Có thể thấy Đà Nẵng giữ vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh của khu vực và cả nước, trong đó xác định mục tiêu: “Xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và Đông Nam Á, với vai trò là trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin…”. Trên cơ sở đó, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để cụ thể hóa các định hướng đã được xác định trong Nghị quyết số 43-NQ/TW.
Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 24/01/2019 của Bộ Chính trị (khóa XII) về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định xây dựng Đà Nẵng trở thành Trung tâm tài chính khu vực...Thời gian qua thành phố đã thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, triển khai các công tác chuẩn bị như thành lập Ban chỉ đạo, tổ giúp việc để xây dựng đề án, mời đơn vị tư vấn quốc tế nghiên cứu bước đầu về mô hình, cơ chế của trung tâm tài chính. Vì các vấn đề đặt ra của trung tâm tài chính là rất rộng nên UBND thành phố cũng chỉ đạo, tạo điều kiện cho các đơn vị tư vấn tiếp cận thông tin để xây dựng Đề án,… thúc đẩy nhanh việc hiện thực hóa về một trung tâm tài chính quốc tế tại thành phố Đà Nẵng.
Qua 02 lần báo cáo xin ý kiến của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng và 02 lần xin ý kiến góp ý của các Bộ, ngành Trung ương, cùng sự tích cực phối hợp của các đơn vị liên quan, bản dự thảo Đề án đã dần được hoàn thiện, bước đầu định hướng mô hình phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế. Cụ thể, chú trọng xây dựng lộ trình thiết lập khuôn khổ pháp lý, phát triển cơ sở hạ tầng, xác định các chính sách chiến lược mang tính đột phá để có thể tạo khả năng cạnh tranh, thu hút cho trung tâm tài chính quốc tế. Đến nay dự thảo Đề án đã được UBND thành phố trình Chính phủ xem xét, cho ý kiến chỉ đạo thực hiện các bước tiếp theo.
Theo lãnh đạo UBND thành phố cho biết: Trên thực tế, việc xây dựng Đề án “Xây dựng Đà Nẵng trở thành Trung tâm tài chính quy mô khu vực” chỉ là bước đầu và còn nhiều việc cần tiếp tục triển khai trong thời gian đến để có khuôn khổ pháp lý cạnh tranh cao cũng như thực thi có hiệu quả trên thực tế, đem lại lợi ích tổng thể cho nền kinh tế - tài chính Việt Nam nói chung và thành phố Đà Nẵng nói riêng.
Thông thường để các trung tâm tài chính quốc tế hình thành và phát triển cần rất nhiều điều kiện. Không chỉ là quy mô, mức độ phát triển ngành, các cơ sở hạ tầng kỹ thuật mà còn bao gồm cả khung cơ sở pháp lý và môi trường kinh doanh đáp ứng các thông lệ quốc tế. Do đó, để xây dựng, phát triển trung tâm tài chính quốc tế trước hết là vấn đề quốc gia, chứ không phải là vấn đề riêng của Đà Nẵng hay một địa phương nào.
Về phía địa phương, Đề án Trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng được xây dựng trên cơ sở những lợi thế cạnh tranh của Đà Nẵng như: (1) Có vị trí địa lý và khả năng kết nối thuận lợi; (2) Sở hữu nhiều điều kiện tốt về hạ tầng đô thị, chất lượng môi trường sống và các nhu cầu phát triển cơ bản; (3) Được định hướng trở thành một Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, có nền tảng và lợi thế về hạ tầng đủ để hình thành một trung tâm công nghệ tài chính (fintech); (4) Có quỹ đất sạch khá lớn (6,17 ha) và có khả năng mở rộng lên thành 62 ha được quy hoạch phục vụ cho việc thiết lập khu vực tài chính với các điều kiện về vị trí kết nối, hạ tầng thuộc loại tốt nhất của thành phố.
Tuy nhiên, Đề án cũng chỉ ra nhiều khó khăn, thách thức như: (1) Quy mô kinh tế của thành phố còn nhỏ; (2) Thị trường tài chính hạn chế; (3) Hạ tầng chưa thực sự hiện đại. Bên cạnh đó, việc hình thành trung tâm tài chính quốc tế còn cần phù hợp với điều kiện phát triển của nền kinh tế Việt Nam và xu thế phát triển của quốc tế.
Cũng theo lãnh đạo UBND thành phố cho hay: Với điều kiện thể chế tài chính Việt Nam hiện nay cần đảm bảo sự thận trọng cần thiết trong lộ trình tự do hóa tài khoản vốn và chuyển đổi đồng tiền, trung tâm tài chính quốc tế Đà Nẵng đã lựa chọn phương án khả thi trong giai đoạn phát triển ban đầu là hình thành một trung tâm tài chính hải ngoại (OFC) chuyên cung cấp dịch vụ tài chính cho người không cư trú (các dịch vụ tài chính xuất khẩu) để tận dụng lợi thế hiện tại của Việt Nam (múi giờ khác biệt so với các trung tâm tài chính khác trên thế giới) kết hợp với việc hình thành trung tâm công nghệ tài chính (Fintech) và các hoạt động dịch vụ hỗ trợ đầu tư, tiện ích vui chơi giải trí trong trung tâm tài chính để tạo sự đa dạng, nâng cao dịch vụ và chất lượng sống. Theo đó, vừa có thể triển khai vừa nghiên cứu để hạn chế các rủi ro tiềm ẩn từ việc phát triển trung tâm tài chính, qua đó dần hướng đến xây dựng một Trung tâm tài chính quy mô khu vực và quốc tế.
