt những mong muốn, khát vọng của con người, đồng thời bằng các hình thức biểu đạt, động tác múa, âm nhạc và lời hát văn đều truyền tải dấu ấn lịch sử, ghi lại sự tích và ca ngợi công đức của những nhân vật lịch sử có công với dân, với nước. Chuyển tải được sức mạnh và ý nghĩa của Nghi lễ hát chầu văn hầu đồng là đáp ứng nhu cầu và khát vọng thường nhật của con người đó là cầu tài, cầu lộc, cầu sức khỏe, cầu cho Quốc thái Dân an.
Một hoạt động mang tính truyền thống và không thể thiếu trong các lễ hội diễn ra hàng năm ở di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Đền Đông Cuông đó là mâm cốm dâng Mẫu. lễ hội năm nay, ngoài cốm dâng mẫu, các thôn bản của xã Đông Cuông còn chuẩn bị các sản vật đặc sắc của địa phương, làm các loại bánh truyền thống của người Tày Khao từ gạo, bột, đậu đỗ do chính bàn tay người dân Đông Cuông trồng cấy, sản xuất. Đây là một hoạt động để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tại Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn gắn với Lễ hội cơm mới Đền Đông Cuông năm 2023. Đặc biệt là sẽ mang đến cho du khách và cả những người dân địa phương được sống trong một tinh thần lễ hội đặc sắc, vừa linh thiêng, vừa vui tươi, rực rỡ sắc màu văn hóa. Đồng thời còn là dịp để người dân địa phương giao lưu, học tập kinh nghiệm, nâng cao chất lượng sản phẩm cốm, từng bước đưa sản phẩm cốm đền Đông Cuông trở thành hàng hóa phục vụ du khách thập phương.
Ông Vũ Ngọc Ứng – Ban quản lý đền Đông Cuông cho biết : “ Hội thi khéo tay làm cốm trong các lễ hội cơm mới đền Đông Cuông từ nhiều năm nay đã để lại nhiều ấn tượng đẹp với du khách. Đây là hoạt động văn hóa dân gian đã có từ lâu đời, mang đậm bản sắc riêng của người dân tộc Tày Khao mừng vụ gặt. Cốm nếp được coi là sản vật mang hương vị tinh túy của đất trời, ngon nhất của mùa vụ được dâng lên tạ ơn Mẫu Thượng ngàn, Ngọc hoàng và các đấng thần linh, thể hiện sự biết ơn của người dân đối với Đất Trời đã cho mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.”
Bên cạnh đó, từ ngày 17/10 đến ngày 25/10, tại không gian của lễ hội các thanh đồng, bản hội tiến hành các hoạt động, trình diễn nghệ thuật hầu đồng tại cung Công Đồng, cung Chúa và Phủ Sơn Trang; : Triển lãm các tác phẩm hội họa, nhiếp ảnh về chủ đề Mẫu Thượng Ngàn Đông Cuông, các lễ hội ở Văn Yên, các sinh hoạt về tín ngưỡng văn hóa, văn nghệ ở Văn Yên và các hình ảnh về đất và người Văn Yên nói riêng; gian hàng giới thiệu, quảng bá, tiêu thụ các sản phẩm chủ lực của địa phương; Cũng tại không gian của lễ hội sẽ diễn ra các trò chơi dân gian, hoạt động thể thao như Đu tiên, Ném còn, Bịt mắt bắt vịt, đua thuyền trên Sông Hồng.
Đặc biệt trong đêm Khai mạc và Bế mạc Festival tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn gắn với Lễ hội cơn mới năm 2023 sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật đặc sắc và Rước các sản vật của địa phương dâng Mẫu Thượng Ngàn với sự tham gia của các nghệ nhân dân tộc Tày huyện Văn Yên; các bản hội từ các tỉnh, thành phố trong cả nước tham gia; các doanh nghiệp kinh doanh về du lịch, lữ hành; các xã, thị trấn trong huyện.
Đồng chí Lã Thị Liền – Phó chủ tịch UBND huyện Văn Yên cho biết : “ Thông qua việc tổ chức Festival tín ngưỡng thờ Mẫu thượng ngàn gắn với Lễ hội cơn mới năm 2023 để tiếp tục mở rộng quảng bá hình ảnh di tích lịch sử cấp Quốc gia Đền Đông Cuông và di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia Lễ hội đền Đông Cuông đến với du khách thập phương trong và ngoài nước, từng bước tạo sự đột phá về phát triển du lịch tâm linh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương năm 2023 và các năm tiếp theo. Đây cũng là dịp để những bản hội, thanh đồng, cung văn và nghệ nhân hát chầu văn trong cả nước tề tựu về Đền Đông Cuông dâng hương kính Mẫu, tham gia diễn xướng hầu đồng và những hoạt động trong khuôn khổ của Lễ hội nhằm phát huy giá trị văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu đã được UNESCO vinh danh và Lễ hội Đền Đông Cuông được ghi danh vào danh mục văn hóa phi vật thể quốc gia. Lễ hội sẽ được tổ chức chu đáo, nghiêm túc theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, của UBND tỉnh Yên Bái về công tác tổ chức lễ hội; đặc biệt là Công văn số 2973 ngày 21/7/2023 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc tăng cường quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Đảm bảo an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường. Đặc biệt các hoạt động sẽ thật sự ấn tượng, thiết thực, hiệu quả, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho nhân dân và du khách.”