Để đạt được mục tiêu nêu trên, Đề án đề xuất cần có sự đột phá mạnh mẽ về cơ chế, chính sách; hình thành khung pháp lý đồng bộ, có tính hấp dẫn cao, phù hợp với thông lệ quốc tế; có lộ trình triển khai phù hợp. Trên cơ sở đó, Đề án đã đề xuất các chính sách ưu đãi và đặc thù như: Cơ chế ưu đãi đối với nhà đầu tư chiến lược đầu tư xây dựng và phát triển trung tâm tài chính tại Đà Nẵng; Ưu đãi dành cho tổ chức kinh tế thành lập trong Trung tâm tài chính; Ưu đãi về thuế. Cơ chế huy động vốn của các tổ chức trong nước thông qua Trung tâm tài chính quốc tế Đà Nẵng. Khuyến khích các tổ chức tín dụng thành lập chi nhánh riêng tại Trung tâm tài chính; Cung cấp dịch vụ ngoại hối cho người không cư trú và các tổ chức kinh tế tại các trung tâm tài chính khác; Chính sách về ngoại hối; Phát triển công nghệ tài chính (Fintech). Ngoài ra là các chính sách khác như: Chính sách xuất nhập cảnh và Chính sách về giải quyết tranh chấp.
Đối với thành phố Đà Nẵng, mục tiêu của việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế quy mô khu vực là nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế về địa - kinh tế của thành phố Đà Nẵng đối với khu vực và thế giới nhằm đón đầu xu hướng dịch chuyển các dòng vốn đầu tư của các thị trường tài chính truyền thống, hình thành sự đa dạng của các sản phẩm tài chính gắn liền với sự phát triển nhanh chóng của kinh tế số nhằm tạo ra động lực mới cho quá trình chuyển dịch nhanh cơ cấu dịch vụ giá trị gia tăng cao của thành phố Đà Nẵng. Qua đó, góp phần tác động lan tỏa đối với phát triển kinh tế vùng và cả nước, tạo hiệu ứng gia tăng sức hấp dẫn trong thu hút các nguồn vốn đầu tư và phát triển hạ tầng, tạo các chuỗi cung ứng gắn với dịch vụ tài chính và các dịch vụ hiện đại khác.
Tuy vậy, việc cho phép phát triển mô hình trung tâm tài chính ở Việt Nam là một vấn đề rất mới, đặt ra những thách thức lớn cả về yêu cầu hoàn thiện thể chế, khung pháp lý và cả về mặt quản lý nhà nước để đảm bảo quản lý, giám sát hoạt động an toàn và quản lý rủi ro trong lĩnh vực tài chính, tiền tệ.
Do đó, trong thời gian tới, thành phố sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện Đề án theo chỉ đạo của Chính phủ, làm việc với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế để nghiên cứu và tiếp thu kinh nghiệm thực tiễn của các trung tâm tài chính trên thế giới; đánh giá khả năng thu hút đầu tư khi xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại thành phố Đà Nẵng. Đồng thời tập trung hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội hiện đại theo mô hình đô thị thông minh, hình thành các hoạt động dịch vụ chất lượng cao, gia tăng chất lượng sống của đô thị để hình thành hệ sinh thái, các không gian sống và làm việc thỏa mãn các nhà đầu tư tài chính quốc tế và khu vực.
Trong năm 2023, Đà Nẵng sẽ tiếp tục làm việc với các Bộ, ngành Trung ương để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt một số Đề án quan trọng khác của thành phố. Cụ thể: thành lập Khu phi thuế quan, xây dựng trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia tại thành phố Đà Nẵng; phát triển Đại học Đà Nẵng thành Đại học Quốc gia… tháo gỡ các khó khăn vướng mắc về quy hoạch, đất đai, đầu tư, xây dựng để phát triển kinh tế.
Đồng thời, nghiên cứu, phối hợp thực hiện các dự án động lực, trọng điểm, có tính chất liên vùng như phát triển hệ thống đường cao tốc, khai thác hiệu quả cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng, cảng biển Tiên Sa, xây dựng cảng biển Liên Chiểu để kết nối các địa phương trong vùng và khu vực theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 03/11/2022 của Bộ Chính trị về Phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. "Đây chính là những động lực mới tạo nền tảng vững chắc để Đà Nẵng tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa, từng bước khẳng định vai trò của một thành phố trung tâm của khu vực miền Trung- Tây Nguyên"./.
Hương Giang - Võ Lân
